Η κατάρριψη μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) της Ρωσίας που εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας στη διάρκεια ρωσικής επίθεσης στη δυτική Ουκρανία (9-10 Σεπτεμβρίου) εντείνει τις συζητήσεις για την αποτροπή της Ευρώπης έναντι του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Πολωνία, μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 4 του ΝΑΤΟ ενώ η Ολλανδία επιβεβαίωσε τη συμμετοχή της στην αεροπορική επιχείρηση στην Πολωνία, με δικά της αεροσκάφη τύπου F-35.

Το βέβαιο είναι ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή για την ασφάλειά της. Παρά τις αυξημένες δαπάνες και τις πολιτικές διακηρύξεις, η πραγματική πρόκληση είναι αν διαθέτει τη βούληση, τη συνοχή και την ταχύτητα για να μετατρέψει τους πόρους σε αξιόπιστη αποτροπή απέναντι στη Ρωσία.

Οπως τονίζει σε άρθρο του στο Politico ο στρατηγός Νικ Κάρτερ, πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, η απλή επένδυση σε εξοπλισμούς δεν αρκεί. Χωρίς στρατηγική, εθνική ανθεκτικότητα και θεσμική μεταρρύθμιση, η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει εκτεθειμένη απέναντι σε έναν αντίπαλο που κινείται ταχύτερα και πιο ευέλικτα.

Ο Κάρτερ αναφέρεται στην εφετινή διοργάνωση Defence and Security Equipment International (DSEI) στο Λονδίνο, που θεωρείται η μεγαλύτερη στρατιωτική έκθεση στον κόσμο. Η έκθεση έδωσε και εφέτος την ευκαιρία σε κυβερνήσεις, στρατιωτικούς και βιομηχανικούς κολοσσούς να παρουσιάσουν τις τελευταίες τεχνολογίες πολέμου. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο βρετανός στρατηγός, η πραγματική πρόκληση για την Ευρώπη δεν είναι η καινοτομία στα χαρτιά, αλλά η ικανότητα κινητοποίησης και προσαρμογής στην πράξη και με ταχύτητα.

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέδειξε ότι η Ρωσία δεν περιορίζεται σε συμβατικές τακτικές. Οι επιθέσεις της κινούνται συχνά στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη», από δολιοφθορές σε υποθαλάσσια καλώδια και κυβερνοεπιθέσεις σε δίκτυα ηλεκτροδότησης μέχρι «τυχαίες» εκτοξεύσεις πυραύλων κοντά σε εδάφη του ΝΑΤΟ. Με αυτό τον τρόπο, η Μόσχα δοκιμάζει τα όρια της συλλογικής άμυνας, επιδιώκοντας να διαβρώσει την αξιοπιστία του Αρθρου 5 της Συμμαχίας χωρίς να προκαλέσει άμεση στρατιωτική απάντηση.

Για την Ευρώπη, το ερώτημα δεν είναι, λοιπόν, αν θα συνεχίσει να επενδύει στην Αμυνα. Αλλωστε οι δαπάνες ήδη αυξάνονται. Το κρίσιμο είναι αν αυτές οι επενδύσεις μπορούν να μετατραπούν γρήγορα σε πραγματική ισχύ, ικανή να αποτρέψει τη ρωσική επιθετικότητα πριν το 2030.

Στο πεδίο της μάχης, συνεχίζει ο Κάρτερ στο Politico, ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε την ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται ο χαρακτήρας του πολέμου. Μια σύγκρουση που θυμίζει τα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου συνδυάζεται με την υψηλή τεχνολογία του 21ου αιώνα. Οι ουκρανικές δυνάμεις επέδειξαν εντυπωσιακή προσαρμοστικότητα, αλλά και η Ρωσία κινήθηκε το ίδιο γρήγορα: ανέπτυξε μαζικά drones χαμηλού κόστους, ηλεκτρονικές παρεμβολές, αλγοριθμικά συστήματα στόχευσης και αναπροσάρμοσε την οικονομία της σε πολεμική βάση.

Μέσα στο 2025 και μόνον, όπως υπενθυμίζει ο Κάρτερ, η Μόσχα θα κατασκευάσει 1.500 άρματα μάχης, 3.000 τεθωρακισμένα οχήματα και 200 βαλλιστικούς πυραύλους – όγκος παραγωγής που ισοδυναμεί με την ετήσια παραγωγή του ΝΑΤΟ σε διάστημα λίγων μηνών. Η ταχύτητα αυτή υπογραμμίζει ένα βασικό στρατηγικό μάθημα: στον πόλεμο κερδίζει εκείνος που προσαρμόζεται πιο γρήγορα.

Οι αδυναμίες της Ευρώπης

Αν και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δεσμεύθηκαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ, η εφαρμογή υστερεί κατά τον Κάρτερ. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραδέχεται ότι δεν θα φτάσει στον στόχο πριν από το 2035, ενώ η Ισπανία αρνείται να δεσμευθεί καν στον νέο στόχο.

Παράλληλα, το νέο ταμείο της ΕΕ, το SAFE, ύψους 150 δισ. ευρώ, φαντάζει μικρό μπροστά στο 1 τρισ. δολάρια που –σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών– απαιτείται πραγματικά για να καλυφθούν οι υφιστάμενες ευρωπαϊκές αδυναμίες αν οι ΗΠΑ αποσύρουν τη στήριξή τους.

Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο δύσκολη από την έλλειψη θεσμικών μεταρρυθμίσεων. Πολύ συχνά, όπως σημειώνει ο Κάρτερ, οι αμυντικές δαπάνες αντιμετωπίζονται ως πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας στη βιομηχανία και όχι ως άμεση προτεραιότητα στο πεδίο της ασφάλειας.

Το πραγματικό διακύβευμα, σύμφωνα με το άρθρο του βρετανού στρατηγού στο Politico, δεν είναι μόνο οι αμυντικοί προϋπολογισμοί των χωρών της Ευρώπης. Χωρίς συνεκτική στρατηγική τα χρήματα δεν θα μεταφραστούν σε ισχύ. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καλούνται κατά τον Κάρτερ να είναι ειλικρινείς με τους πολίτες: περισσότερη άμυνα σημαίνει δύσκολες επιλογές, είτε με αυξημένη φορολογία είτε με περικοπές σε άλλους τομείς.

Στη Βρετανία ωστόσο οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν μια αντίφαση: παρότι οι μισοί Βρετανοί αναμένουν παγκόσμιο πόλεμο μέσα στην επόμενη δεκαετία, μόνο το ένα τρίτο θα δεχόταν υψηλότερους φόρους για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Αυτό το χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες και στη διάθεση για θυσίες είναι ενδεικτικό της πολιτικής πρόκλησης σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σε θεωρητικό επίπεδο, η Ευρώπη διαθέτει σαφή πλεονεκτήματα. Η οικονομία της είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από τη ρωσική, η τεχνολογική βάση της ασύγκριτα ανώτερη, ενώ οι συμμαχίες της παραμένουν ισχυρές. Αν δράσει με αποφασιστικότητα και ταχύτητα, μπορεί να εξουδετερώσει κάθε απειλή. Το ερώτημα είναι αν θα βρει τη βούληση να το πράξει, σχολιάζει ο Κάρτερ στην ευρωπαϊκή έκδοση του Politico.

Γι’ αυτό και επιμένει στην αντίστιξη ανάμεσα στις τεχνολογίες που θα διαμορφώσουν τα πεδία μάχης του μέλλοντος —και παρουσιάστηκαν στο Λονδίνο, στην έκθεση Defence and Security Equipment International— και στο πραγματικό διακύβευμα που είναι επί της ουσία πολιτικό.

Με άλλα λόγια, η πραγματική δοκιμασία για την Ευρώπη, ιδίως όσο ο Πούτιν παίζει με τα αντανακλαστικά της (όπως έκανε αυτές τις μέρες στην Πολωνία) είναι η ταχύτητα με την οποία η ΕΕ και η Βρετανία θα μετατρέψουν την οικονομική ισχύ σε στρατιωτική αποτροπή.

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα. Το συμβάν στην Πολωνία ήταν μια ακόμη υπενθύμιση. Η Ρωσία κινείται γρήγορα, συνδυάζοντας την παραδοσιακή ισχύ με υβριδικές τακτικές. Και σύμφωνα με τον Κάρτερ και το Politico, αν η Ευρώπη δεν βρει το θάρρος και την ενότητα να αναλάβει την ασφάλειά της, κινδυνεύει να διαπιστώσει ότι οι αυξημένες δαπάνες, όσο εντυπωσιακές κι αν είναι, δεν αρκούν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News