Αποτελεί ένα από τα πιο δυσεπίλυτα αινίγματα στον χώρο της ιστορίας της τέχνης εδώ και πολλές δεκαετίες: το κατά πόσον η Ελενα Ντιακόνοβα -ή Γκαλά- υπήρξε μια απλή μούσα για πολλούς σημαίνοντες καλλιτέχνες του κινήματος του υπερρεαλισμού, ένα «τέρας» γεμάτο αδυσώπητη κακία κι ενοχλητικές ιδιοτροπίες, ή μια παρεξηγημένη ιδιοφυΐα;

Αυτόν ακριβώς τον ανθρώπινο γρίφο προσπαθεί να λύσει μια μεγάλη έκθεση του Εθνικού Μουσείου Τέχνης της Καταλονίας.

Η «Gala Salvador Dali» είναι το αποτέλεσμα δουλειάς τεσσάρων και πλέον χρόνων μεταξύ του μουσείου αυτού και του Ιδρύματος Σαλβαδόρ Νταλί στη Φιγκέρας, στη γενέτειρα του καλλιτέχνη.

Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 14 Οκτωβρίου, παρουσιάζει περισσότερα από 300 έργα που προέρχονται από 18 μουσεία και συλλογές, κυρίως από το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι και από το μουσείο Νταλί του Σεντ Πίτερσμπεργκ της Φλόριντα.

Οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν εμβληματικά έργα και σκίτσα του Ισπανού Νταλί που παρουσιάζουν την Γκαλά, όπως και αντικείμενα της ιδιωτικής ζωής του ζευγαριού, επιστολές, καρτ ποστάλ, φωτογραφίες, φορέματα και γραπτά της Γκαλά.

Γεννημένη στη Ρωσία το 1894, η Γκαλά υπήρξε σύζυγος του γάλλου ποιητή Πολ Ελιάρ, ερωμένη του γερμανού ζωγράφου Μαξ Ερνστ, πόζαρε μπροστά από τον φωτογραφικό φακό του Γάλλου Αντρέ Μπρετόν και του Βρετανού Σέσιλ Μπίτον. Συνάντησε τον Νταλί το 1929 και έκτοτε έμεινε μαζί του μέχρι τον θάνατό του, το 1989.

«Η έκθεση διευρύνει τη θεώρησή μας για την Γκαλά. Στην έκθεση θα ανακαλύψουμε ότι ο ρόλος της στο δημιουργικό έργο μιας ολόκληρης ζωής είναι πολύ πιο σημαντικός» εξηγεί ο Πέπε Σέρα, διευθυντής του καταλανικού μουσείου.

«Η Γκαλά έχει έναν πολύ πιο σημαντικό ρόλο στα έργα σε σχέση με αυτόν που της αποδίδεται. Η Γκαλά συνεργάζεται, δίνει ιδέες και συλλογίζεται μαζί με τον Νταλί» επισημαίνει με τη σειρά της η επιμελήτρια της έκθεσης Εστρέγια ντε Ντιέγκο.

Φυσικά, μια έντονη προσωπικότητα όπως αυτή της Γκαλά ήταν φυσικό να ξενίσει πολλούς στην εποχή του Μεσοπολέμου – ειδικά άντρες που την θεωρούσαν πολύ επιβλητική, σχεδόν αυταρχική με τους γύρω της. Για παράδειγμα, ο Μπρετόν μετά τη συνεργασία τους μιλούσε ανοιχτά με αποστροφή για το πρόσωπο της, ενώ ο κολλητός φίλος του Νταλί, σπουδαίος ισπανός σκηνοθέτης Λούις Μπουνιουέλ, κάποια στιγμή απηύδησε τόσο πολύ από τις παρατηρήσεις της που επιχείρησε να τη στραγγαλίσει!

«Η απόφαση της, ωστόσο, να παρατήσει τον πλούσιο Ελιάρ για τον ακόμη πάμφτωχο Νταλί αποδεικνύει πως ίσως η Γκαλά να μην ήταν μια “παραδόπιστη καιροσκόπος”, ένας χαρακτηρισμός που την ακολουθεί μέχρι σήμερα» σημειώνει το BBC.

«Αν νοιαζόταν τόσο πολύ για το χρήμα και τη δόξα, αλλά και την προσωπική προβολή, γιατί να παρατήσει μια τρυφηλή ζωή στο Παρίσι προκειμένου να πάει να ζήσει με κάποιον καλλιτεχνικά άσημο εκείνη την εποχή;» αναρωτιέται το βρετανικό δίκτυο.

Η έκθεση προτιμάει να δώσει την προσοχή της στον δημιουργικό της ρόλο δίπλα στον Νταλί. «Η έκθεση μιλάει για μια εξαιρετικά ευφυή performance artist που υπήρξε πολύ πιο μπροστά από την εποχή της. Και αυτή της η ευφυΐα έπαιξε τεράστιο ρόλο σε όλη την καλλιτεχνική ζωή του συντρόφου της» σημειώνει.

«Είναι δύσκολο να σκεφτούμε ότι αυτή η γυναίκα, με τέτοια προσωπικότητα, καθόταν σε μια καρέκλα και απλώς υπάκουε στις εντολές του Νταλί. Το ζευγάρι έπαιρνε κοινές αποφάσεις σε όλα» προσθέτει ο Σέρα.

«Είναι σαφώς ευκολότερο να επαναλαμβάνουμε το ότι η Γκαλά υπήρξε ένα τέρας, από το να κάτσουμε κάτω και να προσπαθήσουμε να δούμε τον χαρακτήρα της βήμα προς βήμα ξανά» καταλήγει με νόημα η Ντε Ντιέγκο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News