Πολύ πριν μάθω το όνομά της, χάζευα τις αναρτήσεις της στο Instagram. Εκεί, με το ψευδώνυμο @foivigeller, παρουσιάζει τους πίνακές της. Ζωγραφιές που σίγουρα θα σε κάνουν να χαμογελάσεις, ειδικά μόλις καταλάβεις ότι είναι φτιαγμένες από τρόφιμα, μέσα σε πιάτα.

Η Κατερίνα δηλώνει πάνω απ’ όλα μαμά. Μια μαμά που ήθελε να κάνει το καθημερινό φαγητό λίγο πιο ελκυστικό στα παιδιά της, τα οποία, όπως πολλά παιδιά, είναι αρνητικά σε αρκετές τροφές. Κάπως έτσι, αν και η ίδια ασχολήθηκε με διάφορες μορφές τέχνης, τελικά την κέρδισε το λεγόμενο «food art», δηλαδή η τέχνη που έχει ως βασικό εργαλείο και μέσο έκφρασης το φαγητό.

Η απορία που σου γεννάται όταν βλέπεις τους ξεχωριστούς πίνακες της Κατερίνας Γκιόκα είναι η εξής: τρώγονται όλα αυτά ή είναι μόνο για την εικόνα; «Τα περισσότερα πιάτα είναι το μεσημεριανό φαγητό μας, με δυο-τρεις έξτρα προσθήκες, βρώσιμες εννοείται. Υπάρχουν όμως και πιάτα που φτιάχτηκαν επί τούτου. Ο Αντετοκούνμπο, η Ζωζώ Σαπουντζάκη, ο Μίκης Θεοδωράκης και πολλοί άλλοι, φτιάχτηκαν με υλικά αταίριαστα μεταξύ τους, προκειμένου να αποδοθούν όσο πιο σωστά γίνεται σε μορφή food art. Είναι τα λεγόμενα πιάτα πρόκλησης», εξηγεί η Κατερίνα.

Βρώσιμη τέχνη και παιδιά

Η δεύτερη απορία που σίγουρα θα σου γεννηθεί, ειδικά αν είσαι γονιός, είναι πόσο μπορείς να επωφεληθείς ζωγραφίζοντας στο πιάτο, ώστε τα παιδιά σου να τρώνε ευκολότερα και ίσως να δοκιμάζουν και τροφές που μισούν. Δεν υπάρχει πιο κατάλληλη για να απαντήσει από μια μαμά που κάνει τέχνη με το φαγητό σε καθημερινή βάση: «Από οποιαδήποτε μορφή τέχνης μπορεί να ωφεληθεί κάθε μαμά, μπαμπάς, κάθε παιδί και κάθε άνθρωπος. Οπότε, η απάντησή μου είναι “ναι”. Αν βρίσκουν ελκυστικό το food art, δεν έχουν παρά να το δοκιμάσουν ως χόμπι. Τα παιδιά δεν αλλάζουν γνώμη από τη μια μέρα στην άλλη. Νομίζω ότι μέχρι κάποια ηλικία οι υφές είναι αυτές που δεν τα αφήνουν να αγαπήσουν ένα λαχανικό ή έναν πουρέ ή οτιδήποτε άλλο. Μόλις αυτά ξεπεραστούν, νομίζω είναι θέμα γεύσης. Αν τους το σερβίρεις με χιούμορ, πόσο μάλλον και με τον αγαπημένο τους ήρωα, έχεις πολλές πιθανότητες να το δοκιμάσουν».

Ναι, αλλά πόσο χρονοβόρο είναι  να ζωγραφίζεις με φαγητό; Ενας πολυάσχολος γονιός με περιορισμένο χρόνο μπορεί να το κάνει; Οπως εξηγεί η Κατερίνα, όλα είναι υποκειμενικά. Για την ίδια, πάντως, το χόμπι αυτό λειτουργεί με δύο τρόπους. Μπορεί ένα συγκεκριμένο υλικό να της γεννήσει επιτόπου μια ιδέα, μπορεί όμως και μια ιδέα της να περιμένει μέχρι να έρθει η μέρα που θα έχει το φαγητό και τον χρόνο για να τη δημιουργήσει: «Οι αναγνωρίσιμοι ήρωες, κυρίως, απαιτούν λίγο παραπάνω χρόνο, ιδίως από κάποιον που ξεκινά τώρα. Αν δεν στηρίζεται το πιάτο σε ένα καρτούν, αλλά αφηγείται μια άλλη ιστορία, δεν είναι μεγάλης δυσκολίας και τελειώνει πιο γρήγορα. Η ιδέα είναι πάνω από όλα. Αν την έχεις, την έχεις φανταστεί, όσο μαγειρεύεται η φασολάδα μπορείς να έχεις ήδη έτοιμο το μισό πιάτο. Εννοείται πως καμία μαμά, ούτε εγώ, δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό όταν είμαστε στη δουλειά ή μόλις γυρίζουμε κατάκοπες. Θέλει διάθεση για παιχνίδι και χρόνο να πειραματιστείς».

Μια τέχνη που κερδίζει έδαφος παγκοσμίως

Οι βρώσιμες δημιουργίες είναι κάτι που δεν κρατάει για πάντα. Από το καλλιτεχνικό έργο ενός food artist (ας τον ονομάσουμε καλλιτέχνη φαγητού) θα μείνει  μια φωτογραφία και μια ανάμνηση. Της ιστορίας που ίσως κρύβεται πίσω από κάθε βρώσιμο πίνακα. Ενα από τα αγαπημένα πιάτα της Κατερίνας είναι αυτό που αναπαριστά την Αφροδίτη της Μήλου: «Είναι ένα πιάτο που πραγματικά έχει έναν άλλο βαθμό δυσκολίας, ακριβώς επειδή είναι εξ ολοκλήρου φτιαγμένη από βούτυρο. Απαιτούσε να δουλεύω πάρα πολύ γρήγορα και να βάζω/βγάζω το πιάτο από την κατάψυξη προκειμένου να το τελειώσω πριν… λιώσει».

Η τέχνη με άξονα το φαγητό κερδίζει έδαφος παγκοσμίως. Οροι όπως «food art» και «food styling» κατακλύζουν κοινωνικά δίκτυα, εκπομπές μαγειρικής, αλλά και χώρους εστίασης. Αν και διαφέρουν στα σημεία –για παράδειγμα το food art θέλει να δώσει μια άλλη διάσταση στο υλικό, να σε κάνει να το δεις με άλλο μάτι, ενώ το food styling θέλει να αναδείξει κάθε υλικό μέσα στη σύνθεση–, και τα δύο ξεκινούν από μια κοινή βάση. Εχουν ως στόχο να κάνουν το φαγητό πιο ελκυστικό στο μάτι, να του δώσουν δηλαδή, πέρα από τη γεύση, την υφή και την οσμή, μια επιπλέον αίσθηση, της οπτικής ικανοποίησης, του εντυπωσιασμού. Οπως μου εξηγεί η Κατερίνα, αυτό απαιτεί μια αισθητική και λίγο παραπάνω αγάπη, που δεν εξαντλείται μόνο στην προετοιμασία του φαγητού.

Η έμπνευση ενός καλλιτέχνη βρώσιμης τέχνης μπορεί να ξυπνήσει από το οτιδήποτε: «Από ένα υλικό που είναι ήδη έτοιμο. Από μια ταινία παιδική. Μια στάμπα σε μπλούζα. Μια ατάκα. Νομίζω, όπως όλοι όσοι γράφουν, παίζουν μουσική, ζωγραφίζουν κλπ. μπορούν να εμπνευστούν το επόμενό τους θέμα από οτιδήποτε γύρω τους», αναφέρει η Κατερίνα. Οσο για την καλύτερη αντίδραση σε κάποιο έργο της, την είχαν τα παιδιά της όταν ξαφνιάστηκαν που ο δικός της Γκάρφιλντ στο πιάτο ήταν ολόιδιος ο… Γκάρφιλντ.

Η Κατερίνα έχει κάνει ζωγραφιές με όλα τα υλικά: «Από αλεύρι, πίτες, μπέργκερ, ηλιόσπορους, μέχρι κέικ, λαζάνια και φακές. Εννοείται ότι υπάρχουν χίλια δυο ακόμα υλικά που περιμένουν να γίνουν κάτι. Λογικά, θα τα δείτε στα επόμενα πιάτα», δηλώνει.

Βλέποντας τους βρώσιμους πίνακές της, σκέφτομαι ότι μια βασική τους ιδιότητα είναι ότι δίνουν χαρά σε όποιον τους βλέπει. Τη ρωτάω αν πιστεύει ότι θα μπορούσε όλο αυτό να έχει και μια άλλη χρησιμότητα. Για παράδειγμα, σε νοσοκομεία ή σε άλλου τύπου μονάδες, όπου οι άνθρωποι χρειάζονται ένα χαμόγελο: «Εχω σκεφτεί κατά καιρούς διάφορα γύρω από το food art και δυστυχώς δεν το σκέφτηκα ποτέ αυτό. Σε ευχαριστώ που με έβαλες σε ένα τέτοιο τριπάκι. Μακάρι, αν γινόταν, να ήμουν κομμάτι του. Το να δίνεις χαρά, ελπίδα και χαμόγελα είναι ανεκτίμητο!».

*Τη βρώσιμη τέχνη της Κατερίνας Γκιόκα μπορείτε να τη δείτε στο προφίλ @foivigeller, στο Instagram.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News