Τις τελευταίες μέρες, από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει Covid-19, πολλοί ήταν εκείνοι που, είτε με άρθρα είτε με αναρτήσεις στα social media, μας ζήτησαν να δείξουμε ότι συμπάσχουμε, να εκφράσουμε την ενσυναίσθησή μας στον Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά πρέπει; Το έχει σκεφτεί κανείς πραγματικά αυτό; Μήπως στην πραγματικότητα είναι διαβρωτικό να συμπάσχουμε με κάποιον που έχει προκαλέσει τόσο μεγάλη δυστυχία και πόνο γύρω του; Ή μήπως όχι;

Λέγεται συχνά ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί να συμπάσχει, δεν έχει καμία ενσυναίσθηση, η αλήθεια όμως είναι ακόμα πιο σκοτεινή, σχολιάζει στο Medium o οικονομολόγος Αμέρ Χακ, συγγραφέας και διευθυντής του Havas Media Lab, και αρθρογράφος στο Harvard Business Review. Οπως συμβαίνει με μια μερίδα ναρκισσιστών, ο Τραμπ δεν στερείται απλώς ενσυναίσθησης, έχει το αντίθετο: κακία. Σκορπίζει μόνιμα μνησικακία. (Και δεν είναι ο μόνος, αρκεί να ρίξετε μια ματιά στο επαγγελματικό και κοινωνικό περιβάλλον σας και θα βρείτε αρκετούς).  Ο κατάλογος εκείνων στους οποίους φέρθηκε απάνθρωπα, κακοποιητικά και τους έκανε αποδιοπομπαίους τράγους, περιλαμβάνει άτομα με ειδικές ανάγκες, ασθενείς, τις μειονότητες, τους ομοφυλόφιλους, τις γυναίκες, τον Τύπο, τους «φιλελεύθερους», τους αντιπάλους κ.λπ. κ.λπ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ εύχεται στον κόσμο τα χειρότερα εάν δεν εξυπηρετούνται οι επιθυμίες του, αυτό κρύβεται πίσω από τα ξεσπάσματα και τις εκρήξεις του. Εάν δεν υποτάσσεσαι, γίνεσαι «εχθρός», «προδότης», κάποιος που του αξίζει μόνο το χειρότερο.

«Αυτό είναι κακία», γράφει ο Αμέρ Χακ. Είναι η βασική συμπεριφορά και το συναίσθημα ενός κακοήθους ναρκισσιστή, που καθορίζουν τον τύπο προσωπικότητας του Ντόναλντ Τραμπ και πολλών άλλων αυταρχικών ανθρώπων.

Εάν ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω τους, είναι πολύ χαρούμενοι όταν τον βλέπουν να συντρίβεται ή, όπως στην περίπτωση του Τραμπ, ένα έθνος να αρρωστήσει με Covid-19 και να καταλήξει με περισσότερους από 200.000 νεκρούς.

Είναι, λοιπόν, προφανές ότι το να μας ζητούν να συμπάσχουμε με έναν τύπο όπως ο Ντόναλντ Τραμπ οδηγεί αμέσως σε ένα διπλό επίπεδο: Πρέπει να συναισθανθούμε έναν άνθρωπο που δεν αισθάνεται τίποτα για εμάς, εκτός από το να μας βλέπει (όσους δεν υποτάσσονται) μισητούς, αδύναμους και άξιους για περιφρόνηση.

Δεν είναι ξεκάθαρο ότι η «ενσυναίσθηση» για την κατάχρηση εξουσίας είναι ακόμη ένα βήμα στον ολισθηρό δρόμο της νομιμοποίησής της;

Το ζήτημα της ενσυναίσθησης, όμως,  πηγαίνει πολύ πιο βαθιά. Οσοι μας ζητούν να δείξουμε ενσυναίσθηση εννοούν ίσως κάτι σαν συμπάθεια ή τυπικές ευχές για καλή ανάρρωση. Το να έχεις ενσυναίσθηση, ωστόσο, σημαίνει να μπεις στο συναισθηματικό κέντρο κάποιου, στην ψυχή του και στο μυαλό του.

Και τότε η ενσυναίσθηση για ανθρώπους όπως ο Ντόναλντ Τραμπ αρχίζει να γίνεται πραγματικά ανησυχητική. Σημαίνει να νιώθεις τα συναισθήματά του και να συμφωνείς με την ηθική λογική που τα παράγει. Σημαίνει να νιώθεις όλα τα τρομερά πράγματα που είπε και να συμφωνείς, σε κάποιο βαθμό: ότι οι μετανάστες είναι παράσιτα, ότι οι πρόσφυγες και οι μειονότητες είναι ζώα, ότι οι γυναίκες είναι αντικείμενα προς εκμετάλλευση, ότι η εξουσία είναι για να κάνεις κατάχρηση. Είναι σαν να λέμε ότι είναι ανεκτή η λογική τού να μπαίνουν τα παιδιά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και της υποχρεωτικής στείρωσης των γυναικών.

Οταν έχουμε «ενσυναίσθηση» για μια τέτοια κατάχρηση εξουσίας, τότε τη νομιμοποιούμε. Ή, τουλάχιστον, διατρέχουμε τον σοβαρό κίνδυνο να το πράξουμε. Μας ζητείται να πούμε: «Καταλαβαίνω γιατί αισθάνεσαι έτσι!», τονίζει ο Χακ. Είναι όμως φυσιολογικό να προσποιείται κάποιος ότι «κατανοεί» γιατί μια φιγούρα όπως ο Τραμπ αντιμετωπίζει τους ομαδικούς θανάτους με αδιαφορία ή διατάζει τα στρατεύματά του να χτυπούν και να απάγουν διαδηλωτές στους δρόμους;

Δεν είναι ξεκάθαρο ότι η «ενσυναίσθηση» για την κατάχρηση της εξουσίας είναι ακόμη ένα βήμα στον ολισθηρό δρόμο της νομιμοποίησής της; Και αν δεν είναι –ο Χακ μας καλεί να αναρωτηθούμε– πόση ενσυναίσθηση ζητήθηκε να έχει κανείς, για παράδειγμα, για τους Ναζί… Στην περίπτωση του Τραμπ, δεν είναι υπερβολική η σύγκριση: πότε έγιναν για τελευταία φορά αναγκαστικές στειρώσεις μισητών μειονοτήτων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης; Πότε ένας αρχηγός κράτους αντιμετώπισε μαζικούς θανάτους με τόση αδιαφορία; Κανείς δεν λέει: «Πρέπει να έχεις ενσυναίσθηση για τους εγκληματίες πολέμου. Πρέπει να τους καταλάβεις και να νιώσεις τα συναισθήματά τους!».

Είναι παράλογο να λέμε κάτι τέτοιο, πέρα ​​από το γεγονός ότι έτσι γλιστράμε προς την κανονικοποίηση της κακοποίησης, της βίας και της βλάβης. Γιατί; Η ενσυναίσθηση δεν είναι κάποιος πόρος άπειρα διαθέσιμος. Υπάρχει μια σχολή στην Αριστερά που το πιστεύει, αλλά απέχει πολύ από την αλήθεια, λέει ο Χακ. Η ενσυναίσθηση είναι περιορισμένη σε ποσότητα, δυστυχώς. Κανένας από εμάς δεν είναι ικανός να τη νιώθει συνεχώς. Κουραζόμαστε, μουδιάζουμε. Τα συναισθηματικά μας αποθέματα εξαντλούνται.

Το ερώτημα, λοιπόν, αναδιατυπώνεται: «Ποιος αξίζει περισσότερο την ενσυναίσθησή μας;». Και η απάντηση είναι: «Την αξίζουν οι πιο ευάλωτοι, διότι αυτό είναι το κλειδί για την ανθρώπινη πρόοδο».

Αν συμπάσχουμε με τις ατυχίες, για παράδειγμα, του Τζεφ Μπέζος, πού είναι κοινωνική πρόοδος; Τα προβλήματά του (ότι δεν κερδίζει αρκετά χρήματα, ο γάμος του πήγε χάλια κ.λπ.) ωχριούν σε σύγκριση με τα προβλήματα της άλλης πλευράς: ένας στους τρεις ανθρώπους, δηλαδή δισεκατομμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο, εξακολουθούν να μην έχουν αξιοπρεπή πρόσβαση σε τροφή, νερό, αποχέτευση, υγειονομική περίθαλψη ή φάρμακα. Αν τους φροντίσουμε, τότε η πρόοδος καθίσταται δυνατή.

Οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί που υποφέρουν περισσότερο. Οι λιγότερο ευάλωτοι αξίζουν λιγότερο την ενσυναίσθησή μας. Παρεμπιπτόντως, στην Αμερική οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κατάχρηση εξουσίας του Τραμπ. Οι 210.000 νεκροί από την Covid και τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι οικογένειες που διαλύθηκαν. Οι διαδηλωτές που απήχθησαν. Οι γυναίκες και οι μειονότητες που ζουν με φόβο και τρόμο. Αυτοί που υφίστανται  απάνθρωπες συμπεριφορές από το μίσος και τη βαρβαρότητα ενός νεοφασιστικού κινήματος. Ο κατάλογος των ανθρώπων που έχουν υποφέρει εξαιτίας του Ντόναλντ Τραμπ είναι πολύ μακρύς και αυτοί αξίζουν την ενσυναίσθησή μας.

«Ενσυναίσθηση αξίζουν οι πιο ευάλωτοι, διότι αυτό είναι το κλειδί για την ανθρώπινη πρόοδο»

Η αμερικανική κουλτούρα είναι αξιοσημείωτη για την έλλειψη ενσυναίσθησης, τη σκληρότητα, την επιθετικότητα, την οργή, τον εγωισμό και την κενότητα, χαρακτηριστικά που συνδέονται μεταξύ τους με τρόπο τοξικό. Αυτό που πραγματικά συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι κάτι οπισθοδρομικό, άσχημο και αλλόκοτο, επισημαίνει ο Χακ: οι Αμερικανοί καλούνται επανειλημμένα να έχουν την περισσότερη ενσυναίσθηση για τους λιγότερο ευάλωτους (δείτε την εμμονή τους με τους celebrities και την ενσυναίσθηση που καλούνται να δείξουν σε δισεκατομμυριούχους, ηθοποιούς, τώρα και σε «influencers» για τα τρομερά «δεινά» που περνούν…).

Η αμερικανική κοινωνία είναι βαθιά δυστυχής, πραγματικοί δεσμοί δεν αναπτύσσονται και ποτέ δεν γίνεται πραγματική πρόοδος. Η ικανότητα των Αμερικανών για αληθινή ηθική καλοσύνη (για την ανακούφιση των πραγματικά ευάλωτων από τα δεινά τους) δεν προχωρά ποτέ, αντίθετα εκτιμώνται αξίες όπως η πονηριά, η αδίστακτη συμπεριφορά, η απληστία, η σκληρότητα και η επιθετικότητα.

Ολα αυτά οδηγούν πάλι πίσω στον Ντόναλντ Τραμπ, τον άνθρωπο που αντιπροσωπεύει τις αξίες του αρπακτικού περισσότερο και καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον στην αμερικανική κοινωνία, και έχει πάει πολύ πέρα από την έλλειψη ενσυναίσθησης, στις ερήμους της κακίας. Ενεργεί σαν να μη γνώρισε ποτέ κάποιον που δεν θέλει να υποτάξει, να κυριαρχήσει, να εκμεταλλευτεί ή να κακοποιήσει και θεωρεί τους πάντες απλώς ως εμπόρευμα.

Τι αξίζει στον Ντόναλντ Τραμπ; Οίκτος; Μίσος; Αδιαφορία; «Οχι», λέει εμφατικά ο Ουμέρ Χακ. «Στην καθημερινή μου βόλτα περνάω έξω από το σπίτι του Οργουελ και το φάντασμα του Καμί περπατά μαζί μου. Και βλέπω τη χλεύη, την ντροπή, την περιφρόνηση, την αντίδραση και την ανυπακοή να λάμπουν στα μάτια τους σαν φλεγόμενα αστέρια…».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News