Συνέντευξη Τύπου για το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο πραγματοποίησε το μεσημέρι της Τετάρτης η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, έχοντας δίπλα της τον πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής Αξιολόγησης αρχιτεκτονικού προσχεδίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ανδρέα Κούρκουλα, και τον Γιάννη Βεντουράκη, ο οποίος είναι αρχιτέκτων στην ομάδα του project manager που έχει οριστεί από τη δωρήτρια.

«Σήμερα έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο βήμα του έργου, την αρχιτεκτονική ιδέα με βάση όλη την ισχύουσα νομοθεσία. Η διαδικασία επί της ουσίας ολοκληρώθηκε σε έξι μήνες από την πρόσκληση των αρχιτεκτονικών γραφείων, χωρίς την παραμικρή δαπάνη εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου. Από την αρχή είχαμε θέσει ως στόχο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μουσείο στο είδος του, σε διεθνές επίπεδο, της προβολής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας ελληνικής τέχνης, να αποκτήσει μια διεθνή διάσταση», δήλωσε αρχικά η κυρία Μενδώνη.

Οπως έγινε γνωστό πριν λίγες ημέρες (εδώ), η πρόταση των αρχιτεκτονικών γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη Α.Ε. επελέγη ομόφωνα από τη Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης του ΥΠΠΟΑ μεταξύ δέκα συμμετοχών.

«Η επιτροπή αξιολόγησης είναι αυτή, η οποία με βάση τα κριτήρια τα οποία έθεσε το ΥΠΠΟΑ έκανε τις προσκλήσεις προς τα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, με αποδεδειγμένη εμπειρία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, τα οποία έπρεπε, υποχρεωτικά, αλλιώς υπήρχε λόγος ακύρωσης της συμμετοχής τους, να συμπράξουν με έλληνες αρχιτέκτονες και να υποβάλουν από κοινού πρόταση στο πλαίσιο που είχε καθορίσει το ΥΠΠΟΑ», συμπλήρωσε η υπουργός για τη διαδικασία, στην οποία συμμετείχαν δέκα αρχιτεκτονικά σχήματα που θα έπρεπε να έχουν διεθνή βραβεία αναγνωρισμένα για το έργο τους και επιπλέον να έχουν σχεδιάσει ένα μουσείο που θα έχει επίσης βραβευτεί διεθνώς. Αυτά τα γραφεία συνεργάστηκαν με έλληνες αρχιτέκτονες και αρχιτεκτονικά σχήματα και υπέβαλαν τελικά τις προτάσεις τους.

«Δεν αποκλείστηκαν οι έλληνες αρχιτέκτονες. Αυτό που θέλαμε ήταν να πετύχουμε την όσμωση. Η συμμετοχή των ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων και σχημάτων ήταν η αναγκαία προϋπόθεση», τόνισε η υπουργός.

Η κυρία Μενδώνη ανέφερε επίσης ότι τα επόμενα βήματα είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Chipperfield-Τομπάζη να εξελίξει την πρότασή του, ώστε να είναι έτοιμες οι μελέτες υλοποίησης και ακολούθως, «μέσω της γνωστής διαγωνιστικής διαδικασίας που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο», το έργο θα χρηματοδοτηθεί από από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είτε ΕΣΠΑ είτε άλλα, τα οποία αφορούν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ.

«Θα ήθελα να επισημάνω ότι, ακριβώς λόγω της σημαντικότητας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θέσαμε διεθνείς προδιαγραφές, διότι θέλαμε ένα μουσείο εξωστρεφές στην κοινωνία, προφανώς να αντικατοπτρίζει την πορεία και την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά να έχει ουσιαστική συμμετοχή και στο διεθνές γίγνεσθαι», σημείωσε.

Από την πλευρά του, ο κ. Κούρκουλας δήλωσε ότι στη διεθνή επιτροπή αξιολόγησης, που αποτελείτο από άτομα εγνωσμένου κύρους, «καταλάβαμε αμέσως ότι εδώ μιλάμε για το μουσείο των μουσείων του Δυτικού πολιτισμού. Αρα, η διαχείρισή του έπρεπε να είναι ανοιχτή και διεθνής», τόνισε, κάνοντας λόγο για «συγκινητική ανταπόκριση των δέκα αρχιτεκτονικών γραφείων στην πρόσκληση».

«Το ενδιαφέρον τους για τη συνεργασία τους με ελληνικά γραφεία πραγματικά μας ξεπερνούσε», σημείωσε. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτροπή έθεσε τους κανόνες βάσει των οποίων έγινε η επιλογή –αρχιτεκτονικό γραφείο που να έχει λάβει διεθνή διάκριση για το έργο του και να έχει διακριθεί διεθνώς για σχεδιασμό μουσείου–, καθώς και εννέα αρχιτεκτονικά κριτήρια που, μεταξύ άλλων, έχουν να κάνουν με την πολεοδομική ένταξη του όλου συγκροτήματος.

«Γιατί είπαμε από την αρχή ότι ένα μουσείο δεν έχει μόνο τουριστική διάσταση, δηλαδή να φέρουμε τουρίστες στην περιοχή, αλλά έχει πολύ σημαντική επέμβαση στην πόλη γενικότερα, και το μεγάλο στοίχημα είναι κατά πόσο οι κάτοικοι, πέρα από το δεδομένο των τουριστών, μπορούν να επισκέπτονται το μουσείο, να το βλέπουν ως ένα σημείο συνάντησης του ευρύτερου κέντρου», είπε ο κ. Κούρκουλας, ενώ ανέφερε και άλλα κριτήρια τα οποία ετέθησαν από την επιτροπή, όπως το θέμα του κατακόρυφου φυσικού φωτισμού, η σχέση του παλιού κτιρίου με το νέο, με την ψηφιακή τεχνολογία κ.ά.

«Με βάση όλα αυτά τα κριτήρια οργανώθηκε η συζήτηση της επιτροπής. Και με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν διαφορετικές ειδικότητες, αρχαιολόγων, ιστορικών τέχνης, αρχιτεκτόνων, να τοποθετηθούν σε αυτά», σημείωσε.

Επίσης, τόνισε ότι η επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι πρέπει να επιλεγεί η ομάδα Chipperfield-Τομπάζη, ενώ όσον αφορά τις υπόλοιπες εννιά συμμετοχές, προβλέπεται να δημοσιοποιηθούν, πιθανότατα σε μια έκθεση ή σε έναν τόμο, καθώς είναι ένα υλικό «εξαιρετικά υψηλού επιπέδου». Τέλος, ως προς τη διαδικασία της όσμωσης ξένων και ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων, υπογράμμισε ότι είναι μια «πολύ πρωτότυπη συνεργασία» που «θα μπορέσει να βοηθήσει την ελληνική αρχιτεκτονική να αποκτήσει τη θέση της στη διεθνή σκηνή που της ανήκει».

Γιατί δεν θα γίνει υπόγεια σύνδεση με το «Ακροπόλ»

Οι ομιλητές δέχτηκαν ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους, από τις οποίες προέκυψαν οι εξής ειδήσεις:

♦ Δεν θα γίνει υπόγεια σύνδεση με το «Ακροπόλ». Οπως διευκρίνισε ο κ. Κούρκουλας, «έχει ενδιαφέρον ότι σχεδόν όλα τα αρχιτεκτονικά κονσόρτια που κατέθεσαν την πρότασή τους στον διαγωνισμό είπαν ότι δεν χρειάζεται η ένταση της υπόγειας σύνδεσης. Ετσι, το πέρασμα και η σύνδεση με το Ακροπόλ θα γίνει επιφανειακά». Επίσης, αν και δεν ζητήθηκε από την προκήρυξη, λαμβάνεται υπόψιν στην πρόταση και η γειτνίαση με το Πολυτεχνείο, τα δύο κτίρια της Πρυτανείας και το Αβέρωφ. Ο κ. Κούρκουλας προσέθεσε ότι «το ερώτημα είναι τι θα γίνει με τη σύνδεση του Μουσείου με το Πολυτεχνείο και αν μπορούν αυτά εν δυνάμει να συνδεθούν», προκειμένου να γίνει εφικτό να συνυπάρξουν ως κέντρα πολιτισμού και ανταλλαγής ενέργειας και αναβάθμισης της περιοχής (έγινε χρήση της λέξης «συνλειτουργία»). Αυτό απαιτεί, βέβαια, συμφωνία μεταξύ του Δήμου Αθηναίων, του Μουσείου και της Αρχιτεκτονικής Σχολής. Ομως, «αυτό είναι το πιο ωραίο όνειρο. Να πηγαίνουν οι φοιτητές της Αρχιτεκτονικής για το μάθημά τους περνώντας μέσα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», είπε ο κ. Κούρκουλας, ενώ διαρκώς επαναλάμβανε ότι στόχος είναι να δημιουργηθεί το Μουσείο των Μουσείων του Δυτικού Πολιτισμού.

♦  Σήμερα, οι εκθεσιακές αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου καλύπτουν 16.500 τ.μ. Σε αυτές θα προστεθούν, χάρη στην επέκταση, άλλα 16.500 τ.μ. νέων εκθεσιακών αιθουσών, θα διπλασιαστεί δηλαδή η δυνατότητα εκθέσεων αρχαιοτήτων. Καθοριστικό γεγονός, αν αναλογιστεί κανείς ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 125.000 αρχαιότητες στις αποθήκες του Μουσείου. Στην επέκταση περιλαμβάνονται 8.500 τ.μ. ως χώρος στάθμευσης και κήπος 13.000 τ.μ.

Η αντίδραση του ΣΑΔΑΣ

Μισή ώρα πριν αρχίσει η προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) απέστειλε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι οι συμμετέχοντας «στην προβληματική αυτή διαδικασία έλληνες αρχιτέκτονες, είτε ως μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, είτε ως μελετητές, συμβάλλουν στην απαξίωση του θεσμού των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, στην υποβάθμιση της Αρχιτεκτονικής και στον αθέμιτο επαγγελματικό ανταγωνισμό».

Αναλυτικά όσα αναφέρει:

«Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ενωσης Αρχιτεκτόνων, σε συνέχεια της από τον Φεβρουάριο του 2022 ανοικτής επιστολής του μαζί με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΑΠ. 67274/28.02.2022) σχετικά με τις αμφιλεγόμενες διαδικασίες που έχουν ανακοινωθεί από το ΥΠΠΟΑ και αφορούν στην ανέγερση του ΝΕΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ, θεωρεί ότι:

Η από 09/01/2023 ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ με τα «αποτελέσματα της επιλογής μελέτης αρχιτεκτονικών προσχεδίων» για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου από την ορισθείσα Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης, δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως αποτέλεσμα μιας θεσμοθετημένης Διαγωνιστικής Διαδικασίας, ούτε ως τμήμα ενός συμβουλευτικού σταδίου προετοιμασίας, καθώς δεν ακολουθεί όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, βάσει της Υπουργικής Απόφασης (άρθρο 1, παρ. 3α), το ίδιο το Υπουργείο είναι υπεύθυνο να προκηρύξει έναν Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό σε συνεργασία και σύμφωνα με τις προδιαγραφές της UIA-UNESCO.
Κρίνουμε την έμμεση συνεργασία του ΥΠΠΟΑ με ιδιωτικό Ιδρυμα για τη «δωρεά» μελετών απαράδεκτη, καθώς προσπαθεί να παρακάμψει την ελληνική νομοθεσία, ενώ οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την επιλογή των μελετών απέχουν κατά πολύ από τις προδιαγραφές που αναφέρουμε (κλειστός χαρακτήρας του Διαγωνισμού, συμμετοχή μόνο ξένων γραφείων σε ετεροβαρή συνεργασία με ελληνικά, σύνθεση επιτροπής αξιολόγησης με μόνο δύο μέλη αρχιτέκτονες).
Οι συμμετέχοντες στην προβληματική αυτή διαδικασία έλληνες αρχιτέκτονες, είτε ως μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, είτε ως μελετητές, συμβάλλουν στην απαξίωση του Θεσμού των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, στην υποβάθμιση της Αρχιτεκτονικής και στον αθέμιτο επαγγελματικό ανταγωνισμό.

Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, γνωρίζοντας τη σημασία και την αξία του συγκεκριμένου έργου, καλεί το ΥΠΠΟΑ να ακολουθήσει τη θεσμική διαδικασία που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τους Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς, ώστε να εξασφαλίσει ένα αποτέλεσμα αντάξιο της ιστορίας και διεθνούς εμβέλειας του ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ.

Παράλληλα, καλεί όσους αρχιτέκτονες συμμετείχαν στις διαδικασίες αυτές να συμβάλουν δια της αποχής τους στην προάσπιση της αρχιτεκτονικής δεοντολογίας και του κύρους του κλάδου μας.»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News