Μια ιδιαίτερη μαθηματική θεωρία που βρίσκει εφαρμογή και σε κλάδους επιστημών όπως τα οικονομικά, υποστηρίζει πως ακόμα και ελάχιστες μεταβολές στα αρχικά δεδομένα ενός δυναμικού συστήματος, είναι ικανές να δημιουργήσουν μια χαοτική κατάσταση. Σαν το ανυποψίαστο πέταγμα μιας πεταλούδας στην Κίνα, που μέσω των ευαίσθητων συνθηκών που επικρατούν στην ατμόσφαιρα, προκαλεί τυφώνα στον Αμαζόνιο.

Στις αρχές του 2007 μια έντονη φημολογία ότι η στεγαστική αγορά των ΗΠΑ παρουσίαζε σημάδια κόπωσης, έμοιαζε με το απρόσμενο κούνημα των φτερών της πεταλούδας. Η αδυναμία αποπληρωμής δανείων που είχαν ήδη τιτλοποιηθεί ως δομημένα επενδυτικά προϊόντα, οδήγησε σε ένα «ντόμινο» αλυσιδωτών αντιδράσεων, που με ορόσημο την κατάρρευση της ιστορικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers τον επόμενο χρόνο, θα προκαλούσε τη μεγαλύτερη οικονομική ύφεση μετά τη χρηματιστηριακή κρίση του 1929.

Οι δυνάμεις της αγοράς δυσκολεύονταν να επαναφέρουν σε ισορροπία την οικονομία και η εμφάνιση των κεϋνσιανών πολιτικών, θύμιζε το New Deal του Ρούσβελτ (1933-36) στην αντιμετώπιση της Μεγάλης Ύφεσης. Το τραπεζικό σύστημα σταθεροποιήθηκε με πακέτα στήριξης των κυβερνήσεων και οι εποπτικές αρχές ενίσχυσαν το ρυθμιστικό πλαίσιο των συναλλαγών. Ωστόσο η χρηματοπιστωτική κρίση είχε εξελιχθεί σε κρίση ρευστότητας και τελικά σε κρίση χρέους, για κράτη όπως αυτά του ευρωπαϊκού νότου που αποκλείστηκαν από τις αγορές χρήματος. Η ευρωζώνη αναζητούσε λύσεις αλλά στη Γερμανία θα ξυπνούσαν οικονομικά και ηθικά διλήμματα που έρχονταν απ’ τις αρχές του 16^ου αιώνα…

Το 1511 ένας άγνωστος γερμανός ιερέας, ο Μαρτίνος Λούθηρος, επισκέπτεται τη Ρώμη. Η βασιλική του Αγίου Πέτρου είναι υπό κατασκευή, με κύρια πηγή χρηματοδότησης τη δυσβάστακτη φορολογία που είχε επιβάλλει ο Πάπας και τα συχγωροχάρτια που αγόραζαν οι πιστοί απ’ τους ιεροκύρηκες, ως άφεση αμαρτιών. Η ηθική έκπτωση και ο πολυτελής βίος του ανώτατου κλήρου απογοητεύουν τον Λούθηρο. Επιθυμούσε να παραμείνει εντός του ευρωπαϊκού προγράμματος που λεγόταν ρωμαιοκαθολική εκκλησία όμως ήθελε να προστατέψει και τους γερμανούς πιστούς από τις σπατάλες και τη διαφθορά του Βατικανού. Αποφασίζει να διαμαρτυρηθεί και μέσα σε λίγα χρόνια δημοσιεύει τις 95 θέσεις του, σηματοδοτώντας έτσι την ίδρυση του προτεσταντικού κινήματος.

Το πνεύμα της μεταρρύθμισης για αυστηρή πειθαρχία στα δημοσιονομικά, θα συναντούσε και τη νομισματική πολιτική με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ο υπερπληθωρισμός του 1921-24 ρίζωσε τόσο βαθιά στη συλλογική μνήμη των Γερμανών, που ακόμα διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης τους για το ευρώ.

Οι αποζημιώσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν διογκώσει το κυβερνητικό χρέος σε τέτοιο βαθμό, που η Κεντρική Τράπεζα τύπωνε συνεχώς χρήμα στην προσπάθεια να το εξυπηρετήσει. Οι τιμές των αγαθών διπλασιάζονταν καθημερινά και στα τέλη του 1923, ένα λίτρο γάλα κόστιζε 26 δισ. μάρκα και ένα καρβέλι ψωμί 105 δις. μάρκα. Ο κόσμος κουβαλούσε τα μετρητά με καλάθια σε τέτοιες ποσότητες, που οι μαγαζάτορες ζύγιζαν τα λεφτά αντί να τα μετρούν. Η ιδέα λοιπόν να γίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «ο έσχατος δανειστής και να τυπώσει χρήμα για να επιλυθούν τα χρέη κυρίαρχων κρατών, δεν θα μπορούσε να γίνει εύκολα αποδεκτή από τους Γερμανούς.

Η ανελαστικότητα των πολιτικών της ευρωζώνης, οφείλεται κυρίως στις συντηρητικές προσεγγίσεις των Χριστιανοδημοκρατών που κυβερνούν τη Γερμανία τα τελευταία δέκα χρόνια, βάσει του πολιτικού προτεσταντισμού. Η καγκελάριος Μέρκελ είναι κόρη λουθηρανού πάστορα και ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Γκάουγκ, αν και έχει συμβολικό ρόλο, είναι ο ίδιος πρώην λουθηρανός πάστορας.

Σήμερα το γερμανικό κράτος εμφανίζει το μεγαλύτερο πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στον κόσμο, ξεπερνώντας το ανώτατο όριο (6% του ΑΕΠ) που προβλέπει η Κομισιόν. Ο Λούθηρος μάλλον θα έβαζε τα χρήματα αυτά στα κοινά ταμεία των πόλεων προς ανακούφιση των πιστών που είχαν ανάγκη. Μένει να δούμε αν η Γερμανία προχωρήσει σε πιο τολμηρές πολιτικές και σε επενδύσεις που θα βοηθούσαν την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

*Ο Σπύρος Τσαούσης εργάζεται ως financial controller σε επενδυτική τράπεζα στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News