Για τον έρωτα έχουν γράψει, έχουν μιλήσει, έχουν τραγουδήσει και έχουν κλάψει πολλοί, και πολύ. Αλλά τι πραγματικά κάνει ο έρωτας στο μυαλό και στο σώμα; Για την απάντηση, η Telegraph απευθύνθηκε σε επιστήμονες που έχουν αφιερώσει την έρευνά τους στο φλέγον αυτό ζήτημα.

Ανάμεσα σε αυτούς τους ειδικούς είναι η γνωστή στις ΗΠΑ (και όχι μόνο) και πολυγραφότατη δρ Ελεν Φίσερ, βιολόγος-ανθρωπολόγος, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Kinsey, του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, η οποία έχει γράψει έξι βιβλία για την εξέλιξη, τη βιολογία και την ψυχολογία της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και των ερωτικών σχέσεων, ενώ έχει δημοσιεύσει πλήθος σχετικών εργασιών.

«Οταν ερωτεύεσαι, το σώμα σου αντιδρά με πολλούς τρόπους. Ο νευροδιαβιβαστής νορεπινεφρίνη (πιο γνωστή ίσως ως νοραδρεναλίνη), που παίζει βασικό ρόλο στη διέγερση και την εγρήγορση, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση και διαστέλλει τις κόρες των ματιών. Η νορεπινεφρίνη και η αδρεναλίνη κάνουν τις παλάμες να ιδρώνουν και το στομάχι να αισθάνεται πεταλούδες», εξηγεί λοιπόν η Φίσερ.

Αλλά ο «οδηγός» του έρωτα είναι μια άλλη κατεχολαμίνη (οι κατεχολαμίνες είναι μια σημαντική κατηγορία ορμονών και νευροδιαβιβαστών που επηρεάζουν ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού): Είναι η ντοπαμίνη, που δρα στον εγκέφαλο και πυροδοτεί συναισθήματα ευχαρίστησης, ικανοποίησης αλλά και κινήτρου.

Οπως γράφει η Telegraph, το 2005, η Φίσερ και οι συνάδελφοί της από το Ιατρικό Κολέγιο Αλμπερτ Αϊνστάιν, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, ήταν οι πρώτοι που υπέβαλαν ερωτευμένους ανθρώπους σε ειδικές εξετάσεις, επιχειρώντας να μελετήσουν τα κυκλώματα του εγκεφάλου τους.

Η ίδια αναφέρει: «Βρήκαμε αυξημένη δραστηριότητα σε ένα μικρό “εργοστάσιο” ντοπαμίνης κοντά στη βάση του εγκεφάλου το οποίο στέλνει αυτόν τον νευροδιαβιβαστή σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου, δημιουργώντας τη λαχτάρα για ένα άτομο και την πεποίθηση ότι αυτό το άτομο είναι απόλυτα ξεχωριστό».

Σύμφωνα με τη μελέτη της Φίσερ, η ντοπαμίνη είναι που «καθοδηγεί κάποιον να γράψει ερωτικά γράμματα, να νιώθει ευφορία όταν είναι μαζί και απελπισία όταν είναι χωριστά, να έχει αϋπνίες ή ανορεξίες».

Ομως ο πόθος και η έλξη είναι άλλη ιστορία

«Ο πόθος καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από την τεστοστερόνη και έχει τις ρίζες του στην αρχέγονη επιθυμία για ζευγάρωμα. Η ντοπαμίνη παρεμβαίνει στον βαθμό που κάποιος επικεντρώνεται σε ένα άτομο. Η έλξη και προσκόλληση οδηγείται σε μεγάλο βαθμό από την ωκυτοκίνη και σχετίζεται με την αρχέγονη ανάγκη να παραμείνουμε μαζί αρκετά για να εξασφαλίσουμε την επιβίωση των μικρών μας», αναφέρει η Φίσερ.

Οπως η ίδια διευκρινίζει στην Telegraph, αυτά τα τρία συστήματα (ντοπαμίνη, τεστοστερόνη, ωκυτοκίνη) είναι αρκετά διαφορετικά, αλλά αλληλεπικαλύπτονται και μπορεί να δημιουργήσουν… situationships. «Για παράδειγμα, το περιστασιακό σεξ μπορεί επίσης να αυξήσει την ντοπαμίνη, οπότε μπορεί να νομίζεις ότι είσαι ερωτευμένος…».

Την ίδια στιγμή, όμως, η αλληλεπίδραση αυτών των τριών συστημάτων είναι και αυτή που μπορεί να κρατήσει ζωντανή μια σχέση. Η Φίσερ συμβουλεύει: «Ο καλύτερος τρόπος για να αναζωπυρώσετε την πρώτη φλόγα, είναι να ενεργοποιήσετε και τα τρία εγκεφαλικά συστήματα. Φιλί και αγκαλιά για να αυξηθεί η τεστοστερόνη. Κάντε κάτι νέο μαζί για να ανεβάσετε την ντοπαμίνη. Κρατηθείτε χέρι χέρι για να αυξήσετε την ωκυτοκίνη».

Είναι τυφλός, αλλά έχει διάρκεια;

Το 2011, η Φίσερ και η ομάδα της εξέτασαν 10 γυναίκες και 7 άνδρες που ήταν παντρεμένοι για πολλά χρόνια (κατά μέσο όρο 21 χρόνια) και ισχυρίζονταν ότι ήταν ακόμα ερωτευμένοι με τον σύντροφό τους.

«Οι εξετάσεις του εγκεφάλου έδειξαν ενεργοποίηση των περιοχών του πόθου, του ρομαντισμού και της έλξης όταν οι εξεταζόμενοι έβλεπαν φωτογραφία του συντρόφου. Μπορούμε λοιπόν να υποστηρίξουμε ότι υπάρχει έρωτας που διαρκεί για πολύ», αναφέρει η ανθρωπολόγος.

Στην ίδια μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν υψηλό σκορ στην ευτυχία, είχαν και μεγαλύτερη δραστηριότητα στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση, με τον έλεγχο του άγχους και με την ικανότητα να παραβλέπεις τα αρνητικά στοιχεία του άλλου.

«Είμαστε φτιαγμένοι να θυμόμαστε το αρνητικό. Οταν είμαστε ερωτευμένοι, ωστόσο, η δραστηριότητα σε αυτή την περιοχή μειώνεται. Ο έρωτας δημιουργεί θετικές ψευδαισθήσεις: Παραβλέπουμε τα αρνητικά και σκεφτόμαστε τα θετικά στοιχεία που αφορούν το αντικείμενο του έρωτά μας», λέει η Φίσερ στην Telegraph. Κάπως έτσι πρέπει να εξηγείται ότι ο έρωτας είναι τυφλός…

Και εθιστικός

Αλλοι ειδικοί επί του θέματος χαρακτηρίζουν κάπως απλοϊκά τα συμπεράσματα της Φίσερ.

Ο δρ Ανταμ Μπόουντ, ερευνητής στο κρατικό Πανεπιστήμιο της Καμπέρα στην Αυστραλία, εξηγεί στην Telegraph ότι ο έρωτας και η ερωτική αγάπη είναι πιο περίπλοκα και ότι πέρα από την ντοπαμίνη, εμπλέκουν και νευροδιαβιβαστές που σχετίζονται με την εξάρτηση και οι οποίοι δρουν για την ευχαρίστηση, με παρόμοιο τρόπο που δρουν ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη. «Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές σε κάνουν να νιώθεις υπέροχα όταν είστε μαζί και απαίσια όταν είστε χωριστά».

Οχι, όχι με την πρώτη ματιά

Η δρ Αννα Μασίν, ειδική στην Εξελικτική Ανθρωπολογία και συγγραφέας του βιβλίου Why We Love, έχει περάσει 20 χρόνια –κυρίως στην Οξφόρδη– μελετώντας τη βιολογική και εξελικτική πλευρά του έρωτα. Η Μασίν λέει στην Telegraph: «Ο έρωτας είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο που καθοδηγείται από διαφορετικές χημικές διεργασίες οι οποίες εμπλέκουν την ντοπαμίνη, την ωκυτοκίνη αλλά και τη σεροτονίνη (αυτή είναι η ορμόνη της χαράς). Και αυτές οι διεργασίες δεν μπορούν να συμβούν με την πρώτη ματιά. Μπορεί να είναι έλξη με την πρώτη ματιά, αλλά σίγουρα δεν είναι έρωτας με την πρώτη ματιά»!

Η ίδια εξηγεί ότι η έλξη είναι μια ασυνείδητη ορμή, «που ξεκινά από το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου», ενώ ο έρωτας περιλαμβάνει και μια ενσυνείδητη διαδικασία «που εμπλέκει το νεοφλοιό, δηλαδή το σύστημα γνώσης και σκέψης».

Είμαστε ένα

Η έρευνα της Μασίν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αδρεναλίνη είναι αυτή που προκαλεί τα περισσότερα… συμπτώματα του έρωτα, τις πεταλούδες, το καρδιοχτύπι κ.λπ.

Οπως, όμως, η ίδια αναφέρει στην Telegraph, «στην πορεία, οι πεταλούδες αντικαθίστανται από βιο-συμπεριφορικό συγχρονισμό: Οταν οι ερωτευμένοι είναι μαζί, τα νευροχημικά τους επίπεδα, για παράδειγμα τα επίπεδα ωκυτοκίνης, εξομοιώνονται, όπως και η αρτηριακή πίεση, η θερμοκρασία του σώματος και οι καρδιακοί παλμοί. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τα παιδιά και τους γονείς».

Αλλά τι χρειαζόμαστε τελικά;

Οσο ρομαντικό και αν ακούγεται αυτό, η Μασίν υποστηρίζει ότι στην πραγματικότητα δεν χρειαζόμαστε τον ρομαντισμό, με την οργανική έννοια της ανάγκης.

Η ίδια λέει ότι «οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι ο υπ’ αριθμόν 1 παράγοντας για την ψυχική και σωματική υγεία και τη μακροζωία μας. Αλλά δεν χρειάζεται να αφορούν τον σύντροφο. Οι φιλικές σχέσεις είναι πολύ σημαντικές, όπως και η πατρική και ευρύτερη οικογένεια, όπως και η κοινότητα όπου εντάσσεται ο καθένας. Ο έρωτας δεν είναι το παν, αν σκεφτούμε ότι απελευθερώνει στο σώμα τις ίδιες χημικές ουσίες που απελευθερώνει ο οργανισμός μας για τη φυσική ανακούφιση από τον πόνο, όταν για παράδειγμα χτυπήσουμε».

Χρόνια δεν κοιτά

Οι έρευνες και οι απεικονίσεις μπορεί να καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα για τον έρωτα και τα οργανικά του συμπτώματα.

Ομως όλοι οι ειδικοί τελικά συμφωνούν σε δύο πράγματα: ο έρωτας δεν έχει ηλικία. Μπορεί να σου συμβεί με την ίδια ένταση στα 20 ή στα -ήντα. Και δεν αφορά μόνο την καρδιά ή μόνο τον εγκέφαλο. Είναι μια εμπειρία για όλο το σώμα και αξίζει να τη ζήσει κανείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News