Το 2023, ο Αλεχάντρο Γκαρνάτσο, αριστερό εξτρέμ της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, προσέλαβε δύο άτομα με νανισμό, ντυμένα ως Μέσι και Ρονάλντο, για να διασκεδάσουν τους καλεσμένους στο πάρτι των 18ων γενεθλίων του. Υπήρξε κάποια αντίδραση, αλλά χλιαρή. Δεν ήταν, εξάλλου, η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο. Το 2017, ο Τεό Ερνάντεζ, αμυντικός της Ατλέτικο Μαδρίτης τότε και της Μίλαν σήμερα, είχε αναθέσει, επίσης, την ψυχαγωγία των καλεσμένων του σε άτομα με νανισμό. Τότε δεν είχε κουνηθει φύλλο.

Και φτάνουμε στο 2025, όταν ο Λαμίν Γιαμάλ, το νεαρό αστέρι της Μπαρτσελόνα, επιλέγει για το πάρτι των δικών του 18ων γενεθλίων να ακολουθήσει την παράδοση των συναδέλφων του. Μόνο που στη δική του περίπτωση έγινε χαμός και η συμμετοχή ατόμων με νανισμό στο δικό του πάρτι ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών. Και σχολίων για τους «πλούσιους που εκμεταλλεύονται τους μειονεκτούντες συνανθρώπους τους».

Δεν πρόκειται για τους «πλούσιους» γενικά, όμως. Εν προκειμένω, πρόκειται για τέως πάμφτωχους και νυν πάμπλουτους πιτσιρικάδες, που ξεπήδησαν από τις φαβέλες του Τρίτου και του Πρώτου Kόσμου εξίσου και με όχημα το ταλέντο τους βρέθηκαν, ξαφνικά, στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, κρατώντας στα χέρια τους συμβόλαια εκατομμυρίων.

Οταν η φήμη και το χρήμα έρχονται απότομα, η ψυχική ισορροπία διαταράσσεται. Η έλλειψη σταθερών στη ζωή, η απουσία ωριμότητας και το βάρος των προσδοκιών δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Δεν χρειάζεται να στο πει ψυχολόγος αυτό. Εδώ «τρελαίνονται» άνθρωποι που ξαφνικά βρίσκονται σε μια μεσαίου μεγέθους διευθυντική θέση, δεν θα τρελαθεί ο κάθε Γιαμάλ, που έγινε εκατομμυριούχος στα 17 του;

Και δεν είναι μόνο τα εκατομμύρια. Είναι, ίσως περισσότερο κι από αυτά, η διασημότητα και η πίεση.

Παραδείγματα υπάρχουν άπειρα: Στην Ιταλία, ο Μπαλοτέλι «κάηκε» από τις προσδοκίες και την εξωγηπεδική πίεση· στη Βραζιλία, ο Αντριάνο έχασε τον έλεγχο μετά τον θάνατο του πατέρα του· στην Ελλάδα, παίκτες όπως ο Σέρχιο Κόκε του Αρη ή ο Τζιμπρίλ Σισέ του Παναθηναϊκού βρέθηκαν αντιμέτωποι με την τεράστια πίεση της προβολής και των ΜΜΕ, αν και είχαν εντελώς διαφορετικές αντιδράσεις.

Δεν είπε κανείς ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι, ή ότι όλοι θα πέσουν «θύματα» των καταστάσεων. Οι καταστάσεις συνιστούν τρομερή πρόκληση, όμως. Αρα απαιτούν και κάποιο υπόβαθρο για να τις διαχειριστεί κανείς. Τι υπόβαθρο έχει ένα παιδί που χρησιμοποιεί μονοσήμαντα τη μπάλα (κάθε είδους), ως διαβατήριο για να ξεφύγει από ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον; Πότε να καλλιεργηθεί αυτό το υπόβαθρο; Πώς και από ποιους;

Σε μια διαφορετική, στις λεπτομέρειές της, εκδοχή, ο Στέφανος Τσιτσιπάς είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Τα ολισθήματά του δεν είναι θέμα κοινωνικού υποβάθρου, αλλά έλλειψης κοινωνικής παιδείας.

Το παράδοξο, στις υποθέσεις αυτές, όπως του Γιαμάλ, δεν είναι ότι ένα παιδί που μεγάλωσε στη φτώχεια επιδεικνύει απουσία ενσυναίσθησης προς τους λιγότερο προνομιούχους. Το παράδοξο είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που είναι, ανά πάσα στιγμή, έτοιμοι να τον κατασπαράξουν για το παραμικρό faux pas, τροφοδοτούν γενναιόδωρα τη γενικότερη στρέβλωση που οδηγεί σε φαινόμενα «Γιαμάλ».

Από τη μία πλευρά αποθεώνουν το κοινωνικό φαινόμενο του παιδιού που «ξέφυγε» από τη φαβέλα, κάνοντας ίσως τις δικές τους προβολές και ξεχνώντας ότι το θέμα δεν είναι να ξεφύγουν μερικοί, αλλά να μην υπάρχουν φαβέλες.

Από την άλλη αποθεώνουν τον «παίκτη» ως ήρωα, όταν πρωτοεμφανίζεται, ή όσο βάζει γκολ και θαυμάζουν τα τερατώδη συμβόλαια που υπογράφονται στις αρένες των σπορ. Τα οποία, εν μέρει, πληρώνουν οι ίδιοι, είτε πηγαίνοντας στα γήπεδα, είτε διαιωνίζοντας, με καφριλίκια, τον οπαδικό «ανταγωνισμό» μεταξύ των ομάδων.

Και, μετά από όλα αυτά, πέφτουν να τον φάνε που δεν ξέρει πώς να ξοδέψει τα τερατώδη αυτά χρήματα, στα 18 του, με «ενσυναίσθηση» και «κοινωνική ευαισθησία». Ποια κοινωνική ευαισθησία; Εχουν ο οπαδισμός και ο γρήγορος πλουτισμός κοινωνική ευαισθησία; Από πότε;

Στους «ήρωες» των γηπέδων, όμως, που μοναδικός πραγματικός τους ηρωισμός είναι μια καλή πάσα, συχνά συγχωρούνται τα πάντα, με συνέπεια να υπάρχει μια ιδιότυπη αίσθηση «ασυλίας». Ο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα «ξέπλυνε» από πάνω του τόνους κοκαΐνης και τις σχέσεις του με την Καμόρα, καπνίζοντας πούρα με τον Κάστρο. Είναι σχεδόν σουρεαλιστικό.

Δεν χρειάζεται να κοιτάξει κανείς τόσο μακριά για να δει ξεκάθαρα τα φαινόμενα αυτά. Τα είχε περιγράψει εξαιρετικά ο Μένης Κουμανταρέας στο μυθιστόρημα «Η Φανέλα με το 9», το οποίο έκανε ταινία ο Παντελής Βούλγαρης. Ο Βασίλης «Μπιλ» Σερέτης (ίσως ο καλύτερος ρόλος του Στράτου Τζώρτζογλου) διασχίζει την ελληνική επαρχία σε μια σκληρή διαδρομή προς την κορυφή, αντιμετωπίζοντας όχι μόνο τους στημένους αγώνες, αλλά και τον ανέτοιμο για την κορυφή εαυτό του. Ο Μπιλ κυνηγά το όνειρο, μόνο και μόνο για να ανακαλύψει, τελικά, το αβάσταχτο τίμημά του.

Στην περίπτωση του Γιαμάλ, το περιστατικό έκανε τον γύρο του κόσμου και δημιούργησε μια τοξική αντιπαράθεση, όπως καταλήγουν, στις ημέρες μας, τα πάντα στα σόσιαλ.

Το χειρότερο και το πιο υποκριτικό από όλα είναι ότι δεν ήταν η ίδια πράξη που απασχόλησε, ή το σημαντικότερο όλων, το γεγονός ότι σε έναν «κανονικό» κόσμο, κανένας Γιαμάλ δεν έπρεπε να βρίσκεται σε τέτοια αιφνίδια περιδίνηση εκατομμυρίων και δόξας, αλλά η εικόνα και η εντύπωση. Η αποδόμηση ενός ειδώλου που οι ίδιοι δημιουργήσαμε. Το σηκωμένο δάχτυλο για μια, πράγματι, αδιανόητη ταξική στρέβλωση, την οποία εμείς οι ίδιοι «ταΐζουμε» πρόθυμα.

Ο Γιαμάλ είναι ένα παιδί. Ολα αυτά του συνέβησαν σε μια ηλικία που το δικό σου παιδί ακόμη «φτιάχνει προσωπικότητα». Και ίσως φέρει ευθύνη, αλλά φέρουμε πολύ περισσότερη εμείς, που ζητάμε ώριμες αποφάσεις από ανώριμες ηλικίες, που εκτρέφουμε είδωλα και μετά εξαντλούμε πάνω τους τις ηθικές μας εξάρσεις. Σκέψου, ως γονέας, την πιθανότητα να ήταν στη θέση του Γιαμάλ το δικό σου παιδί. Κάποιοι θα το ήθελαν πολύ και συχνά το προσπαθούν, με κόστος στο παιδί. Κάποιοι άλλοι, κι εγώ ανήκω σε αυτούς, τρομάζουν στην ιδέα.

Διότι κανένα γκολ, κανένα χρυσό συμβόλαιο, κανένα story με εκατομμύρια λάικ στα σόσιαλ, δεν υποκαθιστά μια υγιή προσωπικότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News