«Ποτέ δεν ήταν τόσο πλούσιοι, αλλά συνεισφέρουν ελάχιστα σε σχέση με τις δυνατότητές τους, στα κοινά βάρη: από τον Μπερνάρ Αρνό μέχρι τον Ελον Μασκ, οι δισεκατομμυριούχοι έχουν χαμηλότερους πραγματικούς φορολογικούς συντελεστές από τον μέσο φορολογούμενο».

Αυτός είναι ο πυρήνας μιας έκκλησης που δημοσιεύθηκε στη Le Monde. Την υπογράφουν επτά κορυφαίοι νομπελίστες οικονομολόγοι, επιδιώκοντας καταρχάς την επανέναρξη του παγκόσμιου διαλόγου για τον «ελέφαντα στο δωμάτιο της ανισότητας» –όπως γράφει χαρακτηριστικά o Τζανλούκα Μερκούρι της Corriere della Sera–, τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου.

Εχοντας ξεκοκαλίσει όλες τις κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών, οι επτά τιτάνες της οικονομικής επιστήμης επισημαίνουν πως το να καταβάλλουν σε φόρους ψίχουλα οι υπερπλούσιοι όλου του κόσμου είναι απλώς μη βιώσιμο, τόσο σε ηθικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο.

Από αυτήν την άποψη, όπως σχολιάζει ο αρθρογράφος της Corriere, το να βρεθεί ένας τρόπος να πληρώνουν περισσότερα οι υπέρ το δέον έχοντες και κατέχοντες δεν αποτελεί έμμονη ιδέα της Αριστεράς, αλλά μια ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί καταρχάς από τους υπέρμαχους της δημοσιονομικής πειθαρχίας, οι οποίοι καθίστανται ολοένα και πιο ανίκανοι να διαχειριστούν τα οικονομικά με τρόπο που να είναι συμβατός, κυρίως με την κοινωνική πραγματικότητα.

Ποιοι είναι, όμως, οι «Επτά Σαμουράι της Ισότητας, ή μάλλον μιας ανισότητας λιγότερο επαίσχυντα άδικης και λιγότερο κατάφωρα επιβλαβούς για την πλειονότητα της ανθρωπότητας», όπως τους χαρακτηρίζει ο  Τζανλούκα Μερκούρι;

Οι Ντάρον Ατζέμογλου (MIT, Νομπέλ 2024), Τζορτζ Ακερλοφ (Πανεπιστήμιο Georgetown, Νομπέλ 2001), Αμπχιτζίτ Μπανερτζί (MIT, Νομπέλ 2019), Εστέρ Ντυφλό (Collège de France και MIT, Νομπέλ 2019), Σάιμον Τζόνσον (MIT, Νομπέλ 2024), Πολ Κρούγκμαν (CUNY, Νομπέλ 2008) και Τζόζεφ Στίγκλιτς (Κολούμπια, Νομπέλ 2001).

«Μια πρωτοποριακή έρευνα που διεξήχθη σε συνεργασία με τις φορολογικές αρχές αρκετών χωρών καταδεικνύει ότι αυτά τα εξαιρετικά πλούσια άτομα πληρώνουν μεταξύ 0% και 0,6% του πλούτου τους σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, περίπου 0,6% σε μια χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και 0,1% σε μια χώρα όπως η Γαλλία. Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις άλλες υποχρεωτικές κρατήσεις (εταιρικούς φόρους, ασφαλιστικές εισφορές, φόρους κατανάλωσης κ.λπ.) ως ποσοστό του εισοδήματος, οι φορολογικοί συντελεστές τους είναι χαμηλότεροι από εκείνους της μεσαίας τάξης ή των ανώτερων στελεχών», επισημαίνουν καταρχάς στο κείμενό τους οι νομπελίστες οικονομολόγοι.

Πώς, όμως, φτάσαμε σε αυτό το σημείο; «Με λίγα λόγια, επειδή οι πολύ πλούσιοι μπορούν να διαρθρώνουν τα περιουσιακά τους στοιχεία με τρόπο ώστε να αποφεύγουν τον φόρο εισοδήματος, που συνήθως αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της φορολογικής δικαιοσύνης. Στις ευρωπαϊκές χώρες αυτό επιτυγχάνεται μέσω της δημιουργίας οικογενειακών εταιρειών χαρτοφυλακίου, στις οποίες συσσωρεύονται μερίσματα που προστατεύονται από τη φορολογία. Στις ΗΠΑ η χρήση εταιρειών χαρτοφυλακίου για την αποφυγή φόρων δεν επιτρέπεται από τη δεκαετία του 1930, γεγονός που εξηγεί γιατί οι πολύ πλούσιοι φορολογούνται περισσότερο εκεί από όσο στην Ευρώπη, αν και ορισμένοι έχουν καταφέρει να βρουν παράθυρα», απαντούν.

Ομως αυτό που οι υπογράφοντες επιθυμούν να υπογραμμίσουν είναι ότι δεν πρόκειται για κάτι μη αναστρέψιμο: «Ευτυχώς αυτή η κατάσταση δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου φυσικού νόμου ή μιας αρχαίας ειμαρμένης. Είναι προϊόν ανθρώπινων αποφάσεων και πολιτικών επιλογών. Επομένως δεν υπάρχει τίποτα το αναπόφευκτο», σημειώνουν.

Στόχος των επτά «γκουρού» της οικονομίας είναι να πείσουν τους γάλλους νομοθέτες να θεσπίσουν έναν ελάχιστο φόρο πλούτου επί τη βάσει της πρότασης του γάλλου οικονομολόγου Γκαμπριέλ Ζουκμάν (η οποία απορρίφθηκε πρόσφατα από τη γαλλική Γερουσία) περί της επιβολής ενός ελάχιστου φόρου 2% σε περιουσίες άνω των 100 εκατ. ευρώ – μέτρο που θα επηρέαζε περίπου 1.800 οικογένειες στη Γαλλία.

Σε μια εποχή που τα δημοσιονομικά αγωνίζονται να διατηρήσουν ένα βασικό επίπεδο ευημερίας και η κοινωνική συνοχή κινδυνεύει, αυτό δεν θα ήταν ένα επαναστατικό μέτρο, αλλά μάλλον το ελάχιστο δυνατό, όπως υπογραμμίζεται στην έκκληση των επτά σοφών της οικονομίας.

Οσον αφορά την κατάσταση, ειδικά στη Γαλλία, το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών πιστοποίησε πρόσφατα ότι το ποσοστό φτώχειας αυξήθηκε στο 15,4% του πληθυσμού το 2023, που είναι το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 30 ετών, δηλαδή από τότε που υιοθετήθηκε ο σχετικός δείκτης (taux de pauvreté).

Σε αριθμούς αυτό σημαίνει ότι περίπου 10 εκατομμύρια Γάλλοι (το 9,8% του πληθυσμού) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, το οποίο ορίζεται στο 60% του μέσου ατομικού εισοδήματος (1.288 ευρώ). Και μόνο η κατάργηση των διάφορων μέτρων ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας εξώθησε στη φτώχεια 650.000 ανθρώπους μέσα σε μόλις έναν χρόνο.

Αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να είναι αρκετά για να ανατρέψουν τα δεδομένα όσον αφορά την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, ωθώντας τους πολιτικούς να λάβουν μέτρα ώστε να μην μπορούν οι ζάπλουτοι να εκμεταλλεύονται τους όποιους εταιρικούς ή άλλους μηχανισμούς για να μειώνουν τους φόρους που καταβάλλουν σε εξωφρενικά –σε σχέση με τον πλούτο που κατέχουν– χαμηλά επίπεδα.

Στην εποχή του Ντόναλντ Τραμπ, με κορυφαίους εκπροσώπους της παγκόσμιας πλουτοκρατίας να περιβάλλουν τον αμερικανό πρόεδρο, ακόμη και να μετέχουν ποικιλοτρόπως στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ, παρόμοιες εκκλήσεις εκλαμβάνονται ως άτοπες ή κενές.

Ωστόσο οι ΗΠΑ του Τραμπ δεν είναι ο κόσμος όλος, σχολιάζει ο αρθρογράφος της Corriere, αναφέροντας ενδεικτικά πως η Ισπανία και η Βραζιλία, για παράδειγμα, μόλις κοινοποίησαν μια κοινή πρωτοβουλία με στόχο την υψηλότερη φορολόγηση των ζάπλουτων του κόσμου. Απευθύνοντας έκκληση προς άλλες χώρες να υποστηρίξουν την πρότασή τους για ένα πιο δίκαιο, πιο προοδευτικό παγκόσμιο φορολογικό σύστημα, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών επισημαίνουν μια αδιανόητη όσο και σκληρή (αλλά γνωστή εδώ και καιρό πλέον) πραγματικότητα: το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει συνολικά περισσότερο πλούτο από το 95% ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News