Η ουκρανή ρεπόρτερ του Politico Europe Βερόνικα Μελκοζέροβα συνέταξε στο Κίεβο και απέστειλε στις Βρυξέλλες το παρακάτω κείμενο που αφορά στρατολόγηση κατασκόπων από πλευράς Ρωσίας, με ελάχιστα χρήματα μάλιστα. Στην ιστορία πρωταγωνιστούν δύο νεαροί, άνδρας και γυναίκα.

Η Ολένα, 19 ετών, και ο Μπόχνταν, 22 ετών, χαμογελούν χαρούμενα καθώς μπαίνουν στο δωμάτιο. Φορούν χειροπέδες και συνοδεύονται από ενόπλους πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας. Είναι ζευγάρι. Αυτή είναι η πρώτη φορά που βλέπει ο ένας τον άλλον εδώ και έναν μήνα. Και οι δύο κρατούνται σε κέντρο κράτησης μέχρι τη δίκη τους, με κατηγορητήριο περί προδοσίας. Η Ολένα είναι ξανθιά, με απαλά, παιδικά χαρακτηριστικά, και ο Μπόχνταν είναι αθλητικός τύπος. Και οι δύο, ελπίζοντας να καταδικαστούν σε κάθειρξη 15 ετών αντί για ισόβια, παραδέχονται ότι συνωμότησαν με τη Ρωσία. Τα επώνυμά τους δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα.

Η υπηρεσία ασφαλείας (SBU) κατηγόρησε την Ολένα και τον Μπόχνταν ότι χρησιμοποιούσαν κατασκοπευτικές κάμερες για να παρακολουθούν παραδόσεις Δυτικών όπλων και ένα αστυνομικό τμήμα. Επίσης, ότι ετοιμάζονταν να αποκαλύψουν στους Ρώσους τοποθεσίες αεράμυνας στο Κίεβο και στις βόρειες περιοχές του Τσερνιχόφ. Συνελήφθησαν από πράκτορες της SBU.

Ο Μπόχνταν και η Ολένα δεν είναι οι μοναδικοί. Από τον Φεβρουάριο του 2022 η SBU έχει διερευνήσει περισσότερες από 24.000 υποθέσεις εγκλημάτων κατά της εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας και περισσότερες από 4.100 υποθέσεις κρατικής προδοσίας, με περισσότερες από 2.300 να εκκρεμούν στα δικαστήρια, όπως ανακοίνωσε η υπηρεσία Τύπου της SBU.

«Ολα ξεκίνησαν όταν βρήκαμε μια αγγελία σε ένα κανάλι Telegram με την ονομασία Jobs in Kyiv. Η αγγελία υποσχόταν εύκολο χρήμα. Αρχίσαμε να το κάνουμε επειδή χρειαζόμασταν πραγματικά κάποια μετρητά, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ουκρανία σήμερα» είπε η Ολένα. «Θέλαμε πραγματικά να ζήσουμε μαζί, όμως ήμασταν χρεωμένοι. Δουλεύαμε πολύ και τσακωνόμασταν πολύ επειδή ακόμα δεν είχαμε χρήματα» είπε ο Μπόχνταν.

Αρχικά ζητήθηκε από την Ολένα και τον Μπόχνταν να αναζητήσουν τοπικά σουπερμάρκετ, να φωτογραφίσουν ράφια και ετικέτες τιμών και να ελέγξουν τα ωράρια των καταστημάτων. Με την πάροδο του χρόνου οι εργασίες άλλαξαν. Ελαβαν εντολές να τοποθετήσουν κάμερες δίπλα σε ένα αστυνομικό τμήμα και στη συνέχεια σε μια σιδηροδρομική γραμμή που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά φορτίων Δυτικών όπλων στην Ουκρανία. Η τελική εργασία τους ήταν να τοποθετήσουν κάμερες κατασκοπείας για να εντοπίσουν τοποθεσίες αεράμυνας στην περιοχή του Κιέβου.

Ο Μπόχνταν παραδέχτηκε ότι κατάλαβε πως εργάζονταν για τη Ρωσία μετά τις δύο πρώτες δουλειές, αλλά προτίμησε να «σκέφτεται θετικά». Υπήρχε επίσης φόβος για το τι θα μπορούσε να τους κάνει η Ρωσία αν προσπαθούσαν να σταματήσουν. «Αυτοί οι τύποι δεν θα σε άφηναν να την κοπανήσεις τόσο εύκολα» είπε η Ολένα. Συνήθως οι Ρώσοι υπόσχονται διαφορετικά ποσά στους νεοσύλλεκτους στην Ουκρανία, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της εργασίας, δήλωσε ένας αξιωματούχος της SBU υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Τα καθήκοντα ποικίλλουν. Περιλαμβάνουν λήψη φωτογραφιών στρατιωτικών εργοστασίων, σιδηροδρόμων, υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και διυλιστηρίων πετρελαίου, στρατολογικών γραφείων και αστυνομικών τμημάτων. Αυτά βοηθούν τους Ρώσους να εντοπίζουν στόχους και να κατευθύνουν πυραύλους και drones και βομβαρδιστικά.

Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, το κίνητρο για τους αποστάτες είναι περισσότερο τα χρήματα παρά η ιδεολογία. Εχουν απομείνει λίγοι σύμμαχοι της Ρωσίας στην επικράτεια που κατέχει η Ουκρανία, έτσι η Μόσχα αναζητεί πράκτορες μεταξύ των φτωχών και των απελπισμένων που χρειάζονται χρήματα, δήλωσαν αρκετοί αξιωματούχοι της SBU.

Η Ολένα και ο Μπόχνταν παραδέχτηκαν ότι βοηθούσαν τη Ρωσία και έπαιρναν χρήματα. Εκείνη εργαζόταν ως μαγείρισσα σε fast food, μερικές φορές 12 και 16 ώρες την ημέρα, με μικρή αμοιβή, ενώ εκείνος έβρισκε προσωρινές δουλειές. «Η ανταμοιβή μπορεί να ξεκινά από μερικές εκατοντάδες χρίβνια και να φθάνει σε αρκετές χιλιάδες, όμως δεν υπάρχει καμία εγγύηση πληρωμής», δήλωσε αξιωματούχος της SBU. «Η Ολένα και ο Μπόχνταν έπαιρναν από 400 μέχρι 3.000 χρίβνια (από 8 μέχρι 62 ευρώ) για κάθε αποστολή». Ακόμα και με τα χρήματα που πλήρωνε η ​​Μόσχα έπρεπε να παλέψουν για να επιζήσουν.

Το παιχνίδι των Ρώσων

Η SBU δήλωσε ότι η Ρωσία κατευθύνει πολλούς πόρους για να αποσταθεροποιήσει την Ουκρανία εκ των ένδον. Το Κρατικό Γραφείο Ερευνών της Ουκρανίας, η κορυφαία υπηρεσία επιβολής του νόμου στη χώρα, έχει καταγράψει 1.500 ποινικές διώξεις για προδοσία εναντίον ουκρανών αξιωματούχων, δικαστών, στρατιωτικού προσωπικού και αξιωματικών επιβολής του νόμου από το 2022. «Κάθε έγκλημα εσχάτης προδοσίας, συνεργασίας με τον εχθρό και βοήθειας προς το επιτιθέμενο κράτος διερευνάται διεξοδικά από τις αρχές επιβολής του νόμου, σύμφωνα με τη δικαιοδοσία τους» δήλωσε η SBU.

Υπάρχει και το ζήτημα των Ουκρανών που ζουν υπό ρωσική κατοχή, όπου ο αγώνας για επιβίωση μπορεί να τους βάλει στη λάθος πλευρά του ουκρανικού νόμου. «Σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογώ τους πραγματικούς συνεργάτες. Αλλά πολλοί από αυτούς που δικάζονται για συνεργασία είναι απλώς άνθρωποι που προσπαθούν να επιβιώσουν υπό ρωσική κατοχή», δήλωσε η Χάνα Ρασαμάχινα, επικεφαλής του Τμήματος Πολέμου και Δικαιοσύνης στη ΜΚΟ Media Initiative for Human Rights. «Βλέπουμε ότι κάθε άτομο που παρέμεινε στα κατεχόμενα εδάφη και αναγκάζεται να αναζητήσει εργασία και μέσα διαβίωσης, έρχεται σε επαφή με τις κατοχικές αρχές παρά τη θέλησή του. Ενα τέτοιο άτομο δεν μπορεί να είναι 100% σίγουρο ότι δεν θα κατηγορηθεί αργότερα για συνεργασία».

Ενώ ορισμένοι πιο γνωστοί κατηγορούμενοι μπορούν να προσλάβουν ακριβούς δικηγόρους ώστε να τους απαλλάξουν ή να μειώσουν τις ποινές τους, αυτό είναι απίθανο να συμβεί για τον Μπόχνταν και την Ολένα. «Ενας επαγγελματίας δικηγόρος είναι συχνά αρκετός για να καταρρίψει την κατηγορία. Αλλά πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν είναι σε θέση να προσλάβουν επαγγελματία δικηγόρο. Στο τέλος τα δικαστήρια δέχονται όλα τα επιχειρήματα της εισαγγελίας και αυτοί οι άνθρωποι καταδικάζονται» είπε η Ρασαμάχινα.

Αυτό ωθεί πολλούς κατηγορούμενους σε συμφωνίες ομολογίας, με αντάλλαγμα μείωση της ποινής. Η Ολένα και ο Μπόχνταν έχουν συμφιλιωθεί με το γεγονός ότι πιθανότατα δεν θα ιδωθούν για τουλάχιστον 15 χρόνια. Σχεδιάζουν να συναντηθούν ξανά αφού εκτίσουν την ποινή τους.

Οταν τους υπενθύμισαν την πιθανότητα να απολυθούν από τη φυλακή αν ένας από τους υποδίκους συμφωνήσει να υπηρετήσει στον ουκρανικό στρατό, ο Μπόχνταν είπε ότι θα προτιμούσε να παραμείνει στη φυλακή. «Εχω ήδη μιλήσει με ορισμένους κρατούμενους γι’ αυτό και, ξέρετε… οι άνθρωποι δεν επιστρέφουν από εκεί. Και δεν θέλω να σπαταλήσω τη ζωή μου μάταια» είπε η Μπόχνταν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News