Το ζήτημα δεν έχει βρεθεί ακόμη στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, αλλά αφορά άμεσα την Ελλάδα, καθώς η χώρα μας μπαίνει στο ευρωπαϊκό παζάρι για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) μέσα σε βαρύ κλίμα και με δεδομένο το πλήγμα στην αξιοπιστία της από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Την ώρα που οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται για έναν δύσκολο και παρατεταμένο διαπραγματευτικό γύρο, οι μικροί παραγωγοί της Γηραιάς Ηπείρου στρέφονται εναντίον των μεγάλων, ενώ οι νέοι αγρότες υψώνουν τη φωνή τους απέναντι στους παλιούς. Το σίγουρο είναι ότι η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ άνοιξε ήδη έναν σκληρό αγώνα για το πώς θα μοιραστούν τα περιορισμένα πλέον κονδύλια, με την Αθήνα να προσπαθεί να διαφυλάξει τα συμφέροντά της σε ένα τοπίο αυξανόμενων αβεβαιοτήτων και αντιπαραθέσεων.

Η Ευρωπαϊκή Eνωση βρίσκεται αντικειμενικά μπροστά σε μια από τις πιο δύσκολες μάχες για το μέλλον της αγροτικής πολιτικής της. Μετά την καλοκαιρινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), η συζήτηση φουντώνει: ποιοι αγρότες θα ενισχυθούν, με ποια κριτήρια και με πόσα χρήματα;

Oπως σημειώνει το Politico, οι προτάσεις της Επιτροπής έθεσαν επί τάπητος ένα ταμείο περίπου 294 δισ. ευρώ για την περίοδο 2028-2034, σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το προηγούμενο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ευρώ θα μετράει και κάθε κατηγορία αγροτών θα διεκδικεί μερίδιο από μια όλο και μικρότερη «πίτα».

Η μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων προκαλεί ήδη σφοδρές αντιδράσεις. Περιβαλλοντικές οργανώσεις, αγροτικοί συνεταιρισμοί και ομάδες νέων αγροτών φοβούνται ότι οι προτεραιότητές τους θα χαθούν στη μετάφραση, καθώς τα κράτη-μέλη θα έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να αποφασίσουν πού θα πάνε τα χρήματα. Σύμφωνα με τον ιστότοπο, η ανησυχία αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει ισχυρό ιστορικό στήριξης των «πράσινων» πρακτικών ή των μικρών παραγωγών, προτιμώντας συχνά τους μεγάλους και ισχυρούς παίκτες του κλάδου.

Ηδη σημειώνονται αντιδράσεις:

♦ Το λόμπι των αγροτών, που ονομάζεται Copa-Cogeca και εκπροσωπεί πάνω από 22 εκατομμύρια ευρωπαίους αγρότες και τις οικογένειές τους, χαρακτήρισε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως «Μαύρη Τετάρτη της ευρωπαϊκής γεωργίας», προειδοποιώντας ότι θα δώσει μάχη για να αποτραπεί η εφαρμογή της. Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει εισοδηματική στήριξη για τους αγρότες, πληρωμές με βάση την έκταση, επιδοτήσεις για φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές και στοχευμένα μέτρα για νέους και μικρούς παραγωγούς. Ωστόσο η συνολική μείωση των κονδυλίων αφήνει ελάχιστο περιθώριο για όλους.

Το Politico παρουσιάζει την ανάλυση του Αλαν Μάθιους, καθηγητή του Κολεγίου Τρίνιτι του Δουβλίνου και ειδικού στην ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική, ο οποίος εκτιμά ότι η μείωση των κονδυλίων στη νέα ΚΑΠ αγγίζει το 15% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, χωρίς καν να συνυπολογίζεται ο πληθωρισμός. «Ο ανταγωνισμός μέσα σε κάθε κράτος-μέλος για το πού θα πάνε αυτά τα χρήματα θα είναι τεράστιος», προειδοποίησε με βάση αυτά τα δεδομένα και στέλεχος της Greenpeace που μίλησε τον ιστότοπο. Η οργάνωση φοβάται δε ότι τα κονδύλια για την πράσινη μετάβαση θα είναι τα μεγάλα θύματα του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Οι νέοι αγρότες στο περιθώριο;

Η πρόταση της Κομισιόν υπόσχεται περισσότερη στήριξη σε νέους αγρότες, αλλά οι ίδιοι αμφιβάλλουν. Σήμερα το 3% των κονδυλίων της τρέχουσας ΚΑΠ κατευθύνεται σε αυτούς, ενώ τώρα μπαίνει στο τραπέζι ένας μη δεσμευτικός στόχος ύψους 6%. Το κλειδί βρίσκεται στο «μη δεσμευτικός». Οπως δήλωσε στο Politico ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Νέων Αγροτών (ECYF), Πίτερ Μίντεντορπ, «με έναν περιορισμένο προϋπολογισμό, ένας μη υποχρεωτικός στόχος σημαίνει ότι πρέπει να παλέψουμε για κάθε ευρώ, αντί να έχουμε την εγγύηση του 3% που υπάρχει σήμερα».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιτείνει ότι οι κυβερνήσεις «υποχρεούνται» να στηρίξουν τους νέους αγρότες μέσα από τα εθνικά τους σχέδια. Ωστόσο οι οργανώσεις παραμένουν δύσπιστες. Η ανησυχία τους είναι μήπως τα κράτη-μέλη προτιμήσουν να κατευθύνουν τα χρήματα στους παραδοσιακούς δικαιούχους, αφήνοντας τους νεότερους στο περιθώριο.

Το κρασί και οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις

Η πρόταση της Κομισιόν για τη νέα ΚΑΠ αλλάζει και τον τρόπο στήριξης τομέων όπως το κρασί. Στο παρελθόν υπήρχαν ειδικά κονδύλια, ενώ τώρα θα αποτελούν μέρος του γενικού πακέτου. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Οινοποιείων (CEEV – πρόκειται για οργάνωση των οινοποιών και όχι για παρακλάδι της Κομισιόν) προειδοποίησε αυτές τις μέρες στο Politico ότι η αλλαγή θα διαταράξει το «ισότιμο πεδίο ανταγωνισμού», επιτρέποντας στις χώρες με ισχυρότερες κυβερνήσεις να στηρίξουν περισσότερο τις δικές τους βιομηχανίες.

Στο μεταξύ, ο Επίτροπος Γεωργίας Κριστόφ Χάνσεν έχει βάλει στο στόχαστρο τους μεγάλους γαιοκτήμονες, καθώς το 20% των δικαιούχων της ΚΑΠ απορροφά το 80% των ενισχύσεων. Το νέο πλαίσιο προβλέπει ανώτατο όριο τα 100.000 ευρώ ανά δικαιούχο, με σταδιακές περικοπές όσο αυξάνεται η ενίσχυση. Ωστόσο οργανώσεις μεγαλοϊδιοκτητών υποστηρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο «τιμωρούνται» οι επαγγελματίες αγρότες που εξασφαλίζουν την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.

Η πράσινη μετάβαση σε δεύτερη μοίρα

Περιβαλλοντικές οργανώσεις βλέπουν στη μείωση των κονδυλίων και στη μεταφορά της ευθύνης στα κράτη-μέλη ένα διπλό εμπόδιο. Χωρίς δεσμευτικά κονδύλια, φοβούνται ότι οι πράσινες πρακτικές θα εγκαταλειφθούν. «Αν κόβεις κανόνες και δεν βάζεις στοχευμένα κίνητρα, απλώς καταργείς τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος», δήλωσε ο ίδιος εκπρόσωπος της Greenpeace στο Politico.

Από την άλλη πλευρά, οργανώσεις μεγαλοϊδιοκτητών θεωρούν ότι η οικονομική ισχύς τους επιτρέπει να επενδύουν σε πράσινες πρακτικές σε μεγάλη κλίμακα. Από την άλλη πλευρά, παρόμοιες προσπάθειες περιορισμού των ενισχύσεων προς τους μεγάλους παραγωγούς έχουν αποτύχει πολλές φορές από τη δεκαετία του 1990. Ακόμη κι αν φτάσουν ως το τελικό κείμενο, συχνά καταλήγουν να είναι προαιρετικές.

Το μέλλον της ΚΑΠ

Η μάχη για την ΚΑΠ αναμένεται να είναι μακρά και γεμάτη συγκρούσεις. Αγρότες, περιβαλλοντικές οργανώσεις, κυβερνήσεις και λόμπι μπαίνουν σε μια διελκυστίνδα που θα καθορίσει ποιοι θα επιβιώσουν και ποιοι θα μείνουν εκτός ενισχύσεων την επόμενη δεκαετία. Οπως σημειώνει το Politico, όλα δείχνουν ότι το τελικό αποτέλεσμα θα απέχει πολύ από την αρχική πρόταση της Επιτροπής.

Ενα είναι βέβαιο: σε μια Ευρώπη με περιορισμένους πόρους και αυξανόμενες ανάγκες, η ερώτηση «ποιον αγρότη πρέπει να σώσει η ΕΕ;» θα κυριαρχήσει στην πολιτική ατζέντα μέχρι να βρεθεί η δύσκολη αλλά αναγκαία ισορροπία. Και σε αυτή την παρτίδα πόκερ η Ελλάδα κάθεται στο τραπέζι χωρίς ισχυρά χαρτιά λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News