Πέρυσι, τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision παρακολούθησαν περίπου 163 εκατ. τηλεθεατές – γεγονός που σημαίνει ότι οι απόψεις για την ιδανική συμμετοχή είναι απεριόριστες. Το κυρίαρχο ερώτημα που θέτει το BBC είναι αν το κοινό φέτος θα ενθουσιαστεί από μια σπαραξικάρδια μπαλάντα με θέμα την αγάπη και την ειρήνη, ή από μια κιτς υπερβολή με πικάντικες παραλλαγές κοστουμιών και θεατρικότητα που θα κάνει τους τηλεθεατές να παραληρούν στα σαλόνια των σπιτιών τους.

Ο Τζο Μπένετ, θεωρητικός μουσικολόγος στο Μουσικό Κολλέγιο Μπέρκλι της Βοστόνης, ανέλυσε εκατοντάδες φιναλίστ της Eurovision, εντοπίζοντας δύο κυρίαρχα μουσικά στυλ – το «Euro-banger», τραγούδι υψηλού ρυθμού με πάνω από 120 μπιτ ανά λεπτό και έντονα συνθεσάιζερ (όπως οι νικητήριες συμμετοχές της Σουηδίας το 2012 και το 2015), και τη μπαλάντα των 70 μπιτ ανά λεπτό (όπως οι συνθέσεις της Πορτογαλίας του 2017 και της Ολλανδίας του 2019 που κέρδισαν τον διαγωνισμό).

Στο διάλειμμα πριν από την ψηφοφορία της διοργάνωσης του 2016, ένα σκετς με θέμα τη σύνθεση του ιδανικού τραγουδιού για τη Eurovision με τον ενδεικτικό τίτλο «Αγάπη, Αγάπη, Ειρήνη, Ειρήνη», έθεσε τους κανόνες ενός κλισέ του διαγωνισμού – σύμφωνα με το οποίο υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας αν μια μπαλάντα έχει ως γενικό θέμα την αγάπη και την ειρήνη.

Ο Μπένετ λέει στο BBC ότι η θεωρία έχει κάποια βάση, καθώς κάθε τραγούδι της Eurovision εμπίπτει σε έξι ευρείες στιχουργικές θεματολογίες – αγάπη, ενότητα, αυτοεπιβεβαίωση, πάρτι, Ιστορία και τραγούδια για τη δημιουργία μουσικής. Προσθέτει, μάλιστα, ότι «τραγούδια αυτοεπιβεβαίωσης ή στιχουργικής αυτοενδυνάμωσης τα πάνε πολύ καλά», όπως στην περίπτωση του «Rise Like a Phoenix» της Κοντσίτα, που κέρδισε τον διαγωνισμό το 2014 για λογαριασμό της Αυστρίας.

Οι καλλιτέχνες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να το παρακάνουν σκηνοθετικά, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς, η υπερβολή δεν προσφέρει εγγυημένα τη νίκη. Ο Τόμας Στενγκάαρντ, που έγραψε το νικητήριο τραγούδι της Δανίας το 2013, «Only Teardrops» –και υπογράφει τη φετινή συμμετοχή της Βρετανίας– αποδίδει την επιτυχία του, εν μέρει, στην απλή σκηνοθεσία, η οποία, όπως λέει, έκανε το τραγούδι του ευκολομνημόνευτο.

«Αν ζητούσες από ένα παιδί να φτιάξει μια ζωγραφιά της εμφάνισης του τραγουδιού, θα το έκανε μέσα σε λίγα λεπτά – ένα κορίτσι χωρίς παπούτσια, δύο άντρες που παίζουν ντραμς και ένας φλαουτίστας», λέει χαρακτηριστικά στο BBC. «Πολύ απλό και απολύτως λειτουργικό», συμπληρώνει.

Η δασκάλα φωνητικής, Κάρι Γκραντ, η οποία ηγήθηκε της κριτικής επιτροπής του Ηνωμένου Βασιλείου το 2014 –και κατέλαβε την έκτη θέση στον διαγωνισμό του 1983 με το «Sweet Dreams»– συμφωνεί με τον Μπένετ. «Δεν υπάρχει κάτι χειρότερο από έναν καλλιτέχνη η σκηνική παρουσία του οποίου είναι πανάκριβη, αλλά η ερμηνεία του δυσανάλογα κακή», εξηγεί στο BBC.

Η νικήτρια του 2014 –και προσωπική αγαπημένη της Κάρι– ήταν η Κοντσίτα Βουρστ, η πρώτη τραγουδίστρια που κέρδισε τον διαγωνισμό χωρίς τη συνοδεία τραγουδιστών ή χορευτών στη σκηνή από το 1970. Αλλά η Κοντσίτα είχε κάτι που την έκανε να ξεχωρίζει – ήταν γενειοφόρος drag queen. Η Κάρι επισημαίνει στο BBC ότι οι θαυμαστές της Eurovision αγαπούν τις ιδιόμορφες εμφανίσεις που «αγκαλιάζουν την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα». Αλλά θεωρεί την Κοντσίτα εξαιρετική ερμηνεύτρια.

Η καθηγήτρια Ελίζαμπεθ Μαργκιούλις, ερευνήτρια της μουσικής νόησης στο πανεπιστήμιο Πρίνστον, τονίζει τη μουσική ευαισθησία – το ένστικτο του ακροατή να συνδέει τον ήχο ενός τραγουδιού με το προβλεπόμενο πλαίσιο πάνω στο οποίο γράφεται. Φέρνει ως παράδειγμα λίγες νότες ενός τραγουδιού τέκνο, που δίνουν τη νοητική εικόνα ενός σκοτεινού νυχτερινού κλαμπ και του είδους του DJ που εμφανίζεται εκεί.

Μεθερμηνευόμενο, αυτό σημαίνει ότι ορισμένες ελάσσονες κλίμακες σηματοδοτούν πλέον αμέσως στο κοινό τον ήχο της Eurovision. Η φετινή συμμετοχή της Βρετανίας –η οποία παραδοσιακά πατώνει στο διαγωνισμό– με το τραγούδι «What the Hell Just Happened» των Remember Monday, γράφτηκε σε μια κατασκήνωση, όπου πολλοί συνθέτες συνεργάστηκαν στην εξοχή για να γράψουν το ιδανικό τραγούδι για τη βρετανική μπάντα.

Το τραγούδι γράφτηκε σκόπιμα σε μείζονα κλίμακα, ώστε να ξεχωρίζει μέσα σε μια θάλασσα τραγουδιών γραμμένων σε ελάσσονα κλίμακα – παρόμοιο με τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο διαγωνισμό του 2022, «Spaceman», του Σαμ Ράιντερ, που ήταν βασισμένο στην κλίμακα του Σι ματζόρε.

Η επανάληψη του ρεφρέν είναι σημαντική για να μείνει ένα τραγούδι χαραγμένο στο υποσυνείδητο του ακροατή, λέει στο BBC η Μαργκιούλις – αλλά τα τραγούδια πρέπει να αποφεύγουν τις υπερβολικές επαναλήψεις των ρεφρέν τους. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, αυτό που κάνει ένα τραγούδι ιδιαίτερα πιασάρικο είναι «όχι μόνο να έχει επαναλαμβανόμενο ρεφρέν, αλλά και να προσθέτει κάποιο είδος έκπληξης».

Η επιτυχία των Bucks Fizz «Making Your Mind Up», που κέρδισε το διαγωνισμό του 1981 για το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι ένα κλασικό παράδειγμα. Αρχικά, το τραγούδι αλλάζει τονικότητα, ακολουθούμενο γρήγορα από μια αξέχαστη σκηνική αλλαγή κοστουμιών, στην οποία οι φούστες των τραγουδιστριών σκίζονται, αποκαλύπτοντας κοντύτερες φούστες – ένας συνδυασμός οπτικής και μουσικής ανατροπής.

Ο Μπένετ υποστηρίζει ότι αυτό υπογραμμίζει την έντονη εστίαση της Eurovision στη μελωδία. «Ο διαγωνισμός έχει πραγματική ανάγκη από μελωδικά ρεφρέν», λέει, συμπληρώνοντας ότι «στόχος είναι οι ευρωπαίοι ακροατές να μπορούν να τα τραγουδήσουν – η ανάγκη για ένα πολύ προσιτό, πιασάρικο ρεφρέν είναι θεμελιώδης».

Οι αλλαγές κλίμακας στη μέση της σύνθεσης συνιστούν εδώ και καιρό έναν τρόπο για να εισαχθεί η καινοτομία στα τραγούδια της Eurovision. Στη δεκαετία του 2000, πολλοί νικητές ακολούθησαν αυτήν τη φόρμουλα – όπως τα νικητήρια τραγούδια της Νορβηγίας «Fly on the Wings of Love» (2000) και της Σερβίας «Molitva« (2007).

Αλλά, ακόμα και αυτό το τρικ δεν είναι πλέον αρκετό ώστε να προσφέρει την επικράτηση στη Eurovision. Oπως επισημαίνει ο Μπένετ, παρότι αυτές οι αλλαγές εξακολουθούν να ακολουθούνται μέχρι σήμερα στο ένα πέμπτο των φιναλίστ, κανένα τραγούδι με αλλαγή κλίμακας στο ρεφρέν δεν έχει κερδίσει τα τελευταία 18 χρόνια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News