Ε ναι, έρχονται Χριστούγεννα.Με τέτοιες λιακάδες και με τόσα στο κεφάλι μου, το κατάλαβα ξαφνικά από τις πολλές προσκλήσεις σε μπαζάρ ή παζάρια αν προτιμάτε, με μικροδωράκια, κάρτες και γούρια για το 2011, που σίγουρα θα μας χρειαστούν! Χτές, λοιπόν, είπα να πάω μια βόλτα από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) στην Πλάκα. Και πέρασα υπέροχα.

Το ΕΛΙΑ, με 30άχρονη ιστορία πια (και από το 2009 τμήμα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής) είναι ένα κόσμημα από όλες τις απόψεις. Τα δύο κτίρια του, αντικριστά στην οδό Αγίου Ανδρέα, το ένα νεοκλασσικό και το άλλο του μεσοπολέμου, σου θυμίζουν ότι κάποτε υπήρχε αρχιτεκτονική υψηλή αισθητική.

Στην εποχή του… Βωβού, του γυαλιού και των φωτισμένων με νέον γραφείων, κοιτάζεις γύρω και δεν ξέρεις τι να πρωτοζηλέψεις: παλιά ξύλινα έπιπλα, γραφεία-αντίκες και τριγύρω, παντού, όπου υπάρχει χώρος, βιβλία, αφίσες, πολύτιμο αρχειακό υλικό του 19ου και του 20ου αιώνα.

Εδώ βρίσκεται ολόκληρο το αρχείο του Χαριλάου Τρικούπη, του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του Τσίρκα, του Βουτυρά, μέχρι και χειρόγραφο του Κολοκοτρώνη… Αλλά δεν είναι μόνο ότι το ΕΛΙΑ είναι μια κιβωτός της ιστορίας μας, με τα αρχεία της Επανάστασης και της Φιλικής Εταιρίας και πολλά άλλα ντοκουμέντα, είναι που ανοίχτηκε και σε οποιοδήποτε αρχειακό υλικό καταγράφει την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής, ακόμη και μέσα από εφήμερα αντικείμενα.

Εδώ βρίσκεις επίσης βιομηχανικά και εμπορικά αρχεία, βιβλία που αφορούν την ιστορία του ελληνικού τσιγάρου- και καταπληκτικές αφίσες από τη δεκαετία του ΄30- την ιστορία της ελληνικής οινοποιΐας, του ελληνικού μπισκότου… ο,τι μπορείς να φανταστείς.

Ξεκίνησα να σας λέω για το Παζάρι του ΕΛΙΑ με πάμφθηνες υπέροχες αφίσες και σουβέρ, το φετινό γούρι (χειροποίητο ασημένιο, βασισμένο σε τυπογραφικό κόσμημα), παιχνίδια, στολίδια και άλλα πολλά και όμορφα, αλλά αφού πήρα από κάρτες μέχρι αφίσες, μετά με συνεπήρε το κτίριο, τα γραφεία, η ατμόσφαιρα, όλο αυτό το αρχειακό υλικό, που φροντίζουν τα παιδιά που εργάζονται εκεί: η Αργυρώ Αγγελοπούλου, ο Γιώργος Τσακνιάς, η Αλεξάνδρα Χαριτάτου. Μια εκπληκτική παρέα που αγαπάνε αυτό που κάνουν και ανάμεσά τους ο γάτος Ριρής, με μόνιμη κατοικία το ΕΛΙΑ, βιβλιόφιλος εκ γενετής, που από τα μαξιλάρια που του αγοράζουν προτιμά να κοιμάται πάντα πάνω σε μια στίβα από εφημερίδες και χαρτιά.

Υποψιάζομαι ότι αν ήμουν ερευνητής αρχειακού υλικού, θα χανόμουν εδώ με τις ώρες. Αλλωστε το ΕΛΙΑ επέλεξε από το να είναι μια κλειστή συλλογή να είναι ανοιχτό στους ερευνητές, με το κόστος που συνεπάγεται το να διατηρεί αναγνωστήριο, υπολογιστές, βιβλιοθηκονόμους κ.ο.κ. Μπορεί βέβαια να συντηρεί το παρελθόν, παρακολουθεί όμως και το μέλλον: το site του είναι ενημερωμένο με κατάλογο αρχείων και βιβλίων, βάση δεδομένων εφημερίδων και περιοδικών, ψηφιοποιημένες φωτογραφίες και το εξαιρετικό “Λεξικό Φωτογράφων” του Άλκη Ξανθάκη,- μια πλήρης καταγραφή των ελλήνων φωτογράφων από την ανακάλυψη της φωτογραφίας μέχρι το 1960.

Πάτε μια βόλτα στο ΕΛΙΑ, ειλικρινά αξίζει τον κόπο. Το παζάρι τυπικά τελείωσε, αλλά στο Πωλητήριο που λειτουργεί μόνιμα θα βρείτε εκπληκτικά δώρα, από 1 έως 30 ευρώ και θα νιώσετε σαν να κάνατε μια βουτιά στο χρόνο. Εγώ, τουλάχιστον, αυτό έπαθα. Για μια βόλτα πήγα, έμεινα αρκετά και δεν ήθελα να φύγω. Ο χρόνος μοιάζει σαν να σταματάει από αυτόν τον ασθμαίνοντα ρυθμό της πόλης και η ιστορία σαν να ανασαίνει μέσα σ΄αυτά τα υπέροχα γραφεία, με θέα την Ακρόπολη. Ήταν κι αυτός ο κατάμαυρος γάτος Ριρής, που με κατέκτησε με την πρώτη ματιά…

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο
Αγίου Ανδρέα 4, Πλάκα (δίπλα στη Μητρόπολη)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News