Σαν μυρμηγκοφωλιά σκαμμένη σε βάθος 430 μέτρων περιέγραψε η Repubblica το πρώτο παγκοσμίως υπόγειο αποθετήριο ραδιενεργού ουρανίου στο Ονκαλο (Onkalo) της Φινλανδίας. Πρόκειται για ειδική εγκατάσταση που κτίστηκε με σκοπό να αποθηκεύεται εκεί το επικίνδυνο υλικό από τους πέντε πυρηνικούς αντιδραστήρες της χώρας, διότι αυτοί εξασφαλίζουν στη Φινλανδία το 40% της ενέργειας που χρειάζεται.

Δέκα χιλιόμετρα σηράγγων έχουν σκαφτεί μέχρι στιγμής και εν καιρώ θα γίνουν πενήντα. Εκεί, όπως διαβεβαιώνουν οι φινλανδοί ειδικοί, θα κρατηθούν τα απόβλητα για 100.000 χρόνια! Τα θερμοκρασίας 90 βαθμών σφραγισμένα βαρέλια ουρανίου θα έχουν παγώσει τότε, είπαν οι Φινλανδοί. Συμπλήρωσαν, όμως, ότι κανείς δεν ξέρει πώς θα είναι η ζωή στην επιφάνεια της Γης…

«Δεν περιμένουμε ότι το Λονδίνο, το Παρίσι ή η Ρώμη θα εξακολουθούν να υπάρχουν. Είναι πιθανό κάποια νέα εποχή παγετώνων να έχει καλύψει την Ευρώπη με πάγο πάχους δύο χιλιομέτρων» είπε κάποια στιγμή ο Πάσι Τουοχίμαα, διευθυντής επικοινωνίας της εταιρείας η οποία διαχειρίζεται τα φινλανδικά πυρηνικά απόβλητα. «Λάβαμε υπόψη μας και την επίδραση τυχόν μετεωρίτη», παρενέβη η Γιοχάνα Χάνσεν, γεωλόγος της εταιρείας, με προσωπική εργασία 28 χρόνων στις σήραγγες. «Ακόμα και αν έσπαγαν τα βαρέλια από τον μετεωρίτη, η ραδιενέργεια θα παρέμενε βαθιά στο υπέδαφος».

Αν η ανθρωπότητα θα εξακολουθήσει να υπάρχει έως το απώτατο μέλλον, αυτό είναι αδιάφορο για όσους μετρούν τον χρόνο με την αποσύνθεση του ουρανίου, σχολίασε έξυπνα η Repubblica. «Μόλις γεμίσει και σφραγιστεί, το Ονκαλο θα εγκαταλειφθεί – περίπου σε έναν αιώνα» εξήγησε ο Τουοχίμαα, ο οποίος έχει και (κάπως μηδενιστικό) χιούμορ: «Δεν θα αφήσουμε καμία πινακίδα ή οδηγίες. Αλλωστε, σε ποια γλώσσα πρέπει να τα γράψουμε;»…

Η ιταλίδα συντάκτρια Ελενα Ντούζι, αν συμμεριζόταν το φινλανδικό μπλακ χιούμορ, θα μπορούσε να του απαντήσει «στα ρωσικά να γράψετε τις πινακίδες», αλλά δεν είπε τίποτα ως ευγενική Ρωμαία που είναι. Εδωσε όμως την πληροφορία ότι κάποιος είχε σκεφτεί να τοποθετήσει αντίγραφο της «Κραυγής» του Μουνκ στην είσοδο, σαν σκιάχτρο και φόβητρο κατανοητό απ’ όλους, ωστόσο η ιδέα εγκαταλείφθηκε διότι και η πλάκα έχει τα όριά της.

Ωστόσο η Ντούζι έγραψε κάτι νόστιμο στο ρεπορτάζ της, εμπνευσμένο ίσως από τον Στίβεν Κινγκ που διάβασε κατά την πτήση από τη Ρώμη στο Ελσίνκι: «Ανάμεσα στους γεωλόγους που σκάβουν, ανάμεσα στα τρυπάνια που μοιάζουν με τεράστια σκουλήκια σερνάμενα στη σπηλιά, δεν χωρούν αστεία. Αλήθεια, τι θα συμβεί αν αναδυθούν τα απόβλητα ενός προηγούμενου πολιτισμού;» Προς το παρόν δεν έχει ξεπηδήσει κανένα ανθρωποκτόνο «τέρας» από τα φινλανδικά έγκατα, αλλά ποτέ δεν ξέρεις…

Επιστροφή στο πεζό ρεπορτάζ. Σήμερα η Ονκαλο είναι το πετράδι στο στέμμα της φινλανδικής πυρηνικής ενέργειας. «Ο χώρος διάθεσης αποβλήτων ήταν ο κρίκος που έλειπε ώστε να καταστεί βιώσιμη η πυρηνική ενέργεια» είπε ο Τουοχίμαα. Η Repubblica θύμισε ότι η Φινλανδία επέμενε πως η Κομισιόν πρέπει να συμπεριλάβει την πυρηνική ενέργεια μεταξύ των καθαρών πηγών. Και κοντά στο Ονκαλο, στο νησί Ολκιλουότο, εγκαινιάστηκε το 2023 ο τρίτος αντιδραστήρας ενός σταθμού παραγωγής ενέργειας, που είναι πλέον ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη.

«Από τότε που τέθηκε σε λειτουργία η μονάδα αυτή, η έλλειψη ρωσικού φυσικού αερίου έπαψε να αποτελεί πρόβλημα» είπε ο Γιούχα Πόικολα, διευθυντής της εταιρείας. «Επίσης, η ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ έχει μειώσει τους φόβους περί ρωσικής επίθεσης. Η οροφή του πυρηνικού εργοστασίου, ωστόσο, και διά παν ενδεχόμενο, έχει ενισχυθεί για να αντέξει ακόμη και την πρόσκρουση αεροσκάφους».

Οι εκσκαφές στο Ονκαλο άρχισαν πριν από 21 χρόνια. Συνολικά τα υπόγεια έργα κόστισαν μέχρι στιγμής ένα δισ. ευρώ. Ετσι η Φινλανδία έγινε η μοναδική χώρα με πυρηνική ενέργεια που διαχειρίζεται τα απόβλητά της, ενώ όλοι οι άλλοι έχουν μεγάλο πρόβλημα στο ζήτημα αυτό. Η Repubblica άνοιξε το κάδρο και έγραψε ότι περίπου 263.000 τόνοι ραδιενεργών αποβλήτων είναι διάσπαρτοι σε όλον τον πλανήτη. Βρίσκονται σε προσωρινές εγκαταστάσεις, κυρίως σε πισίνες που καλύπτονται από δέκα μέτρα νερό. Το Ονκαλο θα δεχθεί 6.500 τόνους αποβλήτων.

Πλέον το παράδειγμα της Φινλανδίας μιμούνται και άλλες χώρες, με προβλήματα ωστόσο. Η Σουηδία, που έχει αρχίσει να σκάβει τους τελευταίους μήνες, ο Καναδάς και η Γαλλία, που βρήκαν τα κατάλληλα μέρη αλλά οι κάτοικοί τους διαμαρτύρονται, και οι ΗΠΑ, οι οποίες όμως εγκατέλειψαν ένα παλιότερο σχέδιο αποθήκευσης αποβλήτων στο όρος Γιούκα στην έρημο της Νεβάδα, αφού και εκεί διαμαρτυρήθηκαν οι ντόπιοι (Ινδιάνοι σε αυτήν την περίπτωση).

Για το Ονκαλο οι Φινλανδοί έλαβαν τη συγκατάθεση των ντόπιων κατόπιν δημοκρατικών διαδικασιών. Πολλοί από αυτούς, εξάλλου, δουλεύουν είτε στο Ονκαλο είτε στο γειτονικό πυρηνικό εργοστάσιο. Και εμπιστεύονται τους διαχειριστές των πυρηνικών αποβλήτων.

Η τελευταία αναφορά του ρεπορτάζ της Ντούζι ήταν εμπνευσμένη πάλι, αλλά και κάπως επηρεασμένη από το φινλανδικό χιούμορ: έγραψε ότι πολλά σχολεία της περιοχής οργανώνουν μαθητικές εκδρομές στο πυρηνικό εργοστάσιο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News