Τον Οκτώβριο του 2024, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές, πολλοί Αμερικανοί, παρά την επίγνωσή τους για τις ανισότητες και τις αδυναμίες της χώρας τους, μπορούσαν ακόμη να δουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως αυτό που ήταν: μια δημοκρατία, ένα κράτος δικαίου, μια χώρα με θεσμούς και έναν ηγέτη που, παρά την ηλικία του, διέθετε αξιοπρέπεια και ευπρέπεια.

Εναν χρόνο αργότερα, γράφει σε ανάλυσή του ο Guardian, η εικόνα της χώρας αυτής έχει αλλάξει ριζικά. Οι Αρχές πραγματοποιούν μαζικές συλλήψεις ανθρώπων που θεωρούνται παράνομοι μετανάστες, συχνά χωρίς δίκαιη νομική διαδικασία. Η Ανατολική Πτέρυγα του Λευκού Οίκου, του λεγόμενου «σπιτιού του λαού», κατεδαφίζεται για να ανεγερθεί μια υπερπολυτελής αίθουσα χορού. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ καταδιώκει πολιτικούς αντιπάλους και υποτιθέμενους εχθρούς, απαιτεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης να του παραχωρήσει 230 εκατ. δολάρια, και αποστέλλει ένοπλες δυνάμεις σε πόλεις της χώρας υπό ψευδείς προσχηματικούς λόγους.

Το Πεντάγωνο, που έχει πλέον μετονομαστεί σε «υπουργείο Πολέμου», έχει απαλλαγεί από τη συστηματική δημοσιογραφική εποπτεία, ενώ διαχειρίζεται σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια δημόσιου χρήματος. Τα πανεπιστήμια, τα νομικά γραφεία και τα ΜΜΕ υποκύπτουν στις απειλές του προέδρου, ενώ οι δισεκατομμυριούχοι απολαμβάνουν την προνομιακή μεταχείριση μιας νέας, ανεπίσημης «βασιλικής αυλής».

Οπως έγραψε τον Αύγουστο ο ιστορικός Γκάρετ Γκραφ, «οι ΗΠΑ, λίγο πριν από τα 250 χρόνια ύπαρξής τους ως ηγέτιδα δημοκρατία του κόσμου, έχουν γλιστρήσει στον αυταρχισμό και τον φασισμό». Κατά τη γνώμη του, «αυτό συνέβη πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο θα μπορούσε κανείς να φανταστεί».

Η καθημερινότητα στη χώρα θυμίζει διαρκή εφιάλτη, σημειώνει ο Guardian. Οι πολίτες παρακολουθούν με τρόμο την ταχύτητα της παρακμής και δυσκολεύονται να πιστέψουν πόσο γρήγορα άλλαξαν όλα. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα είναι ότι ο Τραμπ εξελέγη δημοκρατικά. Παρά το σκοτεινό παρελθόν της πρώτης θητείας του, παρά τις σαφείς προειδοποιήσεις του προεκλογικού σχεδίου του, που περιέγραφε ένα αυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης, και παρά τη δημόσια δήλωσή του ότι «θα είναι δικτάτορας», αρκετοί Αμερικανοί επέλεξαν να τον επανεκλέξουν αντί της Κάμαλα Χάρις.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι η τρέχουσα κατάσταση αφορά μόλις τους εννέα πρώτους μήνες της δεύτερης θητείας του. Πολλοί αναρωτιούνται πού θα βρίσκεται η χώρα σε τρία χρόνια και ποιος θα τον εμποδίσει να παρατείνει την εξουσία του, επικαλούμενος, ίσως, λόγους «εθνικής ασφάλειας».

Ωστόσο, δεν έχουν χαθεί όλα, συνεχίζει ο Guardian. Οι ενδιάμεσες εκλογές του 2026 μπορεί να ανατρέψουν την ισορροπία δυνάμεων, αν οι Δημοκρατικοί καταφέρουν να ανακτήσουν τον έλεγχο του Κογκρέσου. Κάποιοι προσπαθούν να επιβάλουν λογοδοσία, όπως οι βουλευτές Τζέιμι Ράσκιν και Ρόμπερτ Γκαρσία, που ηγούνται έρευνας για την απόπειρα οικονομικής υπεξαίρεσης από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Παράλληλα, οι προεδρικές εκλογές του 2028 θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο προς την αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας.

Στο μεταξύ, εκατομμύρια πολίτες διαδηλώνουν ειρηνικά στους δρόμους, συμμετέχοντας στις πορείες με σύνθημα «No Kings». Ο πρώην υπουργός Εργασίας, Ρόμπερτ Ράιχ, σε πρόσφατο άρθρο του, σημείωσε ότι «ο μεγάλος κοιμισμένος γίγαντας της Αμερικής ξυπνά». Θύμισε ότι κάτι παρόμοιο συνέβη τη δεκαετία του ’50, μετά το κυνήγι μαγισσών των κομμουνιστών, στη δεκαετία του ’60 με το Βιετνάμ και στη δεκαετία του ’70 με το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ. Σε όλες αυτές τις περιόδους η δημοκρατία δοκιμάστηκε αλλά τελικά ανέκαμψε.

Ο Ράιχ υποστηρίζει ότι τα σημάδια της αφύπνισης είναι ήδη ορατά: οι μαζικές διαδηλώσεις, η διακομματική αντίδραση για την αποπομπή του τηλεπαρουσιαστή Τζίμι Κίμελ και η ομόθυμη στάση των δημοσιογράφων, που αρνούνται να δεχτούν κυβερνητικούς περιορισμούς στην ενημέρωση. Οπως γράφει, «ο γίγαντας μένει κοιμισμένος μέχρι να προκύψει κάτι τόσο άδικο, τόσο προσβλητικό για το κοινό καλό, που δεν έχει άλλη επιλογή παρά να ξυπνήσει».

Πολλοί βλέπουν στην άποψη αυτή μια σπίθα αισιοδοξίας, σημειώνει ο Guardian. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: μπορεί η Αμερική να συνέλθει; Μπορεί να ξανακερδίσει τη θέση της ως υπόδειγμα κράτους δικαίου; Ή μήπως το 250ετές δημοκρατικό πείραμα έφτασε στο τέλος του;

Οι απαισιόδοξοι φοβούνται ότι η κατάρρευση είναι οριστική. Οι πιο αισιόδοξοι, αντίθετα, πιστεύουν ότι η αντοχή της δημοκρατίας θα φανεί στις επόμενες μάχες. Δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και πολίτες καλούνται να συνεχίσουν τον αγώνα, άλλοι ελέγχοντας την εξουσία, άλλοι οργανώνοντας πορείες ή προστατεύοντας το δικαίωμα ψήφου.

Πριν από έναν χρόνο, η Αμερική βρισκόταν σε διαφορετικό σημείο. Εναν χρόνο από τώρα, κανείς δεν ξέρει πού θα βρίσκεται. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ελπίδα δεν πρέπει να χαθεί.

Οι άνθρωποι που αντιστέκονται, οι δημοσιογράφοι που επιμένουν και πάνω απ’ όλα, οι ειρηνικές διαδηλώσεις των εκατομμυρίων πολιτών στις πορείες «No Kings» δίνουν ξανά νόημα στη λέξη «πατριωτισμός», ως αγάπη για τη χώρα, αλλά και ως αποφασιστικότητα να την υπερασπιστούν απέναντι σε όσους τη διαβρώνουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News