Δεν υπάρχει τίποτα πιο μαγευτικό από μια ταινία ή σειρά εποχής που καταφέρνει να αποτυπώσει εύστοχα τον χωροχρόνο στον οποίο στήνει την πλοκή της. Θέλει έρευνα, γνώση, προσοχή στη λεπτομέρεια και, για να τα λέμε όλα, θέλει και το ανάλογο μπάτζετ.

Μπορώ να αναφέρω πολλές ξένες παραγωγές που σε μυούν απολαυστικά σε παρελθόντες χρόνους. Ενα ευρωπαϊκό παράδειγμα είναι το γερμανικό νεο-νουάρ «Babylon Berlin». Σε μεταφέρει στο Βερολίνο του 1929 και καταφέρνει να αποδίδει αυτή την ιστορική στιγμή ανέχειας, πρωτοπορίας και εθνικισμού σε κάθε λεπτό του. Σαράντα εκατομμύρια το κόστος, και μάλλον έπαιξε τον ρόλο του στο άρτιο αποτέλεσμα, έτσι;

Η ελληνική τηλεόραση τελευταία αγαπά το παρελθόν. Για την ακρίβεια, έχει πέσει με τα μούτρα στο αλλοτινό, δημιουργώντας μια δυσαναλογία που είναι πλέον ενοχλητική. Ψάχνεις με το κιάλι μια σειρά που να πραγματεύεται τη σύγχρονη καθημερινότητα και τα προβλήματά της. Από την άλλη, βλέπεις εκατό συν μία σειρές που θεωρούν ότι με μερικά vintage έπιπλα και κοστούμια, μια αποτύπωση στο περίπου της ηθογραφίας τού τότε και κάνα παλιό αυτοκίνητο (γιατί το μπάτζετ δεν επιτρέπει περισσότερα) μπορείς να κάνεις μυθοπλασία εποχής.

Τις ελλείψεις τις διαπιστώνεις και σε παραγωγές μεγάλων προσδοκιών, που λανσάρονται ως τα στοιχήματα της τηλεοπτικής σεζόν και στην πρεμιέρα τους καταλαβαίνεις ότι το στοίχημα είναι χαμένο από χέρι. Παρακολουθείς, για παράδειγμα, το πρώτο επεισόδιο των πολυσυζητημένων «Πανθέων» (ΣΚΑΪ). Σε ταξιδεύουν στο καλοκαίρι του 1939. Και λέει ένας εκ των πρωταγωνιστών ότι θα πάνε σινεμά να δούνε το «Οσα παίρνει ο Ανεμος». Μόνο που η ταινία έκανε πρεμιέρα στην Αμερική τον Δεκέμβριο του 1939 και στην Ελλάδα παίχτηκε μετά τον πόλεμο. Λεπτομέρεια; Ναι, αλλά κάποιοι το πρόσεξαν.

Καλά θα ήταν, βέβαια, να μιλούσαμε μόνο για λεπτομέρειες. Πολλές φορές μιλάμε για χοντράδες. Για απουσία βασικών στοιχείων που έχτιζαν στην εκάστοτε ιστορική περίοδο το κοινωνικό οικοδόμημα και καθόριζαν την καθημερινότητα και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Να πούμε για τη γλώσσα και τα λεκτικά μοτίβα της κάθε εποχής; Για τη μη λεκτική συμπεριφορά, τη γλώσσα του σώματος, για τις συνήθειες και τα ήθη της;

Για να αναφέρω κάτι πολύ απλό, δεν είναι δυνατόν να δείχνεις την προπολεμική, μεσοπολεμική ή τη μεταπολεμική κοινωνία και να μην καπνίζουν στις μισές σκηνές της σειράς. Στο «Mad Men», το «Boardwalk Empire», το «Babylon Berlin» κ.ά. το τσιγάρο είναι ο πρωταγωνιστής των prop. Πολύ καλά το σκέφτηκαν, γιατί εκείνες τις εποχές δεν υπήρχε αντικαπνιστικό μένος, σου έλεγε «κάπνισε» και ο γιατρός σου. Στις ελληνικές σειρές εποχής σπανίως καπνίζει κάποιος. Κανονικά, θα έπρεπε να είναι το μισό καστ με ένα πακέτο Ματσάγγου ή Sante στο χέρι.

Πώς θα σκιαγραφήσεις πειστικά έναν χαρακτήρα αν δεν βουτήξεις στον χρόνο που έζησε; Το σενάριο θα δώσει τη σωστή υπόσταση στους ήρωες, ακτινογραφώντας όλες τις πτυχές τους, η προσεγμένη ερμηνεία και σκηνοθεσία έπειτα θα τους δώσουν μια εύστοχη οπτική ταυτότητα. Οταν όμως πρέπει να γυριστούν τρία και τέσσερα επεισόδια κάθε εβδομάδα, πού χρόνος για τέτοια λεπτοδουλειά;

Εδώ είναι λες και γίνονται σειρές εποχής για να καλύπτουν απλώς τηλεοπτικές ζώνες. Ασφαλώς, όλο αυτό έχει επιπτώσεις και στην πλοκή, γιατί κάνει το θέαμα αργόσυρτο και βαρετό. Βλέπεις, για παράδειγμα, στο «Ναυάγιο» (Mega), σε δύο επεισόδια, αυτό που θα έπρεπε να δεις σε ένα.

Δεν λέω ότι απουσιάζει η προσπάθεια. Οι άνθρωποι πίσω από τις παραγωγές έχουν ταλέντο και ικανότητες. Το βλέπεις ότι το παλεύουν και επίσης ξέρεις ότι η μάχη τους είναι άνιση, γιατί μπορεί η ελληνική μυθοπλασία να έχει ανθίσει, αλλά οι περισσότερες παραγωγές μαραίνονται από την έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης. Η πιο ακριβή σειρά της φετινής σεζόν, η «Μάγισσα» (ΑΝΤ1), κόστισε 12 εκατομμύρια ευρώ. Που σαφώς είναι λίγα σε σχέση με αυτό που θέλει να αποδώσει.

Εκείνο που μένει τελικά είναι ένας απογοητευμένος τηλεθεατής, ο οποίος μπουκώνεται με σειρές εποχής που δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες του. Τις υψηλές προσδοκίες του, γιατί πλέον βλέπει τις σειρές στις πλατφόρμες δέκα-δέκα και είναι πιο αυστηρός στην κρίση του.

Και τι να πει κανείς για την ποσότητα δράματος; Η τηλεοπτική μυθοπλασία δίνει με το κιλό πόνο και βάσανο με vintage περιτύλιγμα. Ολα είναι βαρύγδουπα, όλα στενόχωρα, οι δραματικές μουσικές περισσεύουν, η ατμόσφαιρα παραμένει βαριά κι ασήκωτη από την αρχή ως το τέλος. Το «comic relief» το έχετε ακουστά;

ΥΓ. Comic relief: η συμπερίληψη ενός χιουμοριστικού χαρακτήρα, μιας σκηνής ή ενός πνευματώδους διαλόγου σε ένα κατά τα άλλα σοβαρό ή δραματικό έργο, για να εκτονωθεί η ένταση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News