Δεν νομίζω ότι οι εκπρόσωποι της Γενιάς Ζ (ή της Α) ασχολήθηκαν με την πουτινική στρατιωτική παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία. Μάλλον θα την έβρισκαν υπερβολικά «κριντζ» (που ήταν). Κανείς, βέβαια, δεν μπήκε, υποθέτω, στον κόπο να τους μιλήσει για τα 80 χρόνια που συμπληρώθηκαν από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (9 Μαΐου για την πρώην Σοβιετική Ενωση, 8 Μαΐου για τους υπόλοιπους Δυτικούς Συμμάχους).

Οχι ότι και οι μεγαλύτεροι ασχοληθήκαμε (η Γενιά Χ, τουλάχιστον, ίσως κάτι να  θυμόμαστε από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», που βλέπαμε μικροί με δέος ή με το ζόρι ή γιατί δεν είχε τίποτε άλλο στην τηλεόραση)

Τι κι αν μιλάμε για την αιματηρότερη σύγκρουση που έχει γνωρίσει (μέχρι σήμερα) ο πλανήτης; Ο ήλιος λάμπει, habemus Papam, σήμερα πήρα στο χέρι φρέντο καπουτσίνο που κόστιζε 2,70 ευρώ, θα πάμε ή δεν θα πάμε διακοπές φέτος; Ντελούλου.

Ταχύρρυθμα μαθήματα Ιστορίας

Κάθε χρόνο μένουν όλο και λιγότεροι. Μιλάω γι’ αυτούς που τον έζησαν αυτόν τον πόλεμο από πρώτο χέρι και μπορούν να μιλήσουν σε πρώτο πρόσωπο (ενικό ή πληθυντικό). Οχι μόνο όσοι πολέμησαν ή αγωνίστηκαν με κάποιο τρόπο. Αναφέρομαι στους απλούς «μάρτυρες». Αυτούς που μπορούν να σου πουν τι είδαν, άγγιξαν, άκουσαν, μύρισαν ή έφτυσαν από τη φωτιά και το αίμα του πολέμου.

Ποιος όμως ενδιαφέρεται πραγματικά να τους ακούσει;

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την κουβέντα που έκανα το 2019  σε ένα καφέ της Πατριάρχου Ιωακείμ, με έναν πολύ ηλικιωμένο κύριο στο διπλανό τραπέζι (μόνο την ώρα του αποχαιρετισμού μας κατάλαβα ότι ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή έλληνες αρχιτέκτονες).

Moυ μίλησε, μεταξύ άλλων, για όταν ανέβαινε έφηβος με τους φίλους του στον Λυκαβηττό να χαζέψουν τα «Στούκας» να βομβαρδίζουν τον Πειραιά. Ή για τότε που έβλεπε τους Γερμανούς να βαδίζουν συντεταγμένα τα βράδια στην Κηφισίας: «Τους άκουγες μεσ’ στη μαυρίλα να λένε τραγούδια για κάποια Ερικα που ζούσε στις Αλπεις, καθώς οι περισσότεροι ήταν από τη Βαυαρία και την Αυστρία». Τον άκουγα και η δεκάχρονη οικονομική κρίση (την πανδημία δεν την είχα βιώσει ακόμα) μου φαινόταν… σχεδόν αστεία.

Πόσο με κάνεις;

Ναι, πρέπει να είσαι πολύ πολύ μεγάλος για να θυμάσαι. Ακόμα και αν είσαι 85 ετών (δηλαδή έχεις γεννηθεί το 1940), τότε ήσουν νιάνιαρο. Κοιτάζω σήμερα τη μητέρα μου. Εχει πει στα παιδιά μου, στα εγγόνια της, για τους κρεμασμένους που έβλεπε στα Ψηλαλώνια της Πάτρας και για τη μάνα της που «τα ‘χωνε» ελληνιστί σε γερμανούς αξιωματικούς που ήθελαν να της επιτάξουν το σπίτι.

Στο πρόσφατo επεισόδιο «80 χρόνια: Πώς θα συνεχίζουμε να αφηγούμαστε τον Β’ ΠΠ;» του podcast «Ηοy en el País» (της ομώνυμης ισπανικής εφημερίδας), ο δημοσιογράφος Μαρκ Μπασέτς δίνει ενδιαφέροντα δημογραφικά στοιχεία για το πόσο λιγοστεύει ο χρόνος μας να μάθουμε Ιστορία από πρώτο χέρι (π.χ. στη Γερμανία σήμερα ζουν μόλις 20.000 άνθρωποι εκεί κοντά στα 100).

Το τικ τακ είναι πιο ηχηρό από ποτέ. Μόνο κόκκοι άμμου έχουν μείνει σε αυτή την κλεψύδρα. Σε λίγο οι ζωντανές αφηγήσεις θα έχουν γίνει… history. Δηλαδή μουσεία, μνημεία, βιβλία Ιστορίας και ιδρύματα μνήμης με ΤΝ τεχνολογία.

Το 2011 είχα προσωπικώς την τύχη να πάρω συνεντεύξεις από ανθρώπους που είχαν ζήσει (ως ενήλικες) το 1940. Ανάμεσά τους μια Ελληνίδα παντρεμένη (από πριν τον πόλεμο) με Ιταλό, που δούλευε σε ιταλική εταιρεία στην Αθήνα, μια αντάρτισσα και ένας καταδρομέας στη Μέση Ανατολή. Kάποιοι στο μεταξύ «έφυγαν». Μαζί και οι μνήμες τους. Τους ακολούθησε και ο πατέρας μου, φοιτητής της Ιατρικής στην Αθήνα της Κατοχής.

«Πότε ξανά»;

Mε αυτά και με αυτά, μόνο ο Πούτιν τίμησε πραγματικά (με ένα εκρηκτικό μείγμα κιτς και grandeur) την 80ή επέτειο από την Ημέρα της Νίκης. Οι άλλοι, οι περισσότεροι, τα είπαμε, δεν πολυσκοτιζόμαστε, είμαστε σε μια συλλογική ανιστόρητη αφασία. Γιατί, όπως και τα νέα παιδιά, θεωρούμε ότι το 1945 είναι κάπου κοντά στον Υστερο Μεσαίωνα (όπως όταν λέω στον γιο μου ότι κάποτε είχαμε πέντε άνθρωποι στο σπίτι ένα σταθερό τηλέφωνο και μου λέει: «Πότε, το 1900;»).

Την ίδια ώρα δεκαπεντάχρονοι στη Θεσσαλονίκη στρατολογούνται σε νεοναζιστική οργάνωση, η Ευρώπη επανεξοπλίζεται και βλέπει το στρίφωμά της να ξηλώνεται, ο Ελον Μασκ χαιρετά δήθεν τάχα μου… μη ναζιστικά, βετεράνοι επιστρέφουν (χωρίς πόδια ή χωρίς ψυχή) από νέους πολέμους, η Γάζα πεθαίνει για να γίνει Ριβιέρα και η MAGA ρητορική κατακλύζει τον πλανήτη.

Τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κάνουμε τα πάντα για να τον αποσιωπήσουμε. Τα φαντάσματά του, όμως, είναι εκεί έξω και ουρλιάζουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News