Τον Μάιο του 1945, στο υπόγειο καταφύγιο του Αδόλφου Χίτλερ, στο Βερολίνο, ο συνταγματάρχης Ρόσγουελ Π. Ρόζενγκρεν, αξιωματικός Τύπου του στρατηγού Αϊζενχάουερ, έκοψε ένα κομμάτι από τον ματωμένο καναπέ όπου ο Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει και το πήρε μαζί του στην Αμερική.

Ογδόντα χρόνια αργότερα, αυτό το μακάβριο ενθύμιο επέτρεψε στους επιστήμονες να επιτύχουν κάτι μοναδικό: να αποκωδικοποιήσουν το DNA του Χίτλερ. Το βιολογικό «πατρόν» του ανθρώπου που αιματοκύλισε την Ευρώπη μελετήθηκε λεπτομερώς και τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν στο ντοκιμαντέρ του Channel 4 «Hitler’s DNA: Blueprint of a Dictator». Τα ευρήματα, γράφουν οι Times, προκαλούν δέος, αποκαλύπτοντας πτυχές της σεξουαλικής και ψυχολογικής του ανάπτυξης, καθώς και ερωτήματα για την καταγωγή του.

Η μελέτη, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει ήδη πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις, τόσο για το ίδιο το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκε όσο και για τα συμπεράσματά της. Η επικεφαλής γενετίστρια της έρευνας, καθηγήτρια Τούρι Κινγκ, γνωστή διεθνώς για την ταυτοποίηση των λειψάνων του Ριχάρδου Γ΄, σχολίασε στους Times: «Αν έβλεπε τα δικά του γενετικά αποτελέσματα, ο Χίτλερ σχεδόν σίγουρα θα είχε στείλει τον εαυτό του σε στρατόπεδο εξόντωσης».

Η Κινγκ παραδέχτηκε ότι είχε ενδοιασμούς να συμμετάσχει στο εγχείρημα, καθώς αρκετά εργαστήρια αρνήθηκαν να εμπλακούν. Ωστόσο, σε μια εποχή όπου μελετάται το DNA από ρωμαίους αυτοκράτορες έως εκείνο του Μπετόβεν, θεώρησε ότι έπρεπε να γίνει σωστά και επιστημονικά τεκμηριωμένα. «Το σκέφτηκα πολύ. Κάποια στιγμή θα το έκανε κάποιος, οπότε ήταν προτιμότερο να γίνει με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Επιπλέον, το να αποφύγεις τη μελέτη θα σήμαινε ότι βάζεις τον Χίτλερ σε ένα βάθρο», είπε στους Times. «Η γενετική σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία για όσα έκανε», συμπλήρωσε.

Ενα απρόσμενο εύρημα: ο Χίτλερ είχε σπάνιο σεξουαλικό σύνδρομο

Το πιο εντυπωσιακό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι ο Χίτλερ έπασχε από σύνδρομο Kallmann. Πρόκειται για μια σπάνια γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από καθυστερημένη εμφάνιση ή απουσία εφηβείας (υπογοναδισμός) και έλλειψη αίσθησης όσφρησης (ανοσμία). Προκαλείται από ανεπάρκεια της ορμόνης απελευθέρωσης γοναδοτροπινών (GnRH), η οποία επηρεάζει τη σεξουαλική ανάπτυξη.

Οι σατιρικές φήμες που κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου για τη «σωματική ανεπάρκεια» του Χίτλερ φαίνεται τελικά ότι είχαν βάση, γράφουν οι Times, και ίσως δεν περιέγραφαν καν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος.

Ιατρική εξέταση του 1923, που αποκαλύφθηκε το 2015, είχε ήδη δείξει ότι ο Χίτλερ είχε κρυψορχία (ο ένας όρχις δεν είχε «κατέβει» στο όσχεο), που αποτελεί σύμπτωμα του συνδρόμου Kallmann.

Η γενετική διαταραχή του Χίτλερ θα είχε επηρεάσει και τα επίπεδα τεστοστερόνης του. Αυτό σημαίνει ότι είχε μία στις δέκα πιθανότητες να εμφανίζει μικροφαλλία. Μαρτυρίες από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αναφέρουν ότι είχε γίνει αντικείμενο χλευασμού από συντρόφους του για το μέγεθος των γεννητικών του οργάνων.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το σύνδρομο πιθανότατα επηρέασε την ικανότητά του να συνάπτει ερωτικές σχέσεις. Ο ιστορικός Αλεξ Τζ. Κέι, του Πανεπιστημίου του Πότσνταμ, εξηγεί στους Times: «Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε τη σχεδόν απόλυτη αφοσίωσή του στην πολιτική και την πλήρη απουσία προσωπικής ζωής. Οι άλλοι ηγέτες του ναζιστικού καθεστώτος είχαν οικογένειες ή ερωμένες. Ο Χίτλερ ήταν ο μόνος χωρίς καμία συναισθηματική σύνδεση. Μόνο ένας άνθρωπος σαν αυτόν μπορούσε να οδηγήσει το ναζιστικό κίνημα στην εξουσία».

Ενας μύθος καταρρίπτεται: Ο Χίτλερ δεν είχε εβραϊκή καταγωγή

Από την εποχή του ίδιου του Χίτλερ κυκλοφορούσε η φήμη ότι ήταν νόθος απόγονος ενός Εβραίου. Η ανάλυση DNA διαλύει οριστικά αυτόν τον ισχυρισμό: η γενετική του καταγωγή είναι καθαρά αυστριακο-γερμανική, ακριβώς όπως εκείνος διέταζε τους γενεαλόγους του να επαναλαμβάνουν.

Η διάψευση έχει σημασία, καθώς ο μύθος εξακολουθεί να αναπαράγεται μέχρι σήμερα. Το 2022, ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε υποστηρίξει ότι «ο Χίτλερ είχε εβραϊκό αίμα», προσπαθώντας να δικαιολογήσει την περιγραφή της Ουκρανίας ως «ναζιστικής» και τη ρωσική εισβολή, συνδυαστικά με το γεγονός ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι Εβραίος.

Πιθανές ψυχικές διαταραχές

Πιο περίπλοκη είναι να αποδειχθεί αν ο Χίτλερ είχε μία ή περισσότερες νευρολογικές και ψυχικές διαταραχών. Σε αντίθεση με το σύνδρομο Kallmann, το οποίο μπορεί να διαγνωστεί από την απουσία ενός γονιδίου, αυτές οι διαταραχές σχετίζονται με χιλιάδες γονίδια.

Οι ερευνητές εξέτασαν το γονιδίωμα του Χίτλερ και το συνέκριναν με «πολυγονιδιακά σκορ» βασισμένα σε χιλιάδες δείγματα. Αυτά τα σκορ χρησιμοποιούνται σήμερα για την αξιολόγηση της γενετικής προδιάθεσης σε διάφορες παθήσεις, αλλά δεν αποτελούν εργαλείο διάγνωσης.

Παρ’ όλα αυτά, τα ευρήματα στο DNA του Χίτλερ είναι εντυπωσιακά.

Ο Χίτλερ βρισκόταν στο ανώτερο εκατοστημόριο όσον αφορά τις πιθανότητες να πάσχει από αυτισμό, σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή, ενώ ορισμένα από τα γονίδιά του επικαλύπτονται μεταξύ των διαταραχών.

Ωστόσο, δεν είναι σαφές ποια θα ήταν η διάγνωσή του. Μόνον εικασίες μπορούν να γίνουν. Για παράδειγμα, ο Χίτλερ μπορεί να είχε κάποια συμπτώματα σχιζοφρένειας, αλλά δεν θα είχε διαγνωστεί με την πάθηση.

Ο ερευνητής αυτισμού Αλεξ Τσομπανίδης από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ λέει στους Times: «Η βιολογία πιθανότατα δεν ήταν με το μέρος του. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με ιατρικούς όρους· δεν γνωρίζουμε, δεν μπορούμε να διαγνώσουμε. Οι γνωστικές του διεργασίες ίσως επηρεάστηκαν, αλλά βασίζομαι στη συμπεριφορά του όσο και στα γονίδια».

Το ντοκιμαντέρ προσεγγίζει με εξαιρετική προσοχή το πώς τέτοιες διαταραχές ενδέχεται να επηρέασαν τη ζωή του, από την κοινωνική του απομόνωση έως την παράνοια, τις μεταπτώσεις διάθεσης και τη μη συμβατική σκέψη του.

Οχι στο στίγμα των πραγματικών ασθενών

Οι ερευνητές επιμένουν ότι τα ευρήματα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθούν για να στιγματίσουν ανθρώπους με πραγματικές διαγνώσεις. Το DNA, τονίζουν, είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Η προσωπικότητα και οι πράξεις του Χίτλερ διαμορφώθηκαν από πολλούς άλλους παράγοντες: τη βία που υπέστη ως παιδί, τα τραύματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, και κυρίως το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα της εποχής.

Με απλά λόγια, ο αντισημιτισμός δεν έχει γενετικό υπόβαθρο ούτε συνδέεται με τέτοιες παθήσεις. Ηταν προϊόν μιας διεστραμμένης κοινωνικής πραγματικότητας. Σε διαφορετικές συνθήκες, ο ίδιος άνθρωπος ίσως είχε υπάρξει τελείως διαφορετικός.

Ο διακεκριμένος ψυχολόγος σερ Σάιμον Μπάρον-Κοέν, διευθυντής του Κέντρου Ερευνας για τον Αυτισμό στο Κέιμπριτζ, ο οποίος συμμετέχει στο ντοκιμαντέρ, λέει στους Times: «Το ζήτημα δεν είναι το DNA, αλλά η κοινωνία. Οφείλουμε να μην περιορίσουμε τα εγκλήματα του Χίτλερ σε βιολογικές εξηγήσεις. Η συμπεριφορά δεν είναι ποτέ 100% γενετική». Και προειδοποιεί: «Η σύνδεση της ακραίας βαρβαρότητας του Χίτλερ με άτομα που έχουν τέτοιες διαγνώσεις κινδυνεύει να τα στιγματίσει, όταν η συντριπτική πλειονότητα αυτών των ανθρώπων είναι ειρηνικοί, ευγενικοί και δημιουργικοί».

Ολα τα παραπάνω βασίστηκαν σε μια σταγόνα αίματος πάνω στο ύφασμα του καναπέ, σημειώνουν οι Times. Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ εντόπισαν το ύφασμα στο Μουσείο Ιστορίας του Γκέτισμπεργκ στις ΗΠΑ και πήραν δείγμα το 2019. Το επόμενο βήμα ήταν να αποδειχθεί ότι όντως προερχόταν από τον Χίτλερ.

Ηδη από το 2008, ο Βέλγος δημοσιογράφος Ζαν-Πολ Μιούλντερς είχε εντοπίσει συγγενή του Χίτλερ που μοιραζόταν μαζί του το πατρικό DNA· το ίδιο χρωμόσωμα Υ. Οταν το σύγκριναν με το αίμα του δείγματος, η ταύτιση ήταν απόλυτη. Το χρωμόσωμα αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο, πράγμα που καθιστά την πιθανότητα λάθους σχεδόν μηδενική.

Η Κινγκ επισημαίνει στους Times ότι οι άνθρωποι συχνά θεωρούν το DNA μια «μαγική απάντηση» για όλα, κάτι που δεν ισχύει: «Το DNA δεν είναι ντετερμινιστικό. Δεν δείχνει “το κακό” μέσα σε κάποιον. Είναι απλώς ένα κομμάτι του γρίφου που λέγεται ανθρώπινη φύση».

Η ανάλυση DNA του Αδόλφου Χίτλερ δεν αποσκοπεί στην «βιολογική» του εξιλέωση, αλλά στο να φωτίσει τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στη βιολογία, την ψυχολογία και την Ιστορία. Τα ευρήματα, δεν εξηγούν ούτε μειώνουν το μέγεθος των φρικαλεοτήτων για τις οποίες ήταν υπεύθυνος.

Αντίθετα, υπενθυμίζουν ότι ακόμη και τα πιο «εντυπωσιακά» γονίδια δεν προκαθορίζουν την ανθρώπινη επιλογή.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News