Οπως έδειξε ο Φουκό στις «Λέξεις και τα πράγματα» (1966), η συγκρότηση της γνώσης ακολούθησε διαφορετικούς δρόμους μέσα στην ιστορία του Δυτικού πολιτισμού – αρχικά με βάση την αναζήτηση αναλογιών και μετά μέσω της μελέτης διαφορών, και αυτό το στοιχείο είναι κεντρικό στη μεταγενέστερη Αρχαιολογία της Γνώσης (1969). Αλλά γιατί να μην ακολουθήσουμε τον ίδιο δρόμο, της αναζήτησης αναλογιών και διαφορών, σε άλλα πεδία πέρα από εκείνο της επιστημολογίας;

Η επικαιρότητα μας προσφέρει μια ενδιαφέρουσα περίπτωση-ευκαιρία για μια τέτοια ανάλυση, και αναφέρομαι σε δύο τελείως άσχετες μεταξύ τους εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν με διαφορά μόλις μίας μέρας (5 και 6 Ιουλίου). Στις 5 Ιουλίου έγινε στο Μπέρμιγχαμ η από καιρό προαναγγελθείσα τελευταία συναυλία των Black Sabbath, ενώ στις 6 Ιουλίου, ακριβώς 10 χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2015, το in.gr δημοσίευσε κάποια αποσπάσματα από τα πρακτικά της συνάντησης των πολιτικών αρχηγών, που πραγματοποιήθηκε μετά την ήττα του ΝΑΙ, τον Ιούλιο του 2015.

Back to the Βeginning

Ασχετα γεγονότα, θα πείτε. Παρ’ όλα αυτά, είχαν ένα σημαντικό κοινό στοιχείο: και τα δύο ήταν στραμμένα στο παρελθόν. Η μεν συναυλία των Black Sabbath είχε τίτλο «Back to the Beginning» (Πίσω στην απ-αρχή), ενώ η δημοσίευση των «πρακτικών» έγινε και αυτή με τα μάτια στραμμένα στις μέρες του δημοψηφίσματος. Μόνο που μέσα από τέτοιες τυπικές αναλογίες ξεπροβάλλουν τεράστιες διαφορές.

Οι Black Sabbath ξαναθύμισαν την ιστορία τους, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας, στην προσπάθεια του rebranding, προσπαθεί να ξαναγράψει τη δική του σε νέα εκδοχή.

Στο γήπεδο της Aστον Βίλα, κοντά στα μέρη όπου σχηματίστηκαν, οι Black Sabbath συγκέντρωσαν 42.000 ανθρώπους από όλον τον κόσμο, για να αποχαιρετίσουν το συγκρότημα που χάραξε νέους δρόμους στη ροκ. Πράγματι, οι Black Sabbath από τον πρώτο τους κιόλας δίσκο έβαλαν τις βάσεις του heavy metal – και γι’ αυτό ο μουσικοκριτικός του BBC Πιτ Μαρς έγραψε πως άλλαξαν για πάντα την όψη της ροκ μουσικής. Αντίστοιχα, ο Τσίπρας και η παρέα του κατάφεραν να αλλάξουν την όψη της Αριστεράς στην Ελλάδα – αλλά με καθόλου κολακευτικό τρόπο, γι’ αυτό και τώρα προσπαθεί να ξαναγράψει την ιστορία.

Ετσι, ο Τσίπρας και οι εναπομείναντες υποστηρικτές του προσπάθησαν να μας πουν τι ΔΕΝ σήμαινε το ΟΧΙ, διαβάλλοντας παράλληλα το νόημα του ΝΑΙ με όρους που επίσης δεν αντιστοιχούσαν στην πραγματικότητα. Αντίθετα, ο κόσμος πήγε στους Black Sabbath και αποθέωσε τον Ozzy Osbourne και την παρέα του όχι γι’ αυτό που άκουγαν εκείνη τη στιγμή (καθώς η φωνή του Ozzy έβγαινε με δυσκολία λόγω της ασθένειάς του) αλλά γι’ αυτό που ήταν στο παρελθόν.

Η αναγνώριση της συνεισφοράς των Black Sabbath εξηγεί και τη μεγάλη συμμετοχή πολλών σημαντικών συγκροτημάτων στη συναυλία, που συνολικά κράτησε 10 ώρες(!). Μάλιστα, μεταξύ άλλων τραγούδησε ο κατά πολύ νεότερός τους Yungblud, που ερμήνευσε εντυπωσιακά το «Changes» (ένα τραγούδι των Black Sabbath από το άλμπουμ τους «Volume 4»), δείχνοντας τη δυναμική της μουσικής τους, που περνάει από γενιά σε γενιά.

Για τον ίδιο λόγο, η πόλη του Μπέρμιγχαμ τίμησε πριν τη συναυλία το συγκρότημα, αναγνωρίζοντας τη σημασία του, ενώ, αντίθετα με το ξαναγράψιμο της ιστορίας του δημοψηφίσματος, ο Τσίπρας θα επιθυμούσε πολλές πτυχές της πολιτικής του να ξεχαστούν – αν και, ενώ οι Black Sabbath έκαναν τη διαφορά με τη μουσική τους, ο Τσίπρας με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Καμμένο έστησαν ένα δημοψήφισμα που έκανε τη διαφορά.

Το δημοψήφισμα του 2015: χωρίς ενεργό αντικείμενο αλλά με σημαντικό διακύβευμα

Πράγματι, αυτό ήταν ένα μοναδικό δημοψήφισμα, αφού από το ένα μέρος οι αναγραφόμενες επιλογές στο ψηφοδέλτιο δεν ίσχυαν πλέον (αφού οι «θεσμοί» είχαν αποσύρει την πρότασή τους για την αποδοχή της οποίας ρωτούσε το δημοψήφισμα) και από το άλλο, άσχετα από την προπαγάνδα του ΣΥΡΙΖΑ που το απέκρυπτε, το πραγματικό διακύβευμα ήταν η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, την οποία απειλούσε η κυβερνητική πολιτική με τον τρόπο που διαπραγματεύθηκε με τους δανειστές της χώρας.

Αυτή τη διάσταση αντιλήφθηκαν οι υποστηρικτές του ΝΑΙ (Μένουμε Ευρώπη) και προσπάθησαν να κάνουν τον κόσμο να καταλάβει πού οδηγούσε τη χώρα η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου και οι διάφοροι υποστηρικτές της. Από την άλλη πλευρά, oι υποστηρικτές του ΟΧΙ έδωσαν τη διάσταση της αντίστασης στους ξένους δανειστές και αναφέρθηκαν στις ένδοξες αγωνιστικές περγαμηνές του λαού, χωρίς να μπουν στον κόπο να αναφέρουν τις πιθανές συνέπειες του ΟΧΙ. Επιπλέον, αντί επιχειρημάτων, λοιδόρησαν τους υποστηρικτές του ΝΑΙ, ως γερμανοτσολιάδες και υπηρέτες των ξένων δανειστών που πίνουν το αίμα του λαού με το μπουρί της σόμπας, χωρίς βέβαια να απαντήσουν έστω και σε ένα από τα υπέρ του ΝΑΙ επιχειρήματα.

Ομως αυτές οι έντεχνα αποκρυφθείσες συνέπειες του ΟΧΙ από τους υποστηρικτές του ξεπρόβαλαν αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος και ήταν τόσο άγριες που μετέτρεψαν σε λίγες μόνο ώρες το ΟΧΙ σε ΝΑΙ. Οπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Γιάννης Ανδρουλιδάκης στο Protagon (5/7/25, «Το Δημοψήφισμα και η καταπιεσμένη μνήμη της Αριστεράς»), όταν δόθηκε στην Αριστερά η εξουσία να ασκήσει πολιτική, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να ομολογήσει ότι τελικά ο αντίπαλος είχε δίκιο.

 Ο Δημοσθένης, ο Τσίπρας και οι Black Sabbath

Στον πρώτο Ολυνθιακό λόγο του ο Δημοσθένης κάνει την πολύ σημαντική στα πολιτικά (και όχι μόνο) παρατήρηση ότι «Προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» («Διότι κάθε τι από όσα έγιναν προηγουμένως κρίνεται με βάση το τελευταίο γεγονός»).

Οι μεν Black Sabbath άσκησαν τεράστια επίδραση στον κόσμο του ροκ δημιουργώντας το ρεύμα του heavy metal, που παρήγαγε πάρα πολλά σημαντικά συγκροτήματα και αντίστοιχα αγαπήθηκε από πάρα πολλούς σε όλον τον κόσμο. Και αυτό φάνηκε στη συναυλία. Αντίθετα, στην περίπτωση του Τσίπρα, η κατάληξη της διαπραγμάτευσης ήταν σκέτη καταστροφή: όχι μόνο δεν έσκισε τα μνημόνια «με έναν νόμο και ένα άρθρο», αλλά υπέγραψε και τρίτο αχρείαστο, υποθηκεύοντας μάλιστα όλη τη δημόσια περιουσία για 99 χρόνια.

Και η ειρωνεία της τύχης είναι πως τη σημερινή κατάσταση του Τσίπρα την περιγράφει με ακρίβεια η τελευταία στροφή από το «Changes» των Black Sabbath!

Wish I could go back
And change these years

I’m going through changes
I’m going through changes

(Θα ήθελα να μπορούσα να γυρίσω πίσω

Και να αλλάξω αυτά τα χρόνια

Περνάω αλλαγές

Περνάω αλλαγές)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News