H Βραδιά του Ερευνητή είναι μια γιορτή για την Επιστήμη και την Έρευνα, που διοργανώνεται κάθε χρόνο, την τελευταία Παρασκευή του Σεπτεμβρίου σε περισσότερες από 300 πόλεις σε όλη την Ευρώπη. Οι εκδηλώσεις υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των Marie Skłodowska Curie Actions, και αποτελούν πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό ‐μεταξύ άλλων‐ την προώθηση του επαγγέλματος του Ερευνητή στην Ευρώπη. Το 2015, η Βραδιά Ερευνητή συμπληρώνει δέκα χρόνια ζωής και θα πραγματοποιηθεί στις 25 Σεπτεμβρίου. Από τις έξι το απόγευμα μέχρι τα μεσάνυχτα, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τους ερευνητές, να ενημερωθεί για το ερευνητικό έργο τους, να πάρει μία γεύση από την καθημερινότητά τους και να χαρεί τη μαγεία της επιστήμης. Στην Ελλάδα και με σύνθημα "Η Επιστήμη και η Έρευνα για ένα καλύτερο μέλλον", η φετινή βραδιά διοργανώνεται σε οκτώ πόλεις: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, Πάτρα, Κόρινθο, Πύλο, Ρόδο, Ηράκλειο.

Την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου διοργανώθηκε η προκαταρκτική εκδήλωση, μία από αυτές που θα ακολουθήσουν μέχρι τις 25, στον χώρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ). Ο επισκέπτης με το που έφτανε έβλεπε στον προαύλιο χώρο μεγάλους καμβάδες με λίγα σχέδια πάνω τους. Η ομάδα Stigma Squad βοηθούσε τους νεαρούς επισκέπτες να ζωγραφίσουν… την επιστήμη. Έργα τέχνης που μέχρι το βράδυ είχαν πάρει την τελική τους μορφή. Στην συνέχεια είδαμε την Αλεξάνδρα Αντωνοπούλου, ΜΑ, Senior Lecturer, University of Greenwich, London, UK. Την έχετε γνωρίσει μέσα από το Protagon . Μας εξήγησε τι είχε ετοιμάσει. «Έχουμε δύο διαφορετικές δραστηριότητες για την επικοινωνία της επιστήμης. Και πιο ειδικά θα μιλήσουμε πώς η επιστήμη και η έρευνα για την επικοινωνία της επιστήμης κάνουν έναν κύκλο και αλληλεπιδρούν. Δηλαδή εμείς ως ερευνητές, πώς μαθαίνουμε μέσα από την επικοινωνία της επιστήμης. Ένα παράδειγμα είναι το εργαστήριο που θα κάνουμε μετά την διάλεξη: ζητάμε από νέους, παιδιά και «μεγάλα» παιδιά να πάρουν μια συνέντευξη από τον μικρόκοσμο. Δηλαδή φανταστείτε ότι θέλετε να πάρετε μια συνέντευξη από μούχλα ας πούμε, που θα δούνε έξω. Ρωτάνε λοιπόν τι κάνει η μούχλα, ποιοι είναι οι φίλοι της, τι κάνει τα βράδια, πού βγαίνει και που συχνάζει. Και έχουμε περιορισμένο χρόνο. Αν είχαμε 5 λεπτά, τι θα τη ρωτάγαμε; Μέσα από αυτό βλέπουμε τι κατάλαβαν τα παιδιά, οπότε μαθαίνουμε και εμείς πώς να επικοινωνήσουμε καλύτερα την επιστήμη την επόμενη φορά. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά και οι μεγάλοι εμπεδώνουν την εμπειρία που είχαν στο τραινάκι της επιστήμης».

Προχωρώντας, μας περίμενε η Edyta Mąsior από την Πολωνία, εικαστικός, και βοηθός καθηγητή στην ακαδημία καλών τεχνών στην Κρακοβία. Μας έδειξε μια διαδραστική εγκατάσταση με τίτλο «Τα βουβά μπαλόνια» όπου, μέσω τεχνολογικών εξαρτημάτων, βλέπουμε πώς ο ήχος και το χρώμα μπορούν να αλληλεπιδρούν και να βγάζουν ένα ηχητικό αποτέλεσμα. Και πέρα από ένα όμορφο εικαστικό αποτέλεσμα, μας εξήγησε ότι αυτό μπορεί να μας βοηθήσει στην πληροφορική, στην ρομποτική, ακόμα και στην φυσιοθεραπεία.

Λίγο πιο πέρα, ένας τεράστιος χάρτης στόλιζε τον κεντρικό τοίχο, δημιουργία των Γιάννη Νίκου, αρχαιολόγου, Δήμητρας Πελεκάνου, γραφίστριας, και Γεράσιμου Μέριανου, Βυζαντινολόγου. Απεικονίζει τον χώρο πέριξ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Η βασική ιδέα ήταν να φτιάξουν μία, κατά κάποιον τρόπο, μακέτα που να απεικονίζει κάποια βασικά τοπόσημα, τα οποία συνδέονται με την ιστορία του χώρου. Έτσι ο επισκέπτης θα μπορεί να προσανατολιστεί και να λάβει μία γενική ιδέα για το πού ακριβώς βρίσκεται.

Η Δήμητρα Πελεκάνου μας είπε ότι «το ενδιαφέρον σε όλο το πόστερ είναι ότι οι περισσότερες από τις καρτέλες που παρουσιάζουν πληροφορίες για το κάθε σημείο έχουν και ένα Qr-code. Αυτά παραπέμπουν τον επισκέπτη στο πρόγραμμα της αρχαιολογίας οπότε χρησιμοποιώντας το wifi του ΕΙΕ μπορούν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες από το κινητό τους, και στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά».

Και ο Γιάννης Νίκου πρόσθεσε: «Μια μικρή διευκρίνηση:για Η αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών είναι ένα πρόγραμμα που το ολοκληρώσαμε μαζί με άλλους συνεργάτες το 2009 και αφορά συνολικά την ιστορική πορεία της Αθήνας από την αρχαιότητα, μέχρι τα νεότερα χρόνια. Επομένως το Qr-code παραπέμπει στην αντίστοιχη σελίδα της αρχαιολογίας της πόλης των Αθηνών για επιπλέον πληροφορίες. Και βέβαια να αναζητήσει και άλλα στοιχεία που δεν αναγράφονται στο σχέδιο. Με αυτόν τον τρόπο οι επισκέπτες γνωρίζουν για μέρη που ενώ περνάνε από μπροστά τους καθημερινά δεν ξέρουν την σημασία τους. Πέρα από την ιστορική τους αξία ήταν μέρη σημαντικά στην δική τους εποχή».

Σχεδόν δίπλα του βρισκόταν ο Τάσος Πατρικάκος – Γλωσσολόγος που εργάζεται στο ερευνητικό κέντρο Αθήνα. «Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα εκθέματα που αφορούν βιολογικές επιστήμες, χημεία, φυσική και ανθρωπιστικές επιστήμες, εμείς δείχνουμε πληροφορική. Και εστιάζουμε στην ιδέα των αλγόριθμων. Στο τι σημαίνει ψηφιακή τεχνολογία, μηδέν και ένα, τι σημαίνει χτίζω έναν αλγόριθμο. Προσπαθούμε να δείξουμε στα παιδιά τα βασικά σημεία στον τομέα της πληροφορικής».

Στην ερώτηση μας γιατί κάποιος να ενδιαφερθεί για τους αλγόριθμους και πού τους συναντάμε στην ζωή μας μας απάντησε με ένα μεγάλο χαμόγελο: «Πού θα έπρεπε να τους συναντάμε, μάλλον παντού. Είναι ένας τρόπος προσέγγισης προβλημάτων, λογικός και δομημένος. Μπορεί να βοηθήσει στα περισσότερα προβλήματα που συναντάς στην ζωή σου. Άρα θέλουμε οι άνθρωποι να αποκτήσουν αλγοριθμική σκέψη στην καθημερινότητα τους αλλά και να πείσουμε νέα παιδιά ότι αξίζει να ασχοληθούν επαγγελματικά, επιστημονικά, ερευνητικά με το να λύνουν προβλήματα με αλγόριθμους. Που σημαίνει να γίνουν καλοί προγραμματιστές, μηχανικοί και επιλυτές προβλημάτων στον επιστημονικό χώρο». Και πρόσθεσε: « για παράδειγμα, να κατανοούμε τα επιχειρήματα και τις σκέψεις άλλων ανθρώπων καλύτερα. Να καταλαβαίνουμε πού είναι το λάθος σε ένα συμπέρασμα από όσα λένε οι πολιτικοί μας που προσπαθούν να μας πείσουν να τους ψηφίσουμε. Το να μπορούμε να σπάμε αυτό που ακούμε ως σκέψη, ως συλλογισμό, στα κομμάτια του και να τα κρίνουμε ένα ένα, αν είναι σωστά, αν ακολουθεί το ένα το άλλο, είναι μια σημαντική διαδικασία που μας βοηθάει να βγάλουμε άκρη στο αν αυτό που ακούμε είναι αλήθεια ή ψέμα».

Δίπλα ο Δημήτρης Κονιδιτσιώτης, Χημικός, ΕΚΠΑ και μέλος της ΕΕΦ (Ένωσης Ελλήνων Φυσικών), ακούραστα έδειχνε πώς θα θέλαμε να γίνεται το μάθημα της Χημείας. Έκανε πολλά πειράματα, όπως πώς να φτιάξεις φως από υγρά. Πώς να δημιουργήσεις ένα συντριβάνι εκμεταλλευόμενος απλές οργανικές ενώσεις. Ή ακόμα πώς να τρομάξεις κάποιους με υδρογόνο και οξυγόνο. Φυσικά κέρδισε γρήγορα τον κόσμο και έπρεπε να περιμένουμε την λήξη της βραδιάς για να ανταλλάξουμε μερικές κουβέντες. Ελπίζουμε μόνο μέσα στο κοινό του να ήταν και καθηγητές.

Βραδιά του Ερευνητή δίχως ρομποτική, δεν θα ήταν το ίδιο. Εδώ συνομιλήσαμε με τον Ιωάννη Σομαλακίδη και μας εξήγησε τι είναι το Stem ή διερευνητική μάθηση (STEM: Science, Technology, Engineering and Mathematics). «Θέλουμε να δείξουμε σε όλον τον κόσμο την ανάπτυξη που έχει κάνει το ΜΙΤ με την Lego Education. Αυτό έχει ξεκινήσει από το 1980 και σήμερα έχουμε την πιο σύγχρονη πλατφόρμα εκπαιδευτικής ρομποτικής, τα Lego Mindstorms. Όπου τα παιδιά παίρνουν τα κοινά τουβλάκια Lego και μαζί έχουν μικροεπεξεργαστές, αισθητήρες και μοτέρ. Έτσι μπορούν να φτιάξουν όποιο μοντέλο φανταστεί το μυαλό τους. Τα παιδιά μαθαίνουν να υλοποιούν έργα, να δουλεύουν σε ομάδες και μαθαίνουν να λύνουν προβλήματα. Και η ρομποτική δεν είναι μια θεωρητική επιστήμη αλλά λύνει πραγματικά προβλήματα της ζωής των ανθρώπων. Άρα παρατηρούμε και μετά προσπαθούμε να λύσουμε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα που να διευκολύνει τον άνθρωπο. Αλλιώς είναι να κάνεις εγχείριση για αφαίρεση σκωληκοειδίτιδας με τον παραδοσιακό τρόπο και αλλιώς με λαπαροσκόπηση. Με τον παραδοσιακό τρόπο κάνεις μια τεράστια τομή στο μυικό σύστημα, ενώ με την λαπαροσκόπηση κάνεις μια τρυπούλα ελάχιστων χιλιοστών. Αυτό εμείς το ονομάζουμε εκπαιδευτική ρομποτική. Τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να προγραμματίζουν ρομποτάκια, να εκτελούν τις αποστολές που τους αναθέτουν και συμμετέχουν με μεγάλη ευκολία στον διαγωνισμό που συνδιοργανώνουμε μαζί με το Υπουργείο Παιδείας, όπου οι καλύτεροι κάθε χρόνο πάνε στην Ολυμπιάδα εκπαιδευτικής ρομποτικής. Φέτος η Ολυμπιάδα θα γίνει στο Κατάρ, 5 με 6 Νοεμβρίου. Ενώ ο πανελλήνιος διαγωνισμός που θα προκρίνει τους καλύτερους θα γίνει το Σάββατο 3 Οκτωβρίου στα εκπαιδευτήρια Γείτονα.

Τον ρωτήσαμε, τι λέει σε αυτούς που φωνάζουν ότι θα μειωθούν οι θέσεις εργασίας για τους ανθρώπους. Μας απάντησε: «Θα μειωθούν οι παραδοσιακές θέσεις εργασίας, έχουν δίκιο σε αυτό. Δεν υπάρχουν άνθρωποι που να χτίζουν αυτοκίνητα. Ρομπότ τα φτιάχνουν. Αλλά πρέπει ο κόσμος να καταλάβει ότι κάποτε τα αυτοκίνητα τα έφτιαχναν άνθρωποι, τώρα ρομποτικοί βραχίονες που μορφωμένοι άνθρωποι τους συντηρούν. Άρα οι άνθρωποι που ήταν εργάτες, είναι πια πνευματικοί εργάτες. Συντηρούν δηλαδή τα ρομπότ». Ρωτήσαμε επίσης αν μπορεί στην χώρα μας αυτήν την δεδομένη στιγμή, με όλα τα γνωστά προβλήματα, η ρομποτική να αναπτυχθεί και η απάντηση έφερε μερικά χαμόγελα στο πρόσωπό μας. «Η χώρα μας όπως είναι παράδεισος για τον τουρισμό είναι και για την ρομποτική. Φανταστείτε ότι ένας μικροεπεξεργαστής με δυο αισθητήρες, όπου ο ένας μπορεί να είναι υγρασίας και ο άλλος γονιμότητας του εδάφους και οξύτητας, μπορούν να ξαμοληθούν εκατοντάδες νέα παιδιά σε όλη την αγροτική μας οικονομία. Για να παίρνουν δείγματα από το έδαφος, να κάνουν ελέγχους για την ποιότητα του, να κάνουν επιλογή λιπάσματος ή ακόμα και αυτόματο πότισμα. Έτσι ώστε όλα να είναι μετρήσιμα και αυτοματοποιημένα. Αυτό θα έδινε πολλές θέσεις εργασίας. Άρα στην Ελλάδα, επειδή τα πάντα είναι στο μηδέν, έχουμε πεδίο δόξας λαμπρό για εφαρμογή της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς της οικονομίας μας».

Γνωρίσαμε την Μαρία Χατζηδάκη, χημικό μηχανικό, διδακτορική φοιτήτρια στο ΕΙΕ. Η ίδια μας είπε: «Από το ινστιτούτο βιολογίας και φαρμακευτικής χημείας και βιοτεχνολογίας που προερχόμαστε εμείς, ουσιαστικά αυτό που δείχνουμε στους επισκέπτες είναι τα τρόφιμα. Το κύριο θέμα μας είναι «Τροφή για σκέψη». Καλούμε τα παιδιά να γίνουν ερευνητές όπως εμείς. Τους δίνουμε ένα εργαστηριακό τετράδιο και από το κάθε εργαστήριο θα πρέπει να συλλέξουν κάποια στοιχεία. Αυτά απαντούν σε έναν μεγάλο γρίφο. Και αυτός έχει να κάνει με το ότι έχουμε μια διατροφική αλυσίδα, στην οποία κάποιο από τα συστατικά έχει αλλάξει διατροφικό ράφι. Μας έχει μπερδέψει λοιπόν όλους και ο στόχος μας είναι να μας βοηθήσουν τα παιδιά συλλέγοντας γράμματα, απαντώντας σε μικρότερους γρίφους στα εργαστήρια, και έτσι να καταφέρουμε να σώσουμε την διατροφική μας πυραμίδα και να βρούμε το συστατικό που περιέχεται στις τροφές αυτές για να μπορέσουμε να σώσουμε τον κόσμο και την διατροφή μας. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι το συστατικό αυτό ήταν το άτακτο, και είναι αυτό που μας αρέσει περισσότερο».

Η επόμενη στάση μας έκρυβε και μια ελληνική πρωτιά. Τα κορίτσια στο εργαστήριο του ΕΙΕ χρησιμοποίησαν την ιδιότητα των γαλακτωμάτων για να μπορέσουν να φτιάξουν σάλτσα για σαλάτα.Η μεγάλη διαφορά είναι ότι χρησιμοποίησαν ελληνικά φυτικά προϊόντα, ρακί, μέλι, λάδι και δίκταμο, αυτό που μεγαλώνει στην Κρήτη. Επίσης άλλη μια διαφορά είναι ότι σε αντίθεση με τις κοινές σάλτσες η δική τους είναι διαφανής και όχι παχύρρευστη. Κέρδισαν σε διαγωνισμό και έχουν καταχωρήσει την πατέντα και την έχουν ονομάσει: «ΜεΡάΚι», από το με ρακί και την ελληνική λέξη μεράκι. Και είναι και πολύ νόστιμη.

Είδαμε και άλλα πολλά ενδιαφέροντα. Όπως ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για την χημεία από την Ευδοκία Πατσαλινάκου, εκπαιδευτικό στο πρώτο Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού αλλά και τον Κωνσταντίνο Εξαρχάκο, που μας μύησε στα μυστικά της απόσταξης αλλά και των πρώτων αλχημιστών. Θα σας μιλήσουμε για αυτούς την επόμενη φορά.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε και εδώ.

* Ο Αίαντας Αρτεμάκης γεννήθηκε το 1982 και είναι δημοσιογράφος και «κομπιουτεράς». Πουλάει κομπιουτεράκια στην Ομόνοια, με προτίμηση στα γιαπωνέζικα. Του αρέσει να διαβάζει και να ονειρεύεται μια γερή δημοκρατία. Παντρεύτηκε το 1989 τον καλό του φίλο, Amstramd 1512. Δυστυχώς από τότε, έχει αλλάξει πολλούς αγαπημένους. Τώρα συζεί με έναν Z800 HP. 

Προηγούμενα άρθρα του Αίαντα Αρτεμάκη 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News