Τα πολιτικά δίπολα σε αυτή τη χώρα πάντα χτυπούσαν τις ευαίσθητες χορδές του Έλληνα, καλώντας τον επιτακτικά να περιχαρακωθεί στο ένα ή στο άλλο πολιτικό στρατόπεδο. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το δίπολο που «έσπαγε εκλογικά ταμεία» ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης και ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Απόγονοι ηρωικών οικογενειών της Επανάστασης του 1821, οι δύο αυτοί πολιτικοί άνδρες επρόκειτο να γίνουν οι πρωταγωνιστές του λεγόμενου «ελληνικού δικομματισμού».

Ο Δηλιγιάννης στη συλλογική μνήμη έχει μείνει κατά βάση ως λαϊκιστής και δημαγωγός, που στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις ακούγονταν συνθήματα όπως «Κάτω οι φόροι» και «Κάτω τα προσόντα» (αυτό το τελευταίο αφορούσε το μέτρο που είχε πάρει η κυβέρνηση Τρικούπη και προέβλεπε τη θέσπιση προσόντων για την επιλογή των δημοσίων υπαλλήλων).

Επί μία ολόκληρη δεκαετία Τρικούπης και Δηλιγιάννης εναλλάσσονταν στην πρωθυπουργία. Κι αν ο Τρικούπης πέθανε ηττημένος, απογοητευμένος και αυτοεξόριστος στις Κάννες σε ηλικία μόλις 64 ετών, ο Δηλιγιάννης που τον περνούσε και οκτώ χρόνια, είχε μπροστά του ακόμα εννέα χρόνια ζωής. Μάλιστα το ιστορικό γεγονός με το οποίο συνδέθηκε το όνομα του Δηλιγιάννη όσο με κανένα άλλο, θα λάμβανε χώρα ένα μόλις χρόνο μετά το θάνατο του πολιτικού του αντιπάλου.

Αυτό δεν ήταν άλλο από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τον οποίο είθισται να ονομάζουμε «ατυχή», αλλά μάλλον ο χαρακτηρισμός «εξευτελιστικός» του ταιριάζει καλύτερα. Ο Δηλιγιάννης τότε ως πρωθυπουργός αποδείχθηκε ανίκανος να υψώσει ανάστημα στις προκλήσεις της αντιπολίτευσης και απρόθυμος να πάει κόντρα στο λαϊκό αίσθημα. Έτσι, αποφάσισε να εφαρμόσει μια τακτική που είχε εφαρμόσει και παλαιότερα: τον «ειρηνοπόλεμο». Να στείλει δηλαδή ένοπλες δυνάμεις στην Κρήτη κηρύσσοντας την Ένωση με την Ελλάδα εν ονόματι του βασιλέα Γεωργίου Α΄, ελπίζοντας ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις θα παρενέβαιναν και θα λάμβαναν μέτρα – ίσως ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, κατά την προσφιλή τους μέθοδο – κι έτσι η κυβέρνηση του Δηλιγιάννη θα «αναγκαζόταν» να προβεί σε μία «γενναία» υποχώρηση και παραίτηση. Και ούτε γάτα ούτε ζημιά.

Οπως όμως λέει και ο σοφός λαός, «Δεν είναι κάθε μέρα του Αϊ-Γιαννιού». Το γεγονός ότι του «βγήκε» αυτό το σενάριο μία δεκαετία νωρίτερα, δεν σήμαινε ότι θα ξαναέβγαινε. Οπερ και εγένετο. Ο πόλεμος με την Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν άργησε να ξεσπάσει και ένας μήνας αποδείχθηκε υπερ-αρκετός για να υποστούμε την πιο εξευτελιστική στρατιωτική ήττα στην έως τότε ιστορία μας ως ελληνικό κράτος. Ακολούθησε η επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και η παχυλή αποζημίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την ήδη πτωχευμένη χώρα μας, η οποία αναγκάστηκε να συνάψει κι άλλα δάνεια για να αποπληρώσει τους Οθωμανούς.

Ο Δηλιγιάννης θα περνούσε στην Ιστορία ως ο πρωθυπουργός του άγους του 1897. Κι όμως, ενώ κανείς θα περίμενε η πολιτική του καριέρα να τελειώσει εκεί, εκείνος επανεξελέγη πρωθυπουργός. Διότι του Δηλιγιάννη του έμελλε να περάσει στην Ιστορία και ως ο μοναδικός πρωθυπουργός της Ελλάδας που δολοφονήθηκε όντας εν ενεργεία.

Το απόγευμα λοιπόν της 31ηε Μαΐου 1905 ο Θεόδωρος Δεληγιάννης, που ήταν ξανά πρωθυπουργός στα 81 του χρόνια, έφτασε στη Βουλή. Καθώς κατέβαινε από την άμαξά του είδε κάποιον να τον πλησιάζει. Ο Δηλιγιάννης δεν ανησύχησε – ήταν σύνηθες να τον πλησιάζουν οι πολίτες για να του δώσουν κάποιο σημείωμα όπου ζητούσαν κάποια χάρη. Ο ίδιος άλλωστε επεδίωκε και ενθάρρυνε από χρόνια αυτή τη συμπεριφορά.

Ο άντρας που πλησίασε αυτή τη φορά τον Δηλιγιάννη ήταν 38 ετών, πατέρας πέντε παιδιών και ονομαζόταν Αντώνης Γερακάρης. Ο Κωσταγερακάρης όπως τον φώναζαν από το όνομα του πατέρα του, πλησίασε τον Δηλιγιάννη, έβγαλε ξαφνικά ένα μαχαίρι και τον κάρφωσε στην κοιλιακή χώρα. Ο γηραιός πρωθυπουργός σωριάστηκε στα σκαλιά της Βουλής και ύστερα από λίγο ξεψύχησε.

Ο λόγος δε για τον οποίο ο Γερακάρης σκότωσε τον Δηλιγιάννη αγγίζει τα όρια του τραγελαφικού, μιας κι επρόκειτο για μία από τις ελάχιστες σωστές αποφάσεις που είχε λάβει στην διάρκεια της μακρόχρονης σταδιοδρομίας του ο Γορτύνιος πολιτικός: είχε κλείσει τις χαρτοπαικτικές λέσχες. Ο Γερακάρης ήταν τακτικός θαμώνας, πορτιέρης και μπράβος σε λέσχη, με αποτέλεσμα όταν οι λέσχες έκλεισαν συνεπεία του νόμου της κυβέρνησης Δηλιγιάννη, να αποφασίσει να δολοφονήσει τον πρωθυπουργό για να τον εκδικηθεί.

Αυτό λοιπόν ήταν το τέλος του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, ενός από τους πιο σημαντικούς πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής της χώρας μας κατά τον 19ο αιώνα. Σήμερα, το άγαλμά του στέκει τον αύλειο χώρο έξω από την Παλιά Βουλή, λίγα μόλις μέτρα από το σημείο όπου δολοφονήθηκε πριν από 120 χρόνια, και αντιδιαμετρικά από το άγαλμα του μεγάλου του αντιπάλου, του Τρικούπη.

---

♦ Κάθε γωνιά μια ιστορία. Το podcast της Ελένης Λετώνη. Το βιβλίο της Ελένης Λετώνη «Του Όθωνα τα χρόνια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News