Είναι θαρραλέος πολεμιστής και πιστός στους συντρόφους του ηγέτης ενώ λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή προβλέπει την έλευση ενός ανίκητου τσάρου που θα τιμωρήσει τους εχθρούς του. Είναι, οπότε, ο Ταράς Μπούλμπα ένας ορκισμένος ρώσος πατριώτης; Η, μήπως, όχι; Πάντως σύμφωνα με τον Economist η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη καθώς «αυτός ο ιδανικός Ρώσος είναι στην πραγματικότητα ένας Ουκρανός Κοζάκος».

Γιατί, όμως, το έγκριτο βρετανικό μέσο εστιάζει την προσοχή του στον ήρωα της ομώνυμης νουβέλας του Νικολάι Γκόγκολ; Διότι οι ιστορίες των δύο ανδρών, η φανταστική του Ταράς Μπούλμπα και η πραγματική του δημιουργού του, υπενθυμίζουν πως οι ταυτότητες στην τεταμένη περιοχή τους ήταν και εξακολουθούν είναι συγκεχυμένες αλλά και ότι οι σχέσεις ανάμεσα στην Ουκρανία και στη Ρωσία θα μπορούσαν, σήμερα, να είναι πολύ διαφορετικές.  

Οσον αφορά τον Γκόγκολ και την επίδρασή του στα ρωσικά γράμματα, θεωρείται ευρέως ο πατέρας της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας, όπως φέρεται να είπε κάποτε και ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Ωστόσο ο συγγραφέας ήταν τέκνο της Ουκρανίας. Γεννήθηκε το 1809 σε ένα χωριό στα κεντρικά της χώρας ενώ το 1828 μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, την αυτοκρατορική πρωτεύουσα και άρχισε να γράφει στα ρωσικά. Στις σελίδες του «Ταράς Μπούλμπα» αποφάσισε να συνθέσει την ιστορία ενός Κοζάκου πολέμαρχου της Ουκρανίας που είχε σκοπό να πολεμήσει τους Πολωνούς ενώ το βιβλίο εκδόθηκε το 1835, ελκύοντας το ενδιαφέρον του ρωσικού αναγνωστικού κοινού.

Κατά τα επόμενα χρόνια, καθώς καθίσταντο ολοένα πιο διάσημος, ο Γκόγκολ αναθεώρησε την αφήγησή του, επιδιώκοντας να «τονίσει τη ρωσικότητά της», μας πληροφορεί ο Economist. Οι Κοζάκοι ζουν για να πολεμούν – κανένας δεν πεθαίνει από γηρατειά – και όταν δεν πολεμούν, «πίνουν και γλεντοκοπούν όπως μόνο ένας Ρώσος μπορεί», έγραψε ο Γκόγκολ. Εχοντας σφαγιαστεί στη μάχη, ένας άλλος Κοζάκος, πριν ξεψυχήσει αναφωνεί «Είθε η Ρωσία να ακμάζει αέναα!».  

Οπως ακριβώς και του ήρωά του, έτσι και οι απόψεις του Γκόγκολ γίνονταν σταδιακά ολοένα πιο εθνικιστικές με τον συγγραφέα να περιγράφει στις «Νεκρές Ψυχές» τη Ρωσία ως μια τρόικα που καλπάζει στην Ιστορία. Ωστόσο κάποιοι κριτικοί έχουν υποστηρίξει πως ο Νικολάι Γκόγκολ είχε μία «διπλή ψυχή», ρωσική και ουκρανική, με τον ίδιο τον συγγραφέα να εκμυστηρεύεται σε έναν φίλο του πως «ούτε εγώ δεν ξέρω τι ψυχή έχω».

Επιπρόσθετα, η ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται μέσω του «Τάρας Μπούλμπα» στην ελευθερία των Κοζάκων «υπονομεύει την αφοσίωσή τους στη Ρωσία», σύμφωνα, πάντα, με το βρετανικό έντυπο. Οσον αφορά την τραγική μοίρα του Αντρέι, ενός εκ των δύο γιων του Ταράς Μπούλμπα, ο οποίος ερωτεύεται μια πολωνή πριγκίπισσα και προδίδει τον πατέρα του, με αποτέλεσμα εκείνος να τον σκοτώσει, «από μία άποψη, το πεπρωμένο του αποτελεί μια έγκαιρη προειδοποίηση για τους κινδύνους της προδοσίας της σλαβικής αδελφότητας και της στροφής προς τη Δύση. Αλλά για τους περισσότερους σύγχρονους αναγνώστες, και αναμφίβολα για πολλούς παλαιότερους, η συμπόνια και η αυτοδιάθεση του Αντρέι τον καθιστούν περισσότερο ήρωα παρά προδότη», επισημαίνει ο Economist.

Η ιδιότυπη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αναδεικνύεται και μέσω άλλων ιστοριών με πρωταγωνιστές συγγραφείς. Το σπίτι, για παράδειγμα, στο οποίο έζησε ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφύλιου Πολέμου (και μαζί με αυτόν και τα μέλη της οικογένειας Τουρμπίν της «Λευκής Φρουράς») είναι σήμερα μουσείο σε έναν από τους πιο όμορφους δρόμους του Κιέβου. Ο Βασίλι Γκρόσμαν, συγγραφέας του επικού «Ζωή και Πεπρωμένο» είχε γεννηθεί στην Ουκρανία. Ο Ταράς Σεβτσένκο τιμάται ως ο πατέρας της ουκρανικής λογοτεχνίας αλλά κάποιες φορές έγραφε στα ρωσικά ενώ έζησε και στην Αγία Πετρούπολη. 

Στο σύνολό τους τα έργα αυτών των συγγραφέων προσφέρουν έναν εναλλακτικό τρόπο θεώρησης των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες στο πλαίσιο του οποίου οι ταυτότητες της Ουκρανίας και της Ρωσίας συνδέονται στενά, όντας, όμως, ξεχωριστές. Αλλά πιο σημαντικό είναι το ότι συνθέτουν έναν νέο κανόνα που «μεταλλάσσει ένα σκοτεινό κοινό παρελθόν σε χρυσή κοινή κληρονομιά. Μέσω της λογοτεχνίας οι διαπλεκόμενες ιστορίες των δύο χωρών μπορούν να προκαλέσουν τόσο τον αμοιβαίο σεβασμό όσο και μια καλόβουλη πολιτιστική συγγένεια. Με τα ξεσπάσματα και τα τανκς του ο Βλαντιμίρ Πούτιν παραβίασε όχι μόνο την ειρήνη και τα σύνορα, αλλά τους ανθρώπινους δεσμούς που μπορεί να σφυρηλατήσει η τέχνη. Για πολλούς στην περιοχή, έχει κάνει την ιδέα ενός κοινού πολιτισμού να φαίνεται τραγικά ακατάλληλη», καταλήγει ο Economist, προβαίνοντας, συγχρόνως, σε μία σημαντική διευκρίνηση.

Διαβάζοντας κανείς προσεχτικά την ιστορία του «Ταράς Μπούλμπα» μπορεί να διαπιστώσει πως η όλη κουβέντα περί εθνικής υπερηφάνειας και εθνικών συμφερόντων απλά συγκαλύπτουν το ότι ο Κοζάκος πολέμαρχος ήταν υπέρ το δέον αιμοδιψής αλλά και φιλόδοξος. «Ο Γκόγκολ ήξερε πως ο πόλεμος μπορεί να ξεσπάσει από τον εγωισμό και τις μηχανορραφίες ενός και μόνο ανθρώπου» και στην προκειμένη περίπτωση αυτός ο άνθρωπος είναι ο ηγέτης της ετοιμοπόλεμης Ρωσίας.