Μια υποβρύχια έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, που συνέβη το 726 μ.Χ. και ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι πίστευε μέχρι σήμερα η επιστημονική κοινότητα, έφεραν στο φως έρευνες διεθνούς ωκεανογραφικής αποστολής.

Μάλιστα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα νέα ευρήματα αλλάζουν όσα γνώριζαν έως τώρα για τις ηφαιστειακές φάσεις του διάσημου κυκλαδίτικου νησιού και καταδεικνύουν ότι ο κίνδυνος μεγάλων εκρήξεων είναι πιο συχνός.

«Η διαπίστωσή μας ότι η Καλντέρα της Σαντορίνης είναι ικανή να παράγει μεγάλες εκρήξεις σε ένα πρώιμο στάδιο του κύκλου της Καλντέρας, υποδηλώνει ένα αυξημένο δυναμικό κινδύνου για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και ενδεχομένως και για άλλες πυριτικές καλντέρες που “επαναφορτίζονται”», τόνισαν οι συγγραφείς των συμπερασμάτων της έρευνας, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Geoscience.

Η επιστημονική ομάδα πραγματοποίησε για πρώτη φορά υποθαλάσσιες γεωτρήσεις σε βάθος μέχρι και 160 μέτρων μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης και ανακάλυψε υποβρύχιες αποθέσεις ελαφρόπετρας που τοποθετούνται χρονικά το 726 μ.Χ. και συνάδουν με τις ιστορικές καταγραφές για μια υποβρύχια έκρηξη που συνέβη εκείνη την εποχή.

Η ωκεανογραφική ερευνητική αποστολή (με αριθμό 398) στη Σαντορίνη, έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος «International Ocean Discovery Program», με επικεφαλής τον Γιόνας Πράιν από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και τη συμμετοχή της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Εύης Νομικού.

Read about the 726 CE eruption of Kameni Volcano, and its thick layer of intracaldera pumice drilled by IODP #Exp398 'Hellenic Arc Volcanic Field'. Work by Jonas Preine and the expedition team. https://t.co/IqJUa89stv pic.twitter.com/LN4W1oXE1R

— Tim Druitt (@DruittTim) March 26, 2024

Τα νέα ευρήματα

Αν και η έκρηξη αυτή ήταν γνωστή, θεωρούνταν πολύ μικρότερη μέχρι σήμερα. Οπως διαπίστωσε όμως η ερευνητική ομάδα, παρήγαγε τόσο μεγάλη ποσότητα ελαφρόπετρας που κάλυψε τη θάλασσα σε μια τεράστια περιοχή μέχρι τις ακτές της Μικράς Ασίας, δηλαδή σε απόσταση περισσότερων από 400 χιλιομέτρων.

Η βίαιη αυτή έκρηξη πιθανολογείται ότι συνέβη κυρίως κάτω από την επιφάνεια του νερού, καθώς δεν έχουν εντοπιστεί υπολείμματά της στην ξηρά.

The first discovery by IODP #Exp398 Hellenic Arc Volcanic Field was published today athttps://t.co/4MpExevR5u pic.twitter.com/EysZnOG6yE

— Tim Druitt (@DruittTim) January 15, 2024

Ο όγκος αυτού του στρώματος τέφρας και πετρωμάτων μπορεί να είναι έως και 3,1 κυβικά χιλιόμετρα με εκτιμώμενο μέγεθος έκρηξης (VEI), πέντε με μέγιστο το οκτώ. Πρόκειται για τον δείκτη ηφαιστειακής εκρηκτικότητας, την κλίμακα μέτρησης που χρησιμοποιούν οι ειδικοί.

Τι ήταν γνωστό έως τώρα

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης είναι ενεργό εδώ και περίπου 650.000 χρόνια και ταξινομείται ως ένα πολυκυκλικό ηφαίστειο, με φάσεις ανανέωσης και επαναφόρτισης μέσω νέων ροών μάγματος με μικρές, αλλά συχνές εκρήξεις.

Αυτό ακολουθείται από μια φάση συσσώρευσης με λίγες εκρήξεις κατά τη διάρκεια πολλών χιλιάδων ετών πριν από μια ισχυρή έκρηξη που προκαλεί κατάρρευση της Καλντέρας. Τελευταία φορά που συνέβη αυτό, ήταν κατά τη Μινωική έκρηξη που έγινε την Εποχή του Χαλκού, περίπου το 1.600 π.Χ.

Επειτα από αυτή την τεράστια έκρηξη, ένα καινούριο ηφαίστειο, η Καμένη, εμφανίστηκε στο κέντρο της Καλντέρας και σήμερα οι κορυφές αυτού του κυρίως υποθαλάσσιου ηφαιστείου αποτελούν τα νησιά Νέα και Παλαιά Καμένη μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης.

Read 'BehindthePaper' on the discovery of the Archaeos Tuff on the Hellenic Volcanic Arc by IODP #Exp398https://t.co/wE6MI9QpXV pic.twitter.com/av74urZNMv

— Tim Druitt (@DruittTim) January 15, 2024

Η ανατροπή και οι επιπτώσεις

Τα πρόσφατα ευρήματα της αποστολής, στην οποία συμμετέχουν 32 επιστήμονες από εννέα χώρες, αμφισβητούν την επικρατούσα γνώση των ηφαιστειακών φάσεων της Σαντορίνης.

Καθώς το ηφαίστειο βρίσκεται σε μια τυπική φάση σχηματισμού λάβας (επαναφόρτισης) μετά την έκρηξη της Εποχής του Χαλκού, οι επιστήμονες θεωρούσαν μέχρι σήμερα ότι η φάση αυτή είναι ικανή να δώσει μικρές εκρήξεις.

Ωστόσο, οι πρόσφατες υποθαλάσσιες γεωτρήσεις και η ανακάλυψη ενός στρώματος ελαφρόπετρας πάχους 40 μέτρων δείχνουν ότι το ηφαίστειο ήταν ικανό όχι μόνο για μικρές εκρήξεις, αλλά και για μεγαλύτερες κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων του κύκλου της Καλντέρας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η έκρηξη του 726 μ.Χ. ήταν 30 φορές μικρότερη από τη μινωική και «δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι μια τέτοια έκρηξη θα συμβεί ξανά στο εγγύς μέλλον», όπως επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Νομικού.

Very pleased to announce that the first results from IODP #Exp398 Hellenic Arc Volcanic Field are featured as a News Feature in the journal Nature this week.https://t.co/t7K80lGdkp pic.twitter.com/jRGvvTk2xd

— Tim Druitt (@DruittTim) February 6, 2024

Ωστόσο, τόνισε ότι, «η αλλαγή στην κατανόηση της συμπεριφοράς του ηφαιστείου της Σαντορίνης έχει σημαντικές επιπτώσεις για την εκτίμηση του ηφαιστειακού κινδύνου και πρέπει να ληφθεί υπόψη στις εκτιμήσεις και την αξιολόγηση της ηφαιστειακής επικινδυνότητας».

🚨Paper alert🚨
Find our latest #Exp398 paper, led by @JonasPreine, here. Our study provides new insight into the eruptive history of Santorini‘s Kameni Volcano and sheds new light on the hazard assessment of future eruptions and tsunamis. https://t.co/Tt7K3FD0iO pic.twitter.com/d6k5mIxw6T

— Dr. Thomas Ronge (@RemoteLongitude) March 25, 2024

Η ίδια πρόσθεσε ότι αυτά τα ευρήματα «δείχνουν επίσης ότι τα παγκόσμια αρχεία ηφαιστειακών εκρήξεων είναι σε μεγάλο βαθμό ελλιπή σε ό,τι αφορά τις εκρήξεις κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η αναγνώριση των δυνητικά επικίνδυνων εκρήξεων στα πρώτα στάδια του κύκλου κατασκευής της καλδέρας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών μείωσης του κινδύνου τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News