Η υποχρεωτική μετάβαση των πλοίων σε ακριβότερα πράσινα καύσιμα από την Πρωτομαγιά και μετά δεν ήταν ακριβώς ουδέτερη από πολιτική άποψη.

Με σκοπό να μη μετακυλιστεί το αυξημένο πλέον κόστος των καυσίμων στα εισιτήρια, η κυβέρνηση αποφάσισε τη μείωση των λιμενικών τελών που πληρώνουν οι ακτοπλοϊκές εταιρείες – κάτι που προκάλεσε τις αντιδράσεις λιμενικών ταμείων, τα οποία είχαν μια κάποια ανασφάλεια ότι τα χρήματα που χάνουν δεν θα αναπληρωθούν από το Πράσινο Ταμείο.

Μερικές ημέρες μετά την έξοδο της Πρωτομαγιάς ανακοινώθηκαν αυξήσεις έως και 15% στα εισιτήρια φορτηγών που μεταφέρουν προϊόντα στα νησιά, με τον υπουργό Ναυτιλίας να κάνει λόγο για επιβάρυνση της τάξεως του «1-2 σεντ το κιλό», προκαλώντας τις αντιδράσεις μεταφορικών εταιρειών, επιμελητηρίων και εμπορικών συλλόγων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι αυξήσεις είναι σημαντικές και θα πλήξουν κυρίως τους ντόπιους.

Και πριν από λίγες ημέρες, σε επίσημα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών Ναύλων του υπουργείου Ναυτιλίας καταγράφηκαν από όχι-και-τόσο-αμελητέες έως και παράδοξες αυξήσεις στις μέσες τιμές εισιτηρίων.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

Οι εξαγγελίες του Απριλίου και τι προκύπτει

Πριν από περίπου τρεις μήνες, η κυβέρνηση πήρε την απόφαση να προχωρήσει στη μείωση των λιμενικών τελών κατά 50% για έναν χρόνο. Η συγκεκριμένη κίνηση, όπως αναφέρθηκε στις 9 Απριλίου από τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλη Κικίλια, στη Βουλή, είχε στόχο «να συγκρατήσει τις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων».

Τότε είχαν ήδη προαναγγελθεί από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες αυξήσεις στις τιμές των εισιτηρίων της τάξεως του 12-15%, λόγω της υποχρεωτικής εισαγωγής του νέου καυσίμου. Αυτό το καύσιμο έχει μεγαλύτερο κόστος από το προηγούμενο – για παράδειγμα, την Παρασκευή 6 Ιουνίου στον Πειραιά ήταν ακριβότερο κατά 20,8%. Η αντιστάθμιση της μείωσης των λιμενικών τελών θα ωφελούσε τις ακτοπλοϊκές εταιρείες εκτός κρουαζιέρας, οι οποίες με τη σειρά τους θα συγκρατούσαν τις τιμές των εισιτηρίων προς όφελος των επιβατών. Τα πολύτιμα έσοδα που θα στερούνταν τα λιμενικά ταμεία θα καλύπτονταν από ισόποση ενίσχυση μέσω του Πράσινου Ταμείου, για την υλοποίηση περιβαλλοντικών έργων και την αναβάθμιση των λιμένων.

Οι αντιδράσεις από τα λιμενικά ταμεία δεν άργησαν: οι διοικητές εννέα ταμείων από νησιά των Κυκλάδων έστειλαν επιστολές και υπέγραψαν κοινή ανακοίνωση στην οποία ανέφερεαν ότι η μείωση των τελών κατά 50% θέτει εκτός προγραμματισμού έργα τα οποία έχουν προϋπολογισθεί, με κάποια από αυτά να βρίσκονται σε φάση υλοποίησης. Σε επιστολή του Λιμενικού Ταμείου Θήρας προς το υπουργείο Νησιωτικής Πολιτικής αναφερόταν ότι «γράφεται στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο ότι δύναται να χρηματοδοτηθούν από το Πράσινο Ταμείο. Το δύναται είναι ελάχιστη πιθανότητα και όχι βεβαιότητα».

Το Ταμείο υπολόγισε ότι τα έσοδά θα υποχωρήσουν κατά τουλάχιστον ενάμισι εκατομμύριο ευρώ. Στη Μύκονο ο πήχης της χασούρας ανέβαινε στα 1,7 εκατ., στο Λιμενικό Ταμείο Νότιας Δωδεκαννήσου (Ρόδος – Σύμη – Τήλος – Χάλκη – Καστελόριζο – Κάρπαθος – Κάσος) υπολογιζόταν στα 750.000 ευρώ, στο Ηράκλειο στα 2 εκατομμύρια. Στο σύνολο των λιμανιών εκτιμάται ότι το όφελος των ακτοπλοϊκών εταιρειών από τη μείωση των τελών μπορεί να φτάσει και τα 40 εκατομμύρια.

Την Πρωτομαγιά, με την έναρξη της υποχρεωτικής χρήσης του νέου καυσίμου, ο υπουργός Ναυτιλίας κατά την επίσκεψή του στη Σύρο ανακοίνωσε:«Καλό μήνα, με καλά νέα. Καμία αύξηση στις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, ούτε τώρα ούτε καθ’ όλη τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, με ασφάλεια, καλά ταξίδια σε όλους και καλές θάλασσες».

Ακριβώς μία εβδομάδα μετά, στις 8 Μαϊου, μεγάλη ακτοπλοϊκή εταιρεία απέστειλε σε μεταφορικές εταιρείες τους νέους ναύλους φορτηγών που θα ισχύουν από τα μέσα αυτού του μήνα. Σε δρομολόγια προς τα Δωδεκάνησα, οι αυξήσεις έφταναν έως και 14%. Σε σχετική ερώτηση που κατέθεσε στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου ο Γιώργος Νικητιάδης, βουλευτής Δωδεκαννήσων του ΠΑΣΟΚ, σημείωνε ότι είναι εύκολα κατανοητό ότι οι παραπάνω αυξήσεις θα περάσουν στις τιμές των αγαθών, επιβαρύνοντας κατοίκους και επαγγελματίες των νησιών.

«Μπροστά στις αυξήσεις με επίκληση το νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για πιο φιλικά καύσιμα και την πίεση από το ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση έκανε δωράκι προς τους ακτοοπλόους τη μείωση των τελών ελλιμενισμού κατά 50% με οικονομική ζημία για τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, που θα καλυφθεί από το Πράσινο Ταμείο συμφώνως με πρόσφατη τροπολογία που έφερε η κυβέρνηση σας. Η παραπάνω ακτοπλοϊκή εταιρία σε λιγότερο από ένα μήνα από την προαναφερθείσα τροπολογία, εκθέτει την κυβέρνηση που έκανε μείωση των τελών ελλιμενισμού χωρίς να δεσμεύσει τους ακτοοπλόους σε μη αυξήσεις», ανέφερε ο κ. Νικητιάδης. Ρωτούσε δε τον κ. Κικίλια εάν είναι σε γνώση του οι διψήφιες αυξήσεις και τι πρόκειται να κάνει για να μην υλοποιηθούν, εάν έχει διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει αύξηση και στα εισιτήρια επιβατών την ερχόμενη θερινή σεζόν και εάν έχει λάβει σχετικές δεσμεύσεις από τους ακτοοπλόους. Εως τις 9 Ιουνίου δεν είχε υπάρξει απάντηση από την πλευρά του υπουργού.

Λίγες ημέρες μετά τις ερωτήσεις που υπέβαλε ο κ. Νικητιάδης, ο υπουργός έλαβε επιστολή από τον πρόεδρο του επιμελητηρίου Δωδεκανήσου Γιάννη Πάππου με θέμα την αύξηση ναύλων μεταφοράς φορτηγών. Και σε αυτή υπογραμμιζόταν ότι αυτές οι αυξήσεις θα μετακυλιστούν στους καταναλωτές, «θα οδηγήσουν σε ένα νέο κύκλο αυξήσεων του κόστους ζωής των νησιωτών, σε μείωση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών μας επιχειρήσεων και σε ενίσχυση των ανισοτήτων της νησιωτικής και της ηπειρωτικής χώρας».

Ανήμερα της εφαρμογής των αυξήσεων των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων για τα φορτηγά, ο κ. Κικίλιας από το βήμα της Βουλής ανέφερε: «Το υπουργείο, σε ό,τι έχει να κάνει με τα φορτηγά, ούτε τα πείραξε, ούτε τα άλλαξε, ούτε πρόκειται να τα αλλάξει». Επιπλέον, ανέφερε ότι οι αυξήσεις αυτές αναλογούν σε «1-2 σεντ ανά κιλό» προϊόντων που μεταφέρονται. «Εάν κάποιοι πιστεύουν ότι θα προσπαθήσουν να κερδοσκοπήσουν μετακυλίοντας το κόστος στην αγορά, να το ξεχάσουν αυτό. Υπάρχει και η Γενική Γραμματεία Εμπορίου. Υπάρχει η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Αυτό δεν θα γίνει ανεκτό σε καμία των περιπτώσεων», είπε ο υπουργός.

Οι αντιδράσεις και πάλι πολλές: από το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου αναφέρθηκε ότι οι δηλώσεις του κ. Κικίλια ήταν άστοχες, ότι μάλλον δεν γνωρίζει πώς λειτουργεί η αγορά, ότι η ελάχιστη αύξηση για την οποία μιλάει αφορά πολύ λίγα προϊόντα και ότι στα περισσότερα θα ξεπεράσει το 10%. Από τον Εμπορικό Σύλλογο Κω είπαν ότι οι αυξήσεις αυτές αναπόφευκτα θα περάσουν στους καταναλωτές, καθώς οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να τις απορροφήσουν. Από τον Εμπορικό Σύλλογο Ρόδου ανέφεραν ότι η επιβάρυνση από τις αυξήσεις στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια των φορτηγών μόνο για το νησί υπολογίστηκε σε 40.000 ευρώ την ημέρα – περισσότερα από 14,5 εκατ. τον χρόνο. Επιστολή στην οποία εξέφραζαν δυσαρέσκεια έστειλαν στον υπουργό και έξι φορείς του τομέα των οδικών μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας από Δυτική Ελλάδα, Κεντρική Στερεά και Πελοπόννησο, καθώς και από πανελλήνιες ενώσεις, ζητώντας αναστολή ή περιορισμό των αυξήσεων για μεταβατικό διάστημα καθώς και θεσμοθέτηση στοχευμένων μέτρων στήριξης για τις νησιωτικές μεταφορές.

Εν τω μεταξύ αυξήσεις σε προϊόντα, από σκυλοτροφές έως ποτά έχουν αρχίσει ήδη να καταγράφονται και όχι στο επίπεδο του «ενός με δύο σεντ το κιλό»: στη Σύρο το κιλό σκυλοτροφής σε κονσέρβα «τσίμπησε» ήδη 10 λεπτά, ενώ στην Κω δωδεκάδα ανθρακούχων αναψυκτικών ακρίβυναν κατά 25-30 λεπτά. Οι αυξήσεις στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια των φορτηγών έχουν προκαλέσει όμως και αλυσιδωτές τιμολογιακές αντιδράσεις, όσον αφορά τα μικρότερα πακέτα αποστολών και όχι αυτά που υπολογίζονται με παλέτα. Για παράδειγμα, μεταφορική εταιρεία στις Κυκλάδες από εκεί που είχε ενιαία τιμολογιακή πολιτική για τα πακέτα βάρους έως 30 κιλών στα 3,2 ευρώ από τον Πειραιά, μετά τις αυξήσεις των εισιτηρίων εφάρμοσε το εξής: πακέτα έως 14 κιλά μεταφέρονται για 3,2 ευρώ, ενώ πακέτα από 15 έως 30 κιλά αυξάνονται στα 6,4 ευρώ…

Τις τιμές εισιτηρίων των φορτηγών, όπως και των επιβατών, των ΙΧ, των δικύκλων και των λεωφορείων, το υπουργείο Ναυτιλίας υποτίθεται ότι τις παρακολουθεί στενά. Μάλιστα, εδώ και αρκετό καιρό διαθέτει ψηφιακή εφαρμογή η οποία δίνει τη δυνατότητα ανεύρεσης της τιμής του καθαρού (χωρίς επιβαρύνσεις) και του μεικτού ναύλου (τελική τιμή) σε περίπου 1.000 ακτοπλοϊκές συνδέσεις. Επιπλέον υπολογίζεται η μέση τιμή των εισιτηρίων κάθε κατηγορίας σε εβδομαδιαία μηνιαία και ετήσια βάση και έτσι δίνεται η δυνατότητα να έχει μία αναλυτικότατη εικόνα της αγοράς.

Από τα τέλη του Οκτωβρίου 2024 ένα -σχετικά μικρό- μέρος των στοιχείων που συλλέγονται είναι διαθέσιμα και για το κοινό, στο “Παρατηρητήριο Τιμών Ναύλων Ακτοπλοϊκών Εισιτηρίων” του υπουργείου Ναυτιλίας, όπου δημοσιεύονται εβδομαδιαία και μηνιαία δελτία για σαράντα δημοφιλείς συνδέσεις. Ετσι οι καταναλωτές μπορούν να έχουν και αυτοί μία ρεαλιστική εικόνα των αυξομειώσεων των μέσων τιμών για αυτές τις συνδέσεις, για δύο κατηγορίες εισιτηρίων: της οικονομικής θέσης επιβατών και των ΙΧ οχημάτων κάτω των 4,25 μέτρων. Η μέση τιμή που αποτυπώνεται στα εβδομαδιαία και μηνιαία δελτία περιλαμβάνει όλα τα επιβατηγά-οχηματαγωγά πλοία που δραστηριοποιούνται στην εκάστοτε σύνδεση καθώς και τις παρεχόμενες εκπτώσεις (είτε υποχρεωτικές, όπως ισχύουν για πολύτεκνους, φοιτητές κ.λπ. είτε εμπορικές, μέσω bonus miles και ειδικών προσφορών).

Λόγω αυτών των εκπτώσεων, παρατηρείται το φαινόμενο κατά τους χειμερινούς μήνες, οπότε και οι περισσότερες μετακινήσεις πραγματοποιούνται από νησιώτες -που συνήθως κυνηγούν τις προσφορές- οι μέσες τιμές των εισιτηρίων να είναι αρκετά χαμηλότερες από  όταν ξεκινάει η τουριστική σεζόν.

Για παράδειγμα, στη γραμμή Πειραιάς – Σύρος η μέση τιμή του εισιτηρίου επιβάτη σε οικονομική θέση με συμβατικό πλοίο ήταν τον Δεκέμβριο του 2024 περίπου 33 ευρώ, ενώ η τιμή του εισιτηρίου χωρίς προσφορές και εκπτώσεις ανερχόταν σε 46,5 ευρώ. Αυτή η διαφορά οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι οι ακτοπλοϊκές εκείνη την περίοδο έκαναν αρκετές προσφορές με εκπτωτικά εισιτήρια των 35 ή ακόμα και 20 ευρώ, ενώ υπήρχαν και πολλές προσφορές από τηλεπικοινωνιακή εταιρεία που προσφέρει μείωση στα εισιτήρια όταν αυτά αγοράζονται σε τετράδες – μάλιστα στη Σύρο οι κάτοικοι έχουν κάνει και φόρουμ σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης έτσι ώστε όταν ένας έχει λάβει τέτοια προσφορά να μπορεί να βρίσκει εύκολα άλλους τρεις για να μπορούν να συμπληρώνουν τετράδα και να επωφελούνται της έκπτωσης. Αντίστοιχα, για τα ΙΧ έως 4,25 μέτρα η μέση τιμή εισιτηρίου τον Δεκέμβριο στο δρομολόγιο Πειραιάς – Σύρος με συμβατικό ανερχόταν σε 67 ευρώ, ενώ το εισιτήριο χωρίς έκπτωση κόστιζε πάνω από 100 ευρώ.

Στην ίδια σύνδεση, σε σχέση με τον Δεκέμβριο, οι μέσες τιμές την εβδομάδα πριν από την υποχρεωτική χρήση νέου καυσίμου (21-27 Απριλίου) είχαν ανέβει αρκετά: για τους επιβάτες της οικονομικής θέσης σε συμβατικό ήταν στα 43,8 ευρώ και για τα ΙΧ στα 102,3 ευρώ.

Μετά την εφαρμογή του κανονισμού για το νέο καύσιμο (εβδομάδα 12-18 Μαϊου) παρατηρείται το εξής φαινόμενο: η μέση τιμή για τους επιβάτες της οικονομικής έχει παραμείνει σχεδόν σταθερή αλλά αυτή για τα ΙΧ έχει φτάσει στα 110,7 ευρώ, δηλαδή πάνω από 8 ευρώ υψηλότερη απ’ ό,τι την εβδομάδα πριν από την εφαρμογή. Θα μπορούσε κάποιος να εξηγήσει την παραπάνω αύξηση υποθέτοντας ότι δεν υπάρχουν πλέον τόσες προσφορές ή ότι αυτοί που ταξιδεύουν με αυτοκίνητο δεν τις κυνηγούν ιδιαίτερα. Ωστόσο, υπάρχει ένα παράδοξο: η μέγιστη τιμή του εισιτηρίου για ΙΧ στο δρομολόγιο Πειραιάς – Σύρος είναι 104,5 ευρώ, χωρίς εκπτώσεις και προσφορές. Και η μέση τιμή που εμφανίζει το υπουργείο για την ίδια σύνδεση την εβδομάδα 12-18 Μαϊου είναι κατά έξι ευρώ υψηλότερη… Μάλιστα, το υπουργείο έχει υπολογίσει ότι είναι κατά 6% αυξημένη σε σχέση αντίστοιχη εβδομάδα του 2024.

Η περίπτωση των εισιτηρίων ΙΧ στο δρομολόγιο Πειραιά – Σύρου με συμβατικό πλοίο δεν είναι η μόνη όπου εντοπίζονται τέτοιου είδους παράδοξα.

Θεσσαλονίκη – Μυτιλήνη: Την εβδομάδα 21-27 Απριλίου (από εδώ και στο εξής «πριν την εφαρμογή»”) η μέση τιμή για ΙΧ ήταν 118 ευρώ. Την εβδομάδα 12-18 Μαϊου («μετά την εφαρμογή») 129,8 ευρώ. Η τιμή του εισιτηρίου στις 9 Ιουνίου από τη μόνη ακτοπλοϊκή εταιρεία που εκτελεί το δρομολόγιο ήταν 118 ευρώ.

Πειραιάς – Θήρα: Πριν την εφαρμογή η μέση τιμή για ΙΧ ήταν 130 ευρώ, μετά 141,6. Η μέγιστη τιμή εισιτηρίου που βρήκαμε στις 9 Ιουνίου σε ακτοπλοϊκή ήταν 130,5 ευρώ.

Πειραιάς – Κως: Πριν, η μέση τιμή για ΙΧ στα 153,4 ευρώ, μετά στα 165,4. Μέγιστη τιμή εισιτηρίου: 153,5 ευρώ.

Πειραιάς – Σάμος: Πριν 125 ευρώ, μετά 171,5 ευρώ! Μέγιστη τιμή εισιτηρίου: 125 ευρώ.

Θα μπορούσε από αυτά τα ευρήματα να υποθέσει κανείς δύο τινά: πρώτον, ότι το σύστημα του υπουργείου ίσως και να χρειάζεται κάποιες ρυθμίσεις για να μην παρουσιάζει μέσες τιμές εισιτηρίων υψηλότερες από τις μέγιστες – με αυτό τον τρόπο ίσως να γινόταν πιο αποτελεσματική και η παρακολούθηση της αγοράς. Δεύτερον, ότι η εφαρμογή μπορεί να διαθέτει Τεχνητή Νοημοσύνη και να μας προετοιμάζει σιγά σιγά για τις αυξήσεις που έρχονται…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News