«Η Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας που παρουσίασε ο πρόεδρος Τραμπ θα πρέπει να εκτιμηθεί για τη σαφήνειά της. Θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη για την Ευρώπη, το μόνο μέρος του κόσμου που στο έγγραφο αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση και εκφοβιστικά», γράφει σε άρθρο του στην Corriere della Sera, o 82χρονος Μάριο Μόντι, ο οποίος υπηρέτησε ως τεχνοκράτης πρωθυπουργός της Ιταλίας την περίοδο 2011-2013, δηλαδή στο απόγειο της ευρωκρίσης.

Σύμφωνα, όμως, με τον παλαίμαχο οικονομολόγο και πολιτικό η σχετική έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα θα φανεί χρήσιμη στην Ευρώπη, όχι επειδή στις σελίδες της επισημαίνονται διάφορες ευρωπαϊκές αδυναμίες στους τομείς της οικονομίας και της τεχνολογίας -«τις γνωρίζουμε και αντιμετωπίζονται, δυστυχώς, με δυσκολία, κυρίως λόγω των περιορισμών που επιβάλλονται από τα κράτη-μέλη», σχολιάζει ο Μόντι- αλλά γιατί «μετά από ένα χρόνο ασάφειας, αποκαλύπτεται, επιτέλους, το σχέδιο του Τραμπ για την Ευρώπη. Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη-μέλη της είναι πλέον «γυμνά», το οποίο σημαίνει πως «δεν θα μπορούν πλέον να αποφεύγουν να λαμβάνουν σαφείς και κατηγορηματικές αποφάσεις, όπως ήταν δυνατό όταν ο παράγοντας  Τραμπ ερμηνευόταν από το καθένα με τον δικό του τρόπο».

«Μετά από το τραύμα θα έπρεπε να είχε σημάνει η ώρα των ιδεών και, ταυτόχρονα, η ώρα των προτάσεων», σχολιάζει από την πλευρά του ο Τζουζέπε Σαρτσίνα, αρθρογράφος επίσης της Corriere della Sera, υποστηρίζοντας επίσης πως όλα όσα αναφέρονται στη νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, καθιστούν αναγκαία μια αλλαγή πορείας τόσο από τις Βρυξέλλες, όσο και από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Γηραιάς Ηπείρου.

Στην παρούσα φάση το πιο φλέγον ζήτημα παραμένει η σχέση της ΕΕ με τη Ρωσία του Πούτιν και η υποστήριξη της ουκρανικής αντίστασης. Συγχρόνως, όμως, πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις, όσον αφορά το απώτερο αλλά και το απώτατο μέλλον, αποφάσεις απαραίτητες για τη διάψευση της δυσοίωνης προφητείας του Ντόναλντ Τραμπ ή, μάλλον, του αντιπροέδρου του Τζέι Ντι Βανς, περί «πολιτισμικής εξάλειψης» της Ευρώπης, ακόμη και σε λιγότερο από μία εικοσαετία.

Ο Σαρτσίνα εστιάζει καταρχάς στην ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας σε βασικούς τομείς, όπως της ενέργειας, της άμυνας, της ψηφιοποίησης και, φυσικά, της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ). Επικαλείται σχετικά τις εκθέσεις που συνέταξαν οι εκλεκτοί συμπατριώτες του και επίσης πρώην πρωθυπουργοί της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι και Ενρίκο Λέτα, υποστηρίζοντας πως προσφέρουν ένα σχέδιο δράσης που θα μπορούσε να βοηθήσει την Ευρώπη να ανακτήσει το χαμένο έδαφος.

Συγκεκριμένα, ο Ντράγκι έχει προτείνει, ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2024, 383 μέτρα προς άμεση υιοθέτηση, αλλά έως σήμερα έχει εφαρμοστεί μόλις το 10% του πακέτου. Ομως σήμερα η πρόσφατη επιβεβαίωση της αντι-ευρωπαϊκής στροφής των ΗΠΑ αναζωπυρώνει τη συζήτηση, ακόμη και για λύσεις με άμεσες επιπτώσεις.

Ενα ευρύτερο πεδίο δράσης

Καταρχάς έχει αρχίσει, εδώ και μήνες πλέον, να κερδίζει έδαφος ένα ευρύτερο όραμα για την Ευρώπη, με τον ιταλό αρθρογράφο να εστιάζει την προσοχή του στις ολοένα πιο στενές σχέσεις μεταξύ της Βρετανίας και αρκετών κρατών-μελών της ΕΕ. Δεν τίθεται, φυσικά, ζήτημα επανένταξης της χώρας στο μπλοκ των 27, καθώς τα απόνερα του Brexit εξακολουθούν να προκαλούν δυσαρέσκειες στις Βρυξέλλες.

Αλλά από πολιτική άποψη, το Λονδίνο φαίνεται να έχει βάλει στο συρτάρι, τουλάχιστον προς το παρόν, τα όποια σχέδια περί βρετανικής αυτάρκειας. Οπως σχολιάζει ο Τζουζέπε Σαρτσίνα, «η ανάγκη να αναχαιτιστεί η επιθετικότητα του Πούτιν ώθησε τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ να σφυρηλατήσει αυτό που φαίνεται να είναι μια πραγματική στρατηγική συμμαχία με το Παρίσι, το Βερολίνο, τη Βαρσοβία και τη Ρώμη».

Επιπλέον οι Βρετανοί έχουν εντείνει τις ήδη τακτικές επαφές τους με τα μέλη του λεγόμενου Nordic-Baltic Eight (NB8), ενός σχήματος συνεργασίας σε διάφορους τομείς στο οποίο ανήκουν η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Δανία, η Φινλανδία, η Σουηδία καθώς και η Ισλανδία και η Νορβηγία, το οποίο σημαίνει πως το μέτωπο κατά της επιθετικότητας της Μόσχας διευρύνεται, περιλαμβάνοντας και χώρες εκτός της ΕΕ. Ταυτόχρονα στις Βρυξέλλες φτάνουν αναπάντεχα σημάδια διάθεσης κατανόησης από χώρες μακρινές όπως ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία και η Ιαπωνία, γεγονός το οποίο κάνει ορισμένους να πιστεύουν πως θα μπορούσε να σχηματιστεί ένα ευρύτερο πεδίο δράσης με επίκεντρο την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ταμεία και συμφωνίες

Ωστόσο αυτή η πολιτική προοπτική υπονομεύεται από τη διαρκή ενίσχυση κομμάτων που τάσσονται υπέρ της αποκατάστασης της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών της ΕΕ, κυρίως στη Γερμανία, στη Γαλλία αλλά και στη Βρετανία. Οπότε οι όποιες σχετικές διαδικασίες θα πρέπει να επιταχυνθούν, όσο υπάρχει ακόμη καιρός, τόσο από το Λονδίνο όσο και από τις πρωτεύουσες της ΕΕ. Ιδιαίτερα σημαντικό από αυτήν τη σκοπιά είναι οι πολιτικές συμφωνίες να βασίζονται σε στέρεες -«υλικές», όπως τις χαρακτηρίζει ο ιταλός δημοσιογράφος- βάσεις, δηλαδή σε εμπορικές και βιομηχανικές συμφωνίες.

Βραχυπρόθεσμα μια από τις πιο κρίσιμες (και ενδεικτικές για το μέλλον) δοκιμασίες θα είναι η διαχείριση του λεγόμενου SAFE (Security Action for Europe), του ταμείου των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ που θεσπίστηκε από την Κομισιόν. Τα χρήματα προορίζονται για τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων στην άμυνα που παρουσιάζονται από τουλάχιστον δύο κράτη-μέλη της ΕΕ, συν την Ουκρανία και τα τέσσερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), δηλαδή την Νορβηγία, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και την Ελβετία.

Τα λόμπι των χωρών που αποκλείστηκαν από το πρόγραμμα καταβάλλουν εντατικές προσπάθειες, ώστε να αλλάξουν τα δεδομένα, με αρκετούς ευρωπαίους διπλωμάτες να συζητούν ακόμα, εάν στο  SAFE θα πρέπει να συμπεριληφθούν, τελικά, και χώρες εκτός της ΕΕ, καταρχάς η Βρετανία και στη συνέχεια και άλλες, όπως η Τουρκία.

«Η βιομηχανική συνεργασία μεταξύ Βρετανών και Ευρωπαίων αποτελεί δυνάμει κλειδί για την ενίσχυση της άμυνας ολόκληρης της ηπείρου. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Το βρετανικό υπουργείο Αμυνας, για παράδειγμα, εξετάζει το ενδεχόμενο ανάθεσης μιας μεγάλης σύμβασης στον ιταλικό όμιλο Leonardo για την αντικατάσταση του ιστορικού στόλου των στρατιωτικών ελικοπτέρων Puma», αναφέρεται σχετικά στο ιταλικό δημοσίευμα.

Οι σχέσεις με την Κίνα

Την ίδια ώρα η κρίση με την Αμερική δίνει νέα ώθηση σε όλους όσοι ανά την Ευρώπη τάσσονται υπέρ ενός μεγαλύτερου ανοίγματος προς την Κίνα, με το ζήτημα να μην είναι μόνο η διαφοροποίηση των εμπορικών ροών αλλά και η ακόμα μεγάλη εξάρτηση της ΕΕ από την Αμερική.

Το 2024 το διμερές εμπόριο (αγαθών και υπηρεσιών) ΕΕ-ΗΠΑ ανήλθε σε σχεδόν 1,7 τρισ. δολάρια ενώ με την Κίνα στα 845 δισεκατομμύρια δολάρια. Στην παρούσα φάση, όμως, το ζητούμενο είναι μια πιο ώριμη και ουσιαστική συνεργασία, δεδομένου ότι η ΕΕ, όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχει ζωτική ανάγκη από σπάνιες γαίες, τις οποίες το Πεκίνο ελέγχει σχεδόν μονοπωλιακά. Ως αντάλλαγμα για την όποια ευνοϊκή μεταχείριση, η ΕΕ θα μπορούσε να καταστεί πιο ανεκτική όσον αφορά τις κινεζικές επενδύσεις σε νευραλγικούς τεχνολογικούς και βιομηχανικούς τομείς.

«Είναι μια τολμηρή θέση, η οποία θα απορριπτόταν μόλις πριν από ένα χρόνο, καθώς οι Ευρωπαίοι συμμερίζονταν την αμερικανική θέση του Τζο Μπάιντεν: ο δυναμισμός της Κίνας πρέπει να περιοριστεί παντού ανά την υφήλιο. Αλλά ο Τραμπ δεν θέλει περιορισμούς, ώστε να μπορεί να διαπραγματεύεται και με τον Σι Τζινπίνγκ. Οπότε, στη Γερμανία, την Ισπανία, την Ελλάδα, ακόμη και στην Ιταλία, ολοένα και περισσότεροι διερωτώνται γιατί, εάν το κάνει ο Τραμπ, να μην το κάνουμε και εμείς», όπως συνοψίζει ο σχολιαστής της Corriere della Sera.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News