Η παραδοχή του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Θάνου Πετραλιά, ότι ο δημοσιονομικός χώρος για παροχές εξαντλήθηκε για το 2026 με τα μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, λόγω των αυστηρών κανόνων των Βρυξελλών, δημιουργεί νέα δεδομένα στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής.

Και αυτό γιατί, όπως εξήγησε ο κ. Πετραλιάς μιλώντας στην επιτροπή της Βουλής για το σχέδιο του Προϋπολογισμού, δεν μπορείς να μοιράσεις τα πρωτογενή πλεονάσματα που έρχονται από την ανάπτυξη της οικονομίας και τους υπάρχοντες φόρους αν δεν μειώσεις τη φοροδιαφυγή ή δεν πάρεις νέα μέτρα αύξησης των εσόδων.

Σε μια συζήτηση με «ανοιχτά χαρτιά» ανάμεσα στον υφυπουργό, τον βουλευτή της ΝΔ Στέλιο Πέτσα, τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νίκο Παππά και άλλους παριστάμενους βουλευτές της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων, αναδείχθηκαν «μυστικά» της κατάρτισης του Προϋπολογισμού του κράτους και κυρίως το πώς κατανέμονται οι δαπάνες και πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις για τα μέτρα που επηρεάζουν τη ζωή όλων, νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Η συζήτηση έγινε την περασμένη εβδομάδα, καθώς όλες οι ευρωπαϊκές χώρες κατέθεταν τα Προσχέδια Προϋπολογισμού (Draft Budgetary Plan – DBP) με προβλέψεις και υπολογισμούς για τα έσοδα, και κυρίως τις δαπάνες, συμφωνημένους με τους θεσμούς μέχρι το τελευταίο ευρώ.

Στο προσχέδιο Προϋπολογισμού που κατέθεσε το υπουργείο Οικονομικών στη Βουλή περιλαμβάνονται και όλα τα μέτρα ενεργητικών εσόδων (Discretion Revenue Measures – DRM), όπως έχουν συμφωνηθεί με την Κομισιόν.

Τα όρια και οι στόχοι

Για το 2025, λοιπόν, όπως εξήγησε αφοπλιστικά ο κ. Πετραλιάς, «πήραμε τις δαπάνες της γενικής κυβέρνησης το 2024. Ηταν 114 δισ. ευρώ, αφαιρέσαμε τόκους 8,2 δισ., αφαιρέσαμε αυτά που έρχονται, χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα 6,2 δισ., και φτάνει η καθαρή δαπάνη της γενικής κυβέρνησης 98,5 δισ. για το 2024».

Ο ίδιος εξήγησε:

♦ Αυτή είναι η βάση. Σε αυτήν έρχονται και μπαίνουν τα ενεργητικά μέτρα εσόδων (DRM), τα οποία ήταν θετικά το 2024, 1,9 δισ. ευρώ περίπου, γιατί ήταν τα μέτρα μείωσης της φοροδιαφυγής, που αυξάνουν τα έσοδα.

♦ Από τα 98,5 δισ. ευρώ δαπάνη οι Βρυξέλλες αφαιρούν τα παραπάνω έσοδα εξαιτίας της μείωσης της φοροδιαφυγής (τα οποία μπορείς να διαθέσεις σε παροχές και κοινωνικές πολιτικές). Ετσι, η μεταβολή του δείκτη καθαρών πρωτογενών δαπανών το 2024 όχι μόνο κινήθηκε μέσα στα όρια, αλλά ήταν μάλιστα και αρνητική (-0,4%) από τον στόχο (περιθώριο αύξησης 2,6%).

♦ Αρα, από εκεί κερδίσαμε περίπου 3 δισ. ευρώ στον διαθέσιμο χώρο για παροχές. Αν όμως το DRM είναι αρνητικό, χάνουμε, δηλαδή η οροφή των δαπανών «χαμηλώνει». Οπως εξήγησε ο κ. Πετραλιάς, η μείωση των φορολογικών συντελεστών είναι αρνητική, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών είναι αρνητική και αυτό λειτουργεί αρνητικά, γιατί χάνεις φορολογικά έσοδα.

Στον προϋπολογισμό του 2025 ήταν -0,4% (460 εκατ. ευρώ μείον) και αυτό προήλθε από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (η οποία μετρά αρνητικά, καθώς χάνεις έσοδα από εισφορές) κατά μία μονάδα. Μειώθηκε ο χώρος, λοιπόν, αλλά δημιουργήθηκε ένα περιθώριο από τα περισσότερα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής, που έφεραν έσοδα περίπου 3 δισ. ευρώ.

♦ Το 2025, η αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών ήταν μεγαλύτερη (με όριο 3,7%, ανήλθε σε 4,4%). Αρα, από τα 3 δισ. ευρώ που ήταν ο επιπλέον χώρος «φαγώθηκαν» τα 700 εκατομμύρια, και έμειναν 2,3 δισ. ευρώ.

Το 2026, το όριο αύξησης των δαπανών ήταν 3,6% και επειδή πήραμε όλα αυτά τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ, η αύξηση του δείκτη καθαρών πρωτογενών δαπανών είναι 5,8% και ο χώρος που είχαμε δημιουργήσει από το 2024, πλέον μηδενίζεται. «Γι’ αυτό λέμε ότι εξαντλήσαμε τον χώρο του 2026 όσον αφορά τα μέτρα που μπορούσαμε να εξαγγείλουμε» εξήγησε ο κ. Πετραλιάς.

«Δεμένοι» στον αλγόριθμο

Ο υφυπουργός Οικονομικών εξήγησε στην ίδια επιτροπή και πώς λειτουργούν οι νέοι κανόνες.

«Εχεις τις δαπάνες του κράτους και έρχεσαι από κάτω και προσθέτεις ή αφαιρείς ενεργητικά μέτρα που παίρνεις στον τομέα των εσόδων. Τι εννοούμε ενεργητικά; Οχι ότι αυξήθηκε ο τουρισμός και έχω παραπάνω έσοδα, αυτό δεν μετράει», εξήγησε.

Τι είναι, όμως, αυτό που «μετράει»; Ο κ. Πετραλιάς εξήγησε:

—«Πέρασα έναν νόμο και αυξάνω π.χ. τον φορολογικό συντελεστή. Ναι, αυτό θα μετρήσει θετικά και μπορεί να κάνεις και παραπάνω δαπάνες».

—«Πέρασα έναν νόμο και μειώνω τον φορολογικό συντελεστή ή τις εισφορές. Εκεί μετράει αρνητικά και μπορώ να κάνω λιγότερες δαπάνες. Ετσι λειτουργούν οι στόχοι και αυτό είναι ξεκάθαρο».

Στη διευκρινιστική ερώτηση αν μετράνε «έσοδα που μπορεί να προκύψουν από αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας αυτόματα», ο κ. Πετραλιάς απάντησε: «Οχι, αυτά δεν μετράνε, θέλει νομοθετική δική σου παρέμβαση ή υπουργική απόφαση ή έργο ή δράση κ.λπ.».

Επομένως δεν δημιουργούν έξτρα χώρο για παροχές τα έσοδα που έρχονται λόγω της μεγαλύτερης ανάπτυξης. Αυτά τα ονομάζουν οι Βρυξέλλες συγκυριακά και δεν μετράνε στον δείκτη δαπανών θετικά ή αρνητικά. Τα μόνα που μετράνε είναι τα έσοδα που νομοθετεί μια κυβέρνηση για να πετύχει επιπλέον έσοδα. Αντίστοιχα, οι μειώσεις φορολογίας μετράνε αρνητικά και μπορεί να «χτυπήσει» ο στόχος δαπανών και εκεί.

Τι θα γίνει το 2026-2027

Ο κ. Πετραλιάς συνέχισε λέγοντας πως «τώρα σωστά θα με ρωτήσετε, και πρέπει να είναι καθαρό το πολιτικό παιχνίδι και εγώ πάντα είμαι σε αυτή την κατεύθυνση, αν υπάρχει χώρος άλλος για το 2026 και αν υπάρχει χώρος για το 2027. Είναι σαφές ότι με τα δεδομένα αυτά εξαντλείται ο χώρος του 2026.

»Στις 20 Νοεμβρίου θα καταθέσουμε μαζί με τον προϋπολογισμό και το πολυετές δημοσιονομικό προγραμματισμό. Εκεί θα φαίνεται και η πορεία των καθαρών πρωτογενών δαπανών και για τα έτη 2027, 2028 στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα». Ο ίδιος σημείωσε ότι «υπάρχει ένα περιθώριο της τάξης περίπου του 0,25% του ΑΕΠ, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί το 2027», κυρίως για περισσότερες επενδύσεις.

Η εικόνα αυτή που μετέδωσε στη Βουλή ο κ. Πετραλιάς δείχνει ότι τα περιθώρια για νέες παροχές το 2026, μια εκ των πραγμάτων προεκλογική χρονιά, δεν είναι όσο μεγάλα θα υπέθετε κάποιος με βάση την πορεία των εντυπωσιακών πρωτογενών πλεονασμάτων που επιτυγχάνονται. Οι κανόνες άλλαξαν και αυτό ίσως να επηρεάζει και τα εκλογικά ημερολόγια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News