Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος που επιβλήθηκε στην Ελλάδα μετά την χρεοκοπία του 1893 και την ήττα στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 επέβαλε τη δημιουργία κρατικών μονοπωλίων στις αγορές αρκετών προϊόντων πρώτης ανάγκης, όπως το αλάτι, το πετρέλαιο και τα σπίρτα, και δέσμευσε τα έσοδά τους για την αποπληρωμή του κρατικού χρέους. Τα μονοπώλια που δημιουργήθηκαν ήταν κερδοφόρα και η πολιτική αυτή αποδείχτηκε πολύ αποτελεσματική στην αύξηση των κρατικών εσόδων, παρά την απώλεια κυριαρχίας που αντιπροσώπευε.

Απηχώντας την πολιτική του ΔΟΕ, ο πρωθυπουργός αιτιολόγησε στη Βουλή την απόφαση να περιορίσει τον αριθμό τηλεοπτικών αδειών σε τέσσερις, λέγοντας ότι έτσι μεγιστοποιούνται τα δημόσια έσοδα από την δημοπράτησή τους. Γιατί δεν επεκτείνεται, λοιπόν, και σε άλλους κλάδους η δημιουργία μονοπωλίων και ολιγοπωλίων, δεδομένης της αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητάς της στην αύξηση των δημοσίων εσόδων; Οι δημοπρασίες αδειών θα μπορούσαν να γίνουν πηγή σημαντικών εσόδων για τα δημόσια ταμεία.

Εάν περιοριστεί επαρκώς ο αριθμός των αδειών σε οποιοδήποτε κλάδο της οικονομίας, τότε ο ανταγωνισμός μεταξύ των κατόχων αδειών θα είναι χαμηλής έντασης, το οποίο οδηγεί στην αύξηση των τιμών πολύ πάνω από το κόστος παραγωγής και, τελικά, στην υψηλή κερδοφορία. Επιπλέον, ενώ σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς η υπέρμετρη κερδοφορία ενός κλάδου είναι συνήθως πρόσκαιρη επειδή οδηγεί στην είσοδο νέων επιχειρηματιών, αυξημένο ανταγωνισμό και, εν τέλει, μειωμένα κέρδη, αυτή η εξέλιξη αποτρέπεται δια νόμου σε καθεστώς περιορισμένης αδειοδότησης. Η δημιουργία περιορισμών στην είσοδο στην αγορά, δηλαδή, εγγυάται μεγάλα κέρδη σε όσους καταφέρουν να πάρουν τις σχετικές άδειες – κέρδη τα οποία μοιράζονται με το κράτος αν έχει προηγηθεί δημοπράτηση των αδειών.

Ο λόγος που τρεις επιχειρηματίες -εκτός του χώρου- προτίμησαν να πληρώσουν 50-60 εκατομμύρια για μια τηλεοπτική άδεια είναι ότι τους εξασφαλίζει τον περιορισμένο ανταγωνισμό και, άρα, την κερδοφορία σε βάρος της διαφημιστικής αγοράς

Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι τα δημοσιονομικά έσοδα δεν αποτελούν το μόνο κριτήριο αξιολόγησης για το αν μια πολιτική είναι ωφέλιμη ή επιζήμια για τη χώρα. Οι επιχειρηματίες και το κράτος μπορεί να κερδίζουν αλλά, λόγω της μεγάλης αύξησης τιμών, οι πολίτες ζημιώνονται. Έτσι, τα μεγάλα ποσά που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οι επιχειρηματίες για την απόκτηση μιας άδειας δεν αποτελούν δείγμα της επιτυχίας της πολιτικής περιορισμένης αδειοδότησης – αντιθέτως αντικατοπτρίζουν το κόστος που επωμίζονται οι καταναλωτές από τη μείωση του ανταγωνισμού.

Στον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες, λοιπόν, οι επιχειρηματίες που πλειοδότησαν στον διαγωνισμό δεν είναι οι χαμένοι: απεναντίας, αυτοί ανήκουν στους κερδισμένους επειδή από εδώ και πέρα θα δρουν σε λιγότερο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Μάλιστα δεν είναι τυχαίο ότι στον διαγωνισμό συμμετείχαν τρεις επιχειρηματίες εκτός του χώρου, οι οποίοι θα μπορούσαν να είχαν μπει στην τηλεοπτική αγορά τα προηγούμενα χρόνια χωρίς να πληρώσουν κανένα τίμημα. Ο λόγος που προτίμησαν να πληρώσουν 50-60 εκατομμύρια για μια τηλεοπτική άδεια είναι ότι τους εξασφαλίζει τον περιορισμένο ανταγωνισμό και, άρα, την κερδοφορία σε βάρος της διαφημιστικής αγοράς.

Συνεπώς, η απόφαση να μετατραπεί δια νόμου η τηλεοπτική αγορά σε κλειστό ολιγοπώλιο οδηγεί, πέρα από το κλείσιμο βιώσιμων καναλιών και τη συνακόλουθη απώλεια θέσεων εργασίας, στην αύξηση του διαφημιστικού κόστους για όλη την οικονομία, το οποίο, εν τέλει, θα μετακυλιστεί στους καταναλωτές. Πόσο είναι αυτό το επιπλέον κόστος; Τουλάχιστον 255 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των καναλαρχών, παλαιών και νέων.

* Ο Μανόλης Γαλενιανός είναι καθηγητής Oικονομικών στο πανεπιστήμιο Royal Holloway στο Λονδίνο

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News