Αυτό που θα περίμενε κανείς να ακούσει από την αντιπολίτευση σε μια χώρα η οποία ναι μεν έχει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης (τριπλάσιο από την ευρωζώνη), αλλά την ίδια ώρα ο πληθωρισμός και τα ενοίκια διαβρώνουν το εισόδημα των νοικοκυριών και διευρύνουν τις ανισότητες απέναντι σε «πλούσιους και φτωχούς», «προνομιούχους και μη προνομιούχους Ελληνες» –«ισόγεια και ρετιρέ» όπως θα έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου–, πλέον το πληροφορούμαστε από τις αναλύσεις των τραπεζών.

Εν προκειμένω, η UBS, ο ελβετικός τραπεζικός κολοσσός, μας πληροφορεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών που το 2024 κατέγραψαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις πλούτου. Ο συνολικός πλούτος στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 7%, ποσοστό αντίστοιχο του ρυθμού που καταγράφηκε στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ(!).

Την ίδια χρονιά, όμως, η Ελλάδα βρέθηκε μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη επιδείνωση στην ανισοκατανομή πλούτου. Για την ακρίβεια, η μεγαλύτερη επιδείνωση καταγράφεται σε Ολλανδία, Αυστρία και Ελλάδα, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, την Ταϊλάνδη και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη βελτίωση.

Τα στοιχεία δείχνουν μάλιστα ότι στη χώρα μας το 1% του πληθυσμού κατέχει το 25% του συνολικού πλούτου και το 5% κατέχει το 45% του συνολικού πλούτου.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Την εξήγηση του φαινομένου, το οποίο όσο συνεχίζεται σε αναπτυγμένες οικονομίες, κάποια στιγμή οδηγεί αναπόφευκτα σε κοινωνικές εκρήξεις και (απρόβλεπτες) πολιτικές αλλαγές, ανέλαβε να φωτίσει η Visa, που είναι το μεγαλύτερο δίκτυο πληρωμών παγκοσμίως. Πλέον, στην εποχή των αλγορίθμων και της Τεχνητής Νοημοσύνης, διαθέτει όλα τα στοιχεία της οικονομικής δύναμης των νοικοκυριών που καθορίζουν και την καταναλωτική τους συμπεριφορά.

Τι λέει, λοιπόν, η Visa;

Τα στοιχεία της δείχνουν ότι η οικονομία των αναπτυγμένων χωρών έχει εισέλθει (για δεύτερη φορά μετά την πανδημία) σε φάση «ανάπτυξης σε σχήμα Κ». Το σύμβολο αυτό αναφέρεται στην άνιση κατανομή της οικονομικής ανάπτυξης, όπου κάποιοι κλάδοι και κοινωνικές ομάδες (π.χ. ψηφιακός, υψηλής τεχνολογίας) βιώνουν ισχυρή ανάπτυξη, ενώ άλλοι παραδοσιακοί κλάδοι παρουσιάζουν αδύναμη ανάπτυξη ή ακόμα και ύφεση.

Ετσι δημιουργείται η εικόνα όπου η οικονομία, αν και πάει προς τα πάνω (μεγαλώνει το Κ), μοιάζει να αναπτύσσεται προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις: η πάνω γραμμή του «Κ» ανεβαίνει, η κάτω γραμμή του «Κ» κατεβαίνει. Αυτό σημαίνει ότι η συνολική ανάπτυξη του ΑΕΠ μπορεί να είναι θετική, αλλά τα οφέλη δεν διανέμονται ομοιόμορφα, οδηγώντας σε αυξημένη ανισότητα.

ΗΠΑ, Βρετανία και Ελλάδα

Το φαινόμενο της ανάκαμψης σε «σχήμα Κ», απασχολεί πλέον έντονα όχι μόνο τους οικονομολόγους και τους επιχειρηματίες, αλλά κυρίως το πολιτικό κατεστημένο. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά, και μάλιστα έντονα, την περίοδο μετά την πανδημία, όταν οι εργαζόμενοι με χαμηλότερο εισόδημα υπέστησαν μαζικές απολύσεις και περικοπές ωρών εργασίας, ενώ κλάδοι με υψηλόμισθες θέσεις –όπως η τεχνολογία και τα χρηματοοικονομικά– αναπτύχθηκαν ραγδαία.

Η Visa είχε κάνει λόγο τότε για πιθανή οικονομία σε «σχήμα Κ» στις ΗΠΑ, παρατηρώντας επιβράδυνση στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων, την ώρα που η καταναλωτική δαπάνη αυξανόταν, μέσα σε περιβάλλον φόβου για επικείμενο shutdown της αμερικανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Αυτό συνέβη πρόσφατα, επί Τράμπ, με το αμερικανικό Δημόσιο να κλείνει για 41 ολόκληρες ημέρες το δίμηνο Οκτωβρίου- Νοεμβρίου.

Αυξήθηκε ο πλούτος, διευρύνθηκαν οι ανισότητες

Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώθηκε με αριθμούς στην ετήσια έκθεση Global Wealth Report 2025 της UBS, για την αύξηση του πλούτου και ταυτόχρονα των ανισοτήτων σε 56 χώρες το 2024.

Σύμφωνα με την έκθεση ο μέσος πλούτος ανά ενήλικα στην Ελλάδα αυξήθηκε το 2024 σε ποσοστό 7%, αντίστοιχο του ρυθμού που καταγράφηκε στις ΗΠΑ και sτο Ισραήλ. Eτσι, η χώρα μας κατατάσσεται στην ένατη θέση μεταξύ των 56 οικονομιών του δείγματος της έκθεσης της UBS.

Η Δανία βρέθηκε στην κορυφή της σχετικής λίστας, με αύξηση 13%, ενώ διψήφια ποσοστά αύξησης εμφάνισαν κατά σειρά η Νότια Κορέα, η Σουηδία, η Ιρλανδία, η Πολωνία και η Κροατία. Ισπανία και Ολλανδία ακολούθησαν με αύξηση μεταξύ 8% και 10%.

Ταυτόχρονα, όμως, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη επιδείνωση στην ανισοκατανομή πλούτου. Για την ακρίβεια, η μεγαλύτερη επιδείνωση καταγράφεται σε Ολλανδία, Αυστρία και Ελλάδα, όπως αναφέρει ο οίκος, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, την Ταϊλάνδη και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη βελτίωση.

«Κανείς δεν έγινε πλούσιος με τον μισθό του»

Η UBS, προχωρά μάλιστα ένα βήμα παραπέρα στην οικονομική ενημέρωση. Σε ειδικό κεφάλαιο –θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως απλά μαθήματα οικονομίας– εξηγεί ότι «ο πλούτος και το εισόδημα είναι δύο εντελώς διαφορετικές έννοιες. Αν και είναι προφανές ότι μια χώρα με υψηλούς μέσους μισθούς έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίζει υψηλότερα επίπεδα ατομικού πλούτου σε σύγκριση με μια χώρα χαμηλού εισοδήματος, η σχέση μεταξύ των δύο μεγεθών μόνο απλή δεν είναι.

»Ο μισθός είναι απλώς ένας από τους πιθανούς δρόμους προς τον πλούτο (σ.σ.: αν και ο πιο απίθανος). Τα επιχειρηματικά κέρδη είναι ένας άλλος, όπως και το ποσοστό αποταμίευσης, και κυρίως η πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, που επιτρέπει στους ανθρώπους να επενδύουν με αποδοτικό τρόπο τις αποταμιεύσεις τους με την πάροδο του χρόνου».

«Ουδείς έχασε αγοράζοντας γη»

Οι αναλυτές της UBS εξηγούν επίσης ότι άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στον ατομικό πλούτο είναι «η δυνατότητα πρόσβασης στην ιδιοκτησία ακινήτων σε συνδυασμό με την αύξηση (ή μη) της αξίας των ακινήτων (σ.σ.: κάτι που συμβαίνει αυτή την εποχή στην Ελλάδα, με την έκρηξη των τιμών πώλησης των ακινήτων και των ενοικίων).

Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες εμφανίζουν εντυπωσιακά υψηλά επίπεδα πλούτου σε σχέση με τους μέσους μισθούς τους, ενώ άλλες υστερούν στον παραγόμενο πλούτο, παρά τα συγκριτικά υψηλά εισοδήματά τους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News