Δεν έγινε τυχαία viral. Στα σόσιαλ την ποστάρισαν χιλιάδες άνθρωποι, άλλοι χωρίς καμία αναφορά στην πηγή, άλλοι με κάποια υποσημείωση, κάποιοι λίγοι γράφοντας το όνομα του φωτογράφου.

Πάνω στη συγκεκριμένη εικόνα γράφτηκαν άπειρα παράγματα, καθώς καθένας την είδε από τη δική του οπτική: Αλλος μίλησε για την υποκρισία μας με τα ζώα. Αλλος για την αδιαφορία της κυβέρνησης. Διάβασα πολλά αστεία για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και με μερικά γέλασα περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε, δεδομένων των συνθηκών.

Το συγκεκριμένο καρέ, εάν δεν είχε υπάρξει, μόνο γελοιογράφος θα μπορούσε να το φανταστεί.

Οπως τις φωτιές της Εύβοιας συμβόλισε η φωτογραφία του Κωνσταντίνου Τσακαλίδη με την απελπισμένη γυναίκα, έτσι φέτος, η φωτογραφία του Σταυράκη είναι αναμφίβολα η εικόνα του καλοκαιριού, αν όχι της χρονιάς.

Ενα κλικ ανάμεσα στα 1500 που τράβηξε εκείνη την ημέρα, κατάφερε να αποτυπώσει όσα δεν θα μπορούσαν εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις. «Οταν κάνω μαθήματα φωτογραφίας, τους λέω ότι μια φωτογραφία δεν ισούται με 1000 λέξεις», λέει ο ίδιος.

«Η φωτογραφία δεν χρειάζεται καμία λέξη, κανένα σχόλιο. Τα λέει όλα μόνη της».

Κι αυτό είναι που κάνει το φωτορεπορτάζ, ακόμη και σήμερα, όταν βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με εκατομμύρια εικόνες, κάποιες αληθινές, άλλες ψεύτικες και μερικές συνδυασμός των παραπάνω.

«Με ενοχλεί το τρίποδο του κάμεραμαν στο πλάνο, αλλά δεν το πείραξα. Δεν πειράζουμε τίποτε. Η εικόνα είναι αυτό που είναι. Επιμένουμε στην εγκυρότητα. Βάλλεται η εγκυρότητα, αλλά πιστεύω ότι θα επικρατήσει», λέει ο φωτογράφος.

«Η ΤΝ δεν θα πάει στο χωριό να μιλήσει με τους ανθρώπους, δεν ξέρει τι να τραβήξει», λέει ο Σταυράκης.

«Συναντήσαμε τον άνθρωπο αυτόν στο ύψωμα, όπου γινόταν προσπάθεια να σωθούν κάτι σπίτια. Οταν φεύγαμε, μας λέει μισό λεπτό να κατεβάσω τα ζώα. Στην αρχή δεν καταλάβαμε και μετά από λίγο τον βλέπουμε με το μηχανάκι και αγκαλιά το ζώο. Στην αρχή νόμιζα ότι είναι σκύλος. Μετά είδα το πρόβατο και σήκωσα την κάμερα ψηλά για να φανούν πίσω και οι φωτιές».

Ο ίδιος, μου επιβεβαιώνει, ξέρει το καλό «κλικ». «Οταν έχεις τη λήψη στο κάδρο, το ξέρεις ότι έχεις το θέμα. Μπορείς και να φύγεις», λέει ο Σταυράκης. «Δεν φεύγεις, βέβαια, διότι το θέμα συνεχίζει να είναι εκεί».

Από τα 1.500 κλικ εκείνης της ημέρας, στάλθηκαν για δημοσίευση μόλις 45. «Οι λήψεις πάνε απ΄ευθείας στον photo editor, κι εκείνος, που είναι επίσης φωτορεπόρτερ, κάνει την τελική επιλογή», εξηγεί ο φωτογράφος. «Δουλεύει ένα ολόκληρο σύστημα ώστε να διασφαλιστεί το αποτέλεσμα».

Εχοντας μεγαλώσει την εποχή του φωτορεπορτάζ, θυμάμαι να παρακολουθώ τον κόσμο μέσα από τα «κλικ». Για πολλές δεκαετίες, είχαμε μόνο τις φωτογραφίες και τα κείμενα, τα οποία κάποτε συνεργάζονταν και κάποτε συγκρούονταν.

Οσες λέξεις κι αν έγραφε κάποιος για να σε πείσει για κάτι, αρκούσε μια φωτογραφία για να τεκμηριώσει το αντίθετο. Δεν υπήρχαν αμφιβολίες, όμως, για την αυθεντικότητα των ντοκουμέντων. Ανθρωποι πέθαιναν στα πεδία των μαχών για να μας το φέρουν.

Ο ίδιος ο φωτογράφος δεν παίρνει θέση. Θέση είναι αυτό που βλέπει μέσα από το φακό του. Η στιγμή. Ο συμβολισμός της. Αλλά, κυρίως, η πραγματικότητα· αυτή είναι το ισχυρότερο σχόλιο, η ισχυρότερη θέση.

Οι ερμηνείες που θα δώσει καθένας στην πραγματικότητα αυτή, δεν αφορούν τον καταγραφέα. Εκείνος παραμένει γειωμένος σε αυτό που συμβαίνει· όχι σε αυτό που φανταζόμαστε ότι συμβαίνει ούτε σε αυτό που θα θέλαμε να συμβαίνει. Γι’ αυτό το φωτορεπορτάζ συνεχίζει να «κερδίζει».

Τρεις ημέρες πριν την Πάτρα, ο Θανάσης Σταυράκης ήταν στο Σούνιο και φωτογράφιζε την πανσέληνο. Ανά τα χρόνια, και παρακολουθώντας τη δουλειά του, έχω δει να φωτογραφίζει τις ομορφιές της χώρας με drone, σκηνές καθημερινότητας, «έκτακτα» συμβάντα, πολιτικούς, απίστευτα ενσταντανέ από γήπεδα, μοναστήρια, σεισμούς, φωτιές, παραλίες, ηλιοβασιλέματα…

Ολα αυτά, φαινομενικά σε «κόντρα» μεταξύ τους, στο τέλος συνθέτουν αυτό που είναι η Ελλάδα, ο κόσμος, η ζωή. Εάν τα βάλεις δίπλα δίπλα, θα σε κάνουν να χαμογελάσεις, συνειδητοποιώντας την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης, αλλά και του τόπου μας.

«Την ημέρα της Πανσελήνου ήμασταν στις φωτιές στην Κερατέα», λέει ο Σταυράκης. «Μετά είχαμε (με τον οπερατέρ) ένα θέμα στην παραλία, δεν ξέραμε εάν οι φωτιές θα συνεχίζονταν, οπότε είχαμε το δίλημμα: να μείνουμε στην Κερατέα ή να πάμε για το φεγγάρι; Πήγαμε για το φεγγάρι και βγήκε η λήψη. Μετά επιτρέψαμε στην Κερατέα και τράβηξα τους ανθρώπους που σώζουν ένα άλογο».

Την εποχή που μπορείς να «διατάξεις» την ΤΝ να σου φτιάξει ό,τι θέλεις («δείξε μου σπίτια να καίγονται στις φωτιές, με το φόντο σε σκούρο ματζέντα, για εξτρά δράμα»), πολύς κόσμος πέφτει θύμα της παραπλάνησης, όχι επειδή δεν βλέπει το ψέμα, αλλά επειδή το ψέμα εξυπηρετεί τις ήδη υπάρχουσες αντιλήψεις του.

«Με στενοχωρεί που ο κόσμος κατεβάζει αμάσητα τα πάντα», λέει ο Σταυράκης. Επιμένει, όμως, όπως επιμένουμε όλοι όσοι προσπαθούμε να την υπηρετήσουμε, ότι η πραγματικότητα πάντα κερδίζει. «Διαβάζω και τα μεγάλα κείμενα», συμπληρώνει, «είμαι old school».

Κάποιοι έγραψαν ότι «ο φωτογράφος κάθεται και απαθανατίζει, ενώ θα έπρεπε να βοηθάει». Θυμίζει λίγο την περίφημη φωτογραφία του Κέβιν Κάρτερ, με το όρνιο που καραδοκεί δίπλα στο ετοιμοθάνατο παιδάκι, το 1993, στο Σουδάν.

Ο Κάρτερ κέρδισε το Πούλιτζερ, κατηγορήθηκε με σφοδρότητα ότι δεν βοήθησε και δύο μήνες αργότερα αυτοκτόνησε. Η φωτογραφία του είχε παγκόσμιο αντίκτυπο και συμβόλισε την πείνα στην Αφρική. Δεν βοήθησε;

«Είναι ψέμα, πάντως, ότι δεν βοηθάμε», λέει ο Θανάσης Σταυράκης. «Ολοι οι φωτορεπόρτερ σε δύσκολες καταστάσεις έχουν βοηθήσει πολύ. Στην Αρόη οι συνάδελφοι έριχναν κουβάδες με νερό για να σωθούν τα σπίτια, όσο παράλληλα καταγράφαμε».

Η ίδια η εικόνα, όμως, βοηθάει πολύ περισσότερο. Παρουσιάζοντας την αλήθεια. Εστιάζοντας στα σημαντικά. Πολεμώντας το ψέμα και τις θεωρίες συνωμοσίας.

Φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με αυτό που μας τρομάζει πιο πολύ απ’ όλα: την πραγματικότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News