Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού Θέατρου και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που οι δυο οργανισμοί συνεργάζονται. Και αυτή η πρώτη φορά γίνεται με έναν ύμνο στην ίδια την πρώτη φορά του κόσμου, στη δημιουργία του σύμπαντος, με το έργο του Αντώνη Φωνιαδάκη «Γαλαξίας» που κάνει πρεμιέρα στις 3 Νοεμβρίου (για 16 παραστάσεις). Ο διεθνής χορογράφος και διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής άνοιξε για μια ώρα τις πρόβες του για τους δημοσιογράφους, και άφησε θραύσματα του έργου να διακτινιστούν στην αίθουσα του Ρεξ πριν τον βομβαρδίσουμε με ερωτήσεις για αυτό που είδαμε και όσα ακούσαμε.

Τι ήταν αυτό που παρακολουθήσαμε; Κάτι το ακατάτακτο. Πολυδιάστατο. Απολύτως οργανωμένο μέσα σε ένα συνειδητό χάος. Μια νέα φόρμα, ένα νέο είδος, στο οποίο συναντιέται ο χορός, το θέατρο, ο λόγος, η μουσική. Ο Αντώνης Φωνιαδάκης αγαπά –από παιδί- τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Eτσι στον «Γαλαξία» συναντιέται η προσωπική του χαρά με τον δημιουργικό του τρόπο, σε ένα έργο ιδιαιτέρως απαιτητικό, αφού προαπαιτούσε εξαντλητική έρευνα σε αρχεία και κείμενα που πραγματεύονται το θέμα της αρχής του κόσμου. Ο Φωνιαδάκης μοιάζει να χορογραφεί όλες τις γνωστές θεωρίες και τις εκφράσεις της ποπ κουλτούρας για τη δημιουργία του σύμπαντος. Aυτό εισπράξαμε στις πρόβες, με τον διευθυντή του Μπαλέτου να δίνει οδηγίες και να παρακολουθεί και την πανταχού παρούσα -σε κάθε σημείο κρίσιμο για το έργο- βοηθό του, χορογράφο Μαρκέλλα Μανωλιάδου να συμμετέχει ενεργά με πολλαπλούς ρόλους.

Καθώς οι χορευτές χορεύουν ακούγονται αποσπάσματα κειμένων, σαν ζάπινγκ. Φράσεις από έργα του Σαίξπηρ, του Νίτσε, του Ντα Βίντσι, του Σοπενχάουερ, του Πλάτωνα, του Μπέκετ, από τα αρχεία της NASA, ταινίες επιστημονικής φαντασίας, παραφράσεις γνωστών κειμένων, φράσεις που έχει πει ο ίδιος ο Φωνιαδάκης και βέβαια το γνωστό, υπέροχο, νοσταλγικό για κάποιους από εμάς «Ι wanna go hoooome» από την ταινία «ET o Eξωγήινος».

Αντιλαμβάνομαι, είναι ίσως παράδοξο να μιλώ για ένα έργο που καταγράφεται στην κατηγορία «χοροθέατρο» (ο ίδιος πάντως θεωρεί παρωχημένο τον όρο χοροθέατρο) εκκινώντας από τα κείμενα. Στη περίπτωση του «Γαλαξία» όμως –του ακατάτακτου, καταιγιστικού Γαλαξία- είναι απαραίτητο να καταλάβει ο θεατής ότι το σύμπαν των ηχητικών ερεθισμάτων είναι καθοριστικό. Ενεργοποιεί αστραπιαία εγκεφαλικά κέντρα, αναμνήσεις, εικόνες, προσωπικές αναφορές, ακόμα και συναισθηματικά κέντρα (δυσφορία, συγκίνηση, φόβος αγνώστου, έξαψη, υποχώρηση) στον θεατή. Είναι τα κείμενα και οι λέξεις που επαναλαμβάνονται κάθε τόσο σαν απορημένη ηχώ «αστέρια», «ημιαστέρες», «διαστρικό». Οι ανάσες που κορυφώνονται. Και βέβαια η μουσική του Λιγκετί «που έχει κάτι το απόκοσμο που με βοηθά γιατί ήθελα να πάω σε έναν μη χώρο (non space), σε κάτι σκοτεινό και σαγηνευτικό μαζί. Όπως νιώθεις όταν κλείνεις τα μάτια. Υπάρχει μια αιώρηση στη μουσική του», εξήγησε ο Αντώνης Φωνιαδάκης.

Και βέβαια υπάρχει η μουσική του Ιάννη Ξενάκη. Τα κρουστά του που θυμίζουν τον παλμό την γέννησης, τον πρώτο σφυγμό, το πρώτο αίμα που ανεβαίνει στην καρδιά. «Ενας παλμός που θυμίζει μυϊκές εκρήξεις. Εχει κάτι το πρωτόγονο χωρίς όμως να θυμίζει κάποια φυλή. Είναι μουσική που έχει την αίσθηση της γης», σημειώνει ο διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής. Διάστημα και γη. Αστέρια και χώμα.  Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος της παράστασης θα ακούσουμε τον μουσικό σχεδιασμό του Ζυλιέν Ταρρίντ. «Στο τέταρτο μέρος θέλω να κλείσω εστιάζοντας στον άνθρωπο. Εστιάζω στην ύπαρξη, στο σώμα. Στο σημείο αυτό φεύγω από το εγκεφαλικό. Και έτσι κλείνει ο Γαλαξίας».

Το πρώτο μέρος του έργου θα μπορούσε να φέρει τον τίτλο «Εργαστήριο», το δεύτερο «Διάστημα», το τρίτο «Η αρχή, η γέννηση» και το τελευταίο ο «Ανθρωπος». Στο Rex, το μεσημέρι της Πέμπτης είδαμε δυο αποσπάσματα του έργου. Εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους θεματικά και αισθητικά. Αυτό διατρέχει το έργο άλλωστε. Αν και ο Αντώνης Φωνιαδάκης λέει πως τον ενδιαφέρει πώς στο τέλος θα ενωθούν όλα τα μέρη, ξεκαθαρίζει ότι δεν τον ενοχλεί το αποσπασματικό, το αντίθετο μάλλον, αφού του δίνει μια αίσθηση ελευθερίας.

Στο πρώτο μέρος, είδαμε τον Φωνιαδάκη να χορογραφεί τα κείμενα. Ο ήχος, ο ρυθμός που κινεί τα σώματα είναι οι λέξεις. Οι φράσεις, που ακούγονται από τους ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου Κωνσταντίνο Γεωργαλή, Λεωνή Ξεροβάσιλα. Τα σώματα των χορευτών (Μάγδα Κούκου – Φέρρα, Στέλιος Κατωπόδης, Μάικλ Ντούλαν, Θανάσης Σολωμός, Γιάννης Λάβνερ, Πιερ Μαζεντί, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Μάρω Σταυρινού) μοιάζουν να προσπαθούν να ορίσουν τη σχέση τους με τον χώρο. Να τον αναγνωρίσουν, να βρουν το περίγραμμά του και ταυτόχρονα να τον δοκιμάσουν. Να του επιβληθούν αλλά και να προσαρμοστούν σε αυτόν.

Δεν υπάρχει γωνία, δεν υπάρχει δυνατότητα του σώματος που να μην δοκιμάζεται σε αυτή την διερεύνηση-αναμέτρηση ανθρώπου και χώρου (κοιτάξτε πώς η λέξη space σημαίνει και διάστημα και χώρος).  «Ο ήλιος είναι αστέρι και το αστέρι είναι ήλιος», «ποιος ευθύνεται για τον θάνατο», «το παρόν σύμπαν», «ωκεανός καταιγίδων», «δεν υπάρχει καμία αρχή του κόσμου, όπως θα υπάρξει ποτέ καμία αρχή του». Φράσεις διατρέχουν το χώρο καθώς τα σώματα σμίγουν, σμήνη ξαφνικά που δονούνται και μοιάζει να έχει σκάσει ένας μετεωρίτης στη γη, να προκαλεί συνεχείς εκρήξεις, πίδακες φωτιάς, σεισμούς. Τα σώματα γίνονται όλα αυτά τα στοιχεία. Ή μήπως δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή, η στιγμή της γέννησης, η αρχή του κόσμου, το Big Bang.

Oι βασικές θεωρίες για την αρχή του σύμπαντος, από το Βig Bang ως το Big Freeze, μελετήθηκαν επίσης, όπως εξήγησε η δραματουργός του «Γαλαξία» Ερι Κύργια.  Αν και το έργο δοκιμάζει το ερώτημα πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν, ποια ήταν η αρχή του, μπορούμε να αναγνωρίσουμε σε αυτό και στιγμές καταστροφής, αφανισμού, ένα λιώσιμο, λέει ο Αντώνης Φωνιαδάκης.

Στη σκηνή Μαρίκα Κοτοπούλη του Ρεξ, μετά από αυτή την έκρηξη ακολούθησε μια θάλασσα λυρισμού, με τους Μάγδα Κούκου – Φέρρα και τους  Στέλιο Κατωπόδη να χορεύουν σαν τους Πρωτόπλαστους. Μόνοι, έτοιμοι να δώσουν ζωή στο κενό, στο μαύρο καθώς ακούγεται η φράση «beauty, can’t get over it». Η ύλη από το μηδέν και γεννιέται και το μηδέν γεννιέται διαρκώς, ακούμε. Αλλά και «στην αρχή ήταν το χάος».

Προχωρώντας σε άλλο θραύσμα του Γαλαξία (ή μήπως σε άλλο νησί της χορογραφίας-ωκεανού) ακούμε τα σώματα, ναι τα σώματα, να δονούνται από ψαλμούς και προσευχές. Μια από τις πιο έντονες σκηνές που είδαμε στην πρόβα ήταν αυτή δυο χορευτών, με τον πρώτο να λέει προσευχές στα εβραϊκά (ακούγονται οι τρεις διακηρύξεις πίστης του ισλαμισμού, του ινδουισμού και του χριστιανισμού). Τα λόγια βγαίνουν από τα σπλάχνα πραγματικά, καθώς ο άλλος χορευτής, με τις δυο γροθιές ενωμένες, σπρώχνει προς τα μέσα το στομάχι του προσευχόμενου.  Ολες οι προσευχές, λένε το ίδιο πράγμα: Εις ένα Θεό…

Εχοντας δει αυτές τις σκηνές, λίγο πριν φύγουμε, ο Αντώνης Φωνιαδάκης μας είπε «ζω στην φαντασία αν και ταλαιπωρούμαι από την πραγματικότητα. Όταν έχω την ευκαιρία να ανέβω στη σκηνή, ουσιαστικά έχω την ευκαιρία να αποδράσω. Ξέρετε, η τάση μου είναι να δραπετεύω. Να βλέπω το όμορφο, το παράδοξο, το ονειρικό μέσα σε ένα τοπίο όπου όλοι φλεγόμαστε».

info:
Γαλαξίας του Αντώνη Φωνιαδάκη
Συμπαραγωγή Εθνική Λυρική Σκηνή – Εθνικό Θέατρο
Θέατρο ΡΕΞ – Σκηνή “Μαρίκα Κοτοπούλη
3, 4, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 17, 18, 19, 20, 24, 25, 26, 27 Νοεμβρίου 2016

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News