Ηταν μια δοκιμασία. Ο συνήθως ευφραδής νεαρός δισεκατομμυριούχος βρέθηκε να καταθέτει επί πέντε ώρες την Τρίτη ενώπιον αμερικανών γερουσιαστών, κατά τη διάρκεια των πολύ σημαντικών διήμερων ακροάσεών του στο Κογκρέσο. Σκοπός αυτής της «ανάκρισης» είναι να εξηγηθεί πώς τα προσωπικά δεδομένα δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών του Facebook κατέληξαν στα χέρια της περιβόητης εταιρείας πολιτικών συμβούλων Cambridge Analytica και μέσω αυτής στους μηχανισμούς προπαγάνδας του Τραμπ και του Brexit. Ομως εξελίχθηκε σε έναν βομβαρδισμό παρατηρήσεων από τους γερουσιαστές προς τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ για την ευρύτερη φύση του δημοφιλούς δημιουργήματός του, του Facebook.

«Θα μας λέγατε σε ποιο ξενοδοχείο μείνατε χθες το βράδυ;» τον ρώτησε κάποια στιγμή ένας γερουσιαστής. «Οχι», απάντησε ο ιδρυτής του Facebook. «Θα μας λέγατε με ποιους ανθρώπους ήρθατε σε επαφή αυτή την εβδομάδα;». Ξανά «όχι» από τον Μαρκ που κάλυπτε συνεχώς την αμηχανία του με χαμόγελα. «Κατά την άποψή μου, αυτό είναι το θέμα μας» σχολίασε ακολούθως ο γερουσιαστής. «Το δικαίωμά σας σε ιδιωτικότητα, τα όρια της ιδιωτικής ζωής και όσα από αυτά παραδίδουμε στη σύγχρονη Αμερική εις το όνομα του “συνδέουμε τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο”»…

Με αυτόν τον εύγλωττο τρόπο ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ντικ Ντέρμπιν από το Ιλινόι αποδομούσε την ίδια την ουσία του Facebook, το οποίο έχει εθίσει δισεκατομμύρια ανθρώπους στη Γη να απεμπολούν το δικαίωμά τους για ιδιωτικότητα. Και αυτό το στιγμιότυπο συμπυκνώνει τι τράβηξε ο Ζάκερμπεργκ επί πολλές ώρες στην αίθουσα ακροάσεων της κοινής επιτροπής Δικαιοσύνης και Εμπορίου της Γερουσίας.

Ο διευθύνων σύμβουλος του Facebook αφίχθη στο Καπιτώλιο υπό καθεστώς αυστηρής φρούρησης, ενώ δεκάδες δημοσιογράφοι τον περίμεναν εντός της αίθουσας. Κατά την άφιξή του, ήταν εμφανώς αγχωμένος, καθώς εμφανιζόταν για πρώτη φορά ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου. Με κοστούμι και γραβάτα –μια αντίστιξη από την εικόνα του επιτυχημένου και ανέμελου νερντ με τα γκρι μπλουζάκια– καλείτο να εξηγήσει στην καρδιά της αμερικανικής δημοκρατίας πώς το δημιούργημά του εξελίχθηκε σε απειλή για αυτή. Και πώς δεν θα συνεχίσει να είναι.

• Η απολογία του Ζάκερμπεργκ στο Κογκρέσο: Συγγνώμη, αλλά κάνουμε καλό στον κόσμο

Υπό αυτό το πρίσμα, ο 33χρονος επιχειρηματίας φόρεσε για πρώτη φορά το κοστούμι του «κακού». Δεν ήταν ο ενθουσιώδης οραματιστής ενός νέου κόσμου, αλλά ένας αναιδής τύπος που εισβάλλει στα σπίτια και στις ζωές μας κλέβοντας ό,τι θέλει από τις (εδώ που τα λέμε όχι και τόσο ιδιωτικές) στιγμές μας. Εξω από το εμβληματικό κτίριο της Ουάσιγκτον δεν τον υποδέχθηκαν θαυμαστές του, αλλά δεκάδες διαδηλωτές, οι οποίοι σήκωσαν πλακάτ –αρκετά με το πρόσωπό του– με μηνύματα για την προστασία των λογαριασμών τους και των προσωπικών τους δεδομένων.

Κατά την ακρόαση-απολογία του στην επιτροπή του Κογκρέσου, ο Ζάκερμπεργκ παραδέχθηκε πως «είναι ξεκάθαρο σήμερα ότι δεν κάναμε αρκετά για να αποτρέψουμε να χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία αυτά για κακό», προσθέτοντας ότι δεν αναπτύχθηκε μια ευρύτερη θεώρηση της ευθύνης και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. «Ηταν δικό μου λάθος και λυπάμαι». Το μήνυμα σαφές. Δεν φταίει το δημιούργημα, αλλά φταίει ο ίδιος. Μη χτυπάτε την εταιρεία, χτυπήστε τον ίδιο, που αυτό δεν σημαίνει και πολλά βέβαια – τι θα κάνουν, θα τον βάλουν φυλακή;

«Ξεκίνησα το Facebook, το διοικώ και είμαι υπεύθυνος για αυτό που συμβαίνει εδώ» ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος του Facebook, ενώ συμπλήρωσε πως «δεν αρκεί απλά να συνδέονται οι άνθρωποι. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι συνδέσεις είναι θετικές. Δεν αρκεί να δώσουμε στους ανθρώπους φωνή. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν τη χρησιμοποιούν για να βλάψουν τους άλλους ή να διαδώσουν παραπληροφόρηση».

«Θα χρειαστεί χρόνος για να κάνουμε όλες τις απαραίτητες αλλαγές, για να περιορίσουμε αυτές τις λανθασμένες χρήσεις», πρόσθεσε.

«Θέλω μόνο μια σωστή ρύθμιση»

Μιλώντας στους γερουσιαστές ο επικεφαλής του Facebook παραδέχτηκε πως η Ευρώπη κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση ρύθμισης του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Νομίζω πως η πραγματική ερώτηση είναι αν θα υπάρξει σωστή ρύθμιση του Διαδικτύου, όχι αν θα ρυθμιστεί τελικά», σημείωσε ο ίδιος.

Ο επικεφαλής του Facebook προσπάθησε ακόμη να μεταπείσει τους γερουσιαστές από το να αποφασίσουν υπέρ της ρύθμισης για την εταιρεία του. Από ό,τι φαίνεται όχι με επιτυχία.

Ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζον Κένεντι τού είπε ότι «δεν θέλω να ρυθμίσω το Facebook, αλλά, μα τον Θεό, θα το κάνω» και συνέχισε προς τον Ζάκερμπεργκ: «Αυτό εξαρτάται από εσάς, οι όροι χρήσης είναι χάλια».

Τελικά ο Ζάκερμπεργκ έδειξε να υπαναχωρεί και είπε ότι θα δεχόταν «τη σωστή ρύθμιση» για την εταιρεία αν και δεν είπε τι μορφή θα είχε.

Ενα άλλο ενδιαφέρον σημείο ήταν το παραθυράκι που άφησε ανοιχτό για το ενδεχόμενο να υπάρξει κάποιου είδους Facebook επί πληρωμή, χωρίς διαφημίσεις αν και πάντα θα υπάρχει η δωρεάν εκδοχή.

Σε «πόλεμο» με τη Ρωσία

Ο ιδρυτής του Facebook επιβεβαίωσε πως «στην περίπτωση που χρήστες του Μessenger χρησιμοποιούν την εφαρμογή και για τα SMS τους, από το κινητό τους τηλέφωνο, η εταιρεία συλλέγει τα δεδομένα των μηνυμάτων αυτών που αποστέλλονται μέσω κινητού».

«Ενα από αυτά που μετανιώνω περισσότερο είναι πως συνειδητοποιήσαμε πολύ αργά τις επιχειρήσεις των Ρώσων το 2016», υπογράμμισε και -σύμφωνα με τον ίδιο- υπήρξε ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές. «Συνεργαστήκαμε, βοηθήσαμε την καμπάνια του Τραμπ συνολικά, όπως κάναμε και με άλλες καμπάνιες. Μπορώ να δώσω οδηγίες στην ομάδα μου για οποιαδήποτε επιπλέον πληροφορία χρειαστείτε», επισήμανε.

Ο Ζάκερμπεργκ παρατήρησε ότι το Facebook με τη Ρωσία είναι σε έναν συνεχή αγώνα εξοπλισμών, ανακλώντας με την φράση «arms race» που χρησιμοποίησε  μια εικόνα Ψυχρού Πολέμου. «Θα γίνονται όλο και καλύτεροι», είπε σε κάτι που φαίνεται σαν έμμεση παραδοχή ότι η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την πλατφόρμα του Facebook χωρίς η εταιρεία να καταφέρει να σταματήσει.

Εδειξε ακόμη ότι δεν είναι ευχαριστημένος με τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του το Facebook για την αυτόματη αντιμετώπιση του λόγου μίσους, λέγοντας ότι τα ποσοστά λάθους είναι μεγαλύτερα από όσο θα ήθελε.

Οταν ρωτήθηκε αν θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι αυτό που έγινε με τη Ρωσία στις αμερικανικές εκλογές δεν θα συνέβαινε ξανά στο Facebook, η απάντησή του ήταν «όχι». «Οχι, δεν μπορώ να εγγυηθώ κάτι τέτοιο επειδή πρόκειται για συνεχιζόμενη κούρσα εξοπλισμών», δήλωσε. «Οσο υπάρχουν άνθρωποι στη Ρωσία των οποίων η δουλειά είναι να προσπαθήσουν να παρεμβαίνουν στις εκλογές σε όλο τον κόσμο, πρόκειται για μια συνεχιζόμενη σύγκρουση», επανέλαβε.

Ακόμη, ο επικεφαλής του Facebook παραδέχτηκε ότι στελέχη του Facebook –αλλά όχι ο ίδιος– κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα του ειδικού ανακριτή Ρόμπερτ Μόλερ ο οποίος ερευνά την επιρροή της Ρωσίας στις εκλογές του 2016. Δεν σχολίασε περισσότερο το ζήτημα λόγω της εμπιστευτικότητας των ερευνών.

«Νοικιάζετε δεδομένα»

Η εικόνα ενός 33χρονου δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία που προσπαθεί να εξηγήσει την φύση της δραστηριότητας της εταιρείας του σε πολιτικούς είναι πάντα ενδιαφέρουσα και σε ό,τι αφορά τους διαλόγους που γίνονται.

Από το πολλά ενδιαφέροντα που ειπώθηκαν στην μακρά διαδικασία που έβαλε και μια φορά τον Ζάκερμπεργκ στην θέση του παρακολουθούμενου, ας κρατήσουμε έναν σύντομο διάλογο για την φύση των δεδομένων της εταιρείας.

Μέσα σε πέντε λέξεις ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζον Κόρνιν από το Τέξας περιέγραψε τι είναι και πώς λειτουργεί το Facebook.

Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ έλεγε ότι είναι «συνήθης παρανόηση για το Facebook ότι πουλάμε δεδομένα σε διαφημιστές». Η απάντηση του Κόρνιν ήταν αφοπλιστική: «Ε λοιπόν, είναι σαφές ότι τα νοικιάζετε».

Zuckerberg: “There’s a common misperception about Facebook that we sell data to advertisers.”
Cornyn: “Well you clearly rent it.” https://t.co/iZOlrpdeXj pic.twitter.com/rm3kMoSP1A

— POLITICO (@politico) April 10, 2018

Οσο και αν μέσα στην ακρόαση ο Ζάκερμπεργκ είχε να αντιμετωπίσει καχύποπτους πολιτικούς, έλαβε όμως ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης από τις αγορές. Μετά την έναρξη της ακρόασης η μετοχή του Facebook πήρε την ανιούσα και μέχρι το πρώτο διάλειμμα, όπως γράφει το BBC είχε αυξηθεί κατά 5%.

Συνολικό κέρδος για τον Μαρκ: 3 δισ. δολάρια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News