Ο πρόεδρος του ΕΕΑ Γιάννης Χατζηθεοδοσίου με είχε πάρει τηλέφωνο εκνευρισμένος για να διαμαρτυρηθεί για μια ανάρτησή μου στο Facebook. Αυτή που είχε ξεκινήσει τη συζήτηση για το άγαλμα του Επιμελητηρίου προς τιμήν του μικρομεσαίου επιχειρηματία. Αλλωστε δεν είναι κάθε μέρα που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφασίζει να προσδώσει με το αξίωμά του βαρύτητα σε αποκαλυπτήρια αγάλματος.

Το άγαλμα δεν είχε αποκαλυφθεί από τον Κωνσταντίνο Τασούλα όταν είχα γράψει την ανάρτηση. Μετά την αποκάλυψη μπορώ να το χαρακτηρίσω ενδιαφέρον. Οχι τόσο για τον ίδιο τον Προμηθέα και τη δάδα του, αλλά για το φόντο πίσω του, που θυμίζει την ψάθινη καρέκλα στην οποία καθόταν η Σίλβια Κριστέλ στην «Εμανουέλα». Επίσης δεν θα αναφερθώ και πάλι στις εξυμνήσεις εργατών και επαγγελμάτων σε αγάλματα και δημόσιες προσόψεις.

Εκτός από την Κίνα του Μάο, η πρακτική ήταν δημοφιλής στη δεκαετία του ’20 και του ’30. Οχι μόνο στη Σοβιετική Ενωση, αλλά και σε άλλες χώρες, όπου με αγάλματα ή ανάγλυφα εξυμνείτο η συνεισφορά της εργατικής τάξης στην πρόοδο (κανένα γρανάζι δεν γυρνά and the rest). Με την ηρωική τεχνοτροπία που απέδιδε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Ο οποίος εκείνη την εποχή δεν γνώριζε σύνορα και μερικά εξαιρετικά δείγματα εξύμνησης της εργατικής τάξης μπορεί κανείς να δει στη Σουηδία και τη Βραζιλία. Καμία σχέση με τον μικρομεσαίου μεγέθους Προμηθέα ή το φορτωμένο από αγάλματα Πεδίον του Αρεως.

Στο blues of the statues της Αθήνας, τώρα μπορούμε να πάμε σε ένα άλλο σημείο. Στον τρόπο με τον οποίο επιλέγονται οι χώροι όπου θα εκτεθούν. Δεν μπορώ να συμπάσχω με τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου που σε ένα άλλο τμήμα της συνομιλίας μας είπε «…δεν ξέρεις τι τραβήξαμε μέχρι να βρούμε έναν χώρο για να το βάλουμε». Αναφέρθηκε εν τάχει στις κρατικές υπηρεσίες, δήμους και περιφέρεια με τις οποίες ήρθε σε επαφή, μέχρι ο Προμηθέας να βρει το ήρεμο (ευτυχώς είναι από μάρμαρο και όχι από μέταλλο για να τον σηκώσουν) λιμάνι του.

Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία για το τι τράβηξε ο πρόεδρος. Ο λόγος είναι σαφής. Στην Ελλάδα πρώτα φτιάχνουμε ένα άγαλμα και μετά σκεφτόμαστε πού θα το βάλουμε. Ετσι, για κάθε Δισκοβόλο που βρίσκεται απέναντι από το Καλλιμάρμαρο, υπάρχουν και διάφορες Μελίνες και Αλίκες, Σαν Μαρτίν και Αρτίγα στην Αθήνα. Σαν σουβενίρ που αγοράστηκαν σε κάποιο ταξίδι και όταν οι περιηγητές γυρίσουν, το μόνο που μπορούν να σκεφτούν είναι το «βάλ’ το δίπλα στο άλλο». Σαν ταυρομάχοι και γονδολιέρηδες, Φαραώ και Παναγιές της Τήνου στριμώχνονται στο ράφι.

Το αποτέλεσμα είναι το ένα να ακυρώνει το άλλο. Να το πνίγει. Οπως το μετριότατο μεταλλικό άγαλμα του Μεγάλου Αλέξανδρου έπνιξε στο άγαλμα του δαφνοστεφανομένου Βύρωνα. Το οποίο ήταν τοποθετημένο στην εσοχή του Ζαππείου μετά τις στήλες του Ολυμπίου σε μια θέση που έμοιαζε να του ανήκε.

Το πόσο υποβαθμισμένος είναι ο σημερινός προβληματισμός στην τοποθέτηση των αγαλμάτων σε σχέση με παλαιότερες εποχές μπορεί να το διαβάσει κάποιος σε άρθρο της Μαρίας Δανιήλ στην archaiologia.gr. Το άρθρο του 2012 αποτελεί τμήμα της διδακτορικής διατριβής της αρχιτέκτονος που ονομάζεται «Το έργο της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων, 1835-1940». Μπορεί κάποιος να διαβάσει για την προσοχή που δινόταν στην τοποθέτηση των αγαλμάτων σε παλαιότερες εποχές.

Οπως για παράδειγμα τη θέση που πήρε ο έφορος αρχαιοτήτων Πειραιά Ιωάννης Δραγούμης το 1924 για την τοποθέτηση του συμπλέγματος «Ο Θησεύς σώζων της Ιπποδάμειαν» στο Σύνταγμα. Ο Δραγούμης είχε γράψει ότι τα διακοσμητικά έργα έχουν θέση σε κήπους, ενώ στο κέντρο των Αθηνών προτιμότερο είναι να ανεγείρονται ανδριάντες από το ελληνικό Πάνθεον. Κάτι που το 1938 πιθανόν οδήγησε την μεταφορά του αγάλματος στην πλατεία Βικτωρίας. Σε μία θέση που είχε επιλεχθεί τόσο προσεκτικά, που σε παλαιότερες εποχές πίστευες ότι πάντα ήταν εκεί.

Ζούμε σε dark ages της δημόσιας αισθητικής, αλλά κάποια προσπάθεια για να βελτιωθεί μπορεί να γίνει. Οπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπαθεί να δώσει λύση στο χάλι στο Σύνταγμα, με έναν νόμο μπορεί να κάνει κάτι ανάλογο για την εξάλειψη των συναρμοδιοτήτων στην τοποθέτηση των αγαλμάτων. Οι Αθηναίοι ζουν στην Αθήνα τους και όχι στην Αθήνα του Δούκα, του Χαρδαλιά ή της Μενδώνη. Και η Αθήνα τους αξίζει κάτι περισσότερο από το αλαλούμ στην αισθητική των δημοσίων χώρων και το ποιος είναι υπεύθυνος στο Ανω Σύνταγμα, στο Κάτω Σύνταγμα, μέσα στον Εθνικό Κήπο και στα παρτέρια έξω από τον κήπο. Αν ο Προμηθέας ο Ταώς (έτσι λέγεται στα αρχαία το παγώνι και η καρέκλα της Εμανουέλας) βοηθήσει στην ψήφιση ενός νόμου για τη βελτίωση της αισθητικής της πόλης, η ακούσια συνεισφορά του θα είναι ανυπολόγιστη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News