«Μacedonia Redux» είναι τίτλος άρθρου του Ρουμανοαμερικάνου ιστορικού της αρχαιότητας, Eugene Borza (Στο, Frances Titchner και Richard Moorton Jr., The Eye Expanded, Un. of California Press, 1999, p. 251). O Borza μάς μεταφέρει την έκπληξη που αισθάνθηκε όταν φοιτήτριά του του έδειξε φωτογραφία ταφόπλακας από το Steelton της Πενσυλβανίας, της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα, που περιέγραφε τον νεκρό ως «Μακεδόνα». Ο Borza εξέλαβε το εύρημα αυτό ως τεκμήριο πρώιμης εθνογένεσης. Παρέλειψε βέβαια να αναζητήσει άλλες ταφόπλακες που περιγράφουν τους νεκρούς ως Μωραΐτες, Κρητικούς ή Ρουμελιώτες σε άλλα κοιμητήρια των ΗΠΑ.
  
Οι πληροφορίες αυτού του είδους οι οποίες εμπνέουν και τους επίσημους Αμερικάνους ζηλωτές του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού των γειτόνων μας, καθιστούν μια σύντομη και εύληπτη περιγραφή των μεταμορφώσεων του «Μακεδονικού» απαραίτητη. Τα παρακάτω αποτελούν ένα τέτοιο πρώτο σκαρίφημα.
  
Το μακεδονικό ζήτημα που αρχίζει σαν έκφραση αντίπαλων αλυτρωτικών διεκδικήσεων των βαλκανικών εθνών, συνεχίζεται πολλά χρόνια μετά την κατάρρευση του οθωμανικού πολυεθνικού καθεστώτος με διαφορετικές προσωπίδες: ελληνικού και βουλγαρικού αλυτρωτισμού, κομμουνιστικής αυτοδιάθεσης, τιτοϊκής ομοσπονδιοποίησης, αριστερής και μετά δεξιάς εθνογένεσης. Όλες αυτές οι προσωπίδες υπήρξαν απειλητικές για την ακεραιότητα της ελληνικής επικράτειας. Σε περίοδο σύγχυσης ταυτοτήτων στην ύπαιθρο χώρα και σαφούς εκπαιδευτικής και οικονομικής υπεροχής των Ελλήνων στα αστικά κέντρα, η Ελλάδα κατέλαβε το 1912-13 τη μερίδα του λέοντος των εδαφών που κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, ονομαζόταν από τους Ευρωπαίους αρχικά και έπειτα από τους ντόπιους, «Mακεδονία», παρά το γεγονός ότι οι οθωμανικές αρχές επέμεναν στα «Εγιαλέτια της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηρίου». H επαναφορά του αρχαίου όρου Μακεδονία με το νέο γεωγραφικό περιεχόμενο, (κατά πολύ ευρύτερο του αρχαίου), κατέστησε τη διαμάχη υπόθεση προσδιορισμών ή ζήτημα για την επιστήμη της σημαντικής (semantics).
  
Η αρχική βουλγαρική διεκδίκηση μεταμορφώθηκε σταδιακά, χάρη στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή του μεσοπολέμου και τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο μεταπολεμικά, στη δημιουργία ενός νέου έθνους.
  
Στο ελληνικό τμήμα το δημογραφικό βάρος των Μικρασιατών προσφύγων του 1922-23, υπήρξε αποφασιστικός παράγων για τον εθνικό προσδιορισμό της περιοχής. Ο ανταγωνισμός όμως που η εγκατάσταση των Μικρασιατών προκάλεσε σε χωριά με μεικτούς πληθυσμούς, οδήγησε Σλαβογενείς στο «Δημοκρατικό Στρατό» του 1946-49. Στα τέλη του ελληνικού εμφυλίου η ηγεσία του Δ.Σ. διεκδικούσε μια ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη, με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη. Οι ελληνικοί χειρισμοί του «Μακεδονικού» μεταξύ 1991 και 1995 αποτελούν παράδειγμα αποτυχίας της διπλωματίας, όταν αυτή προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση. Ζήτημα με μεγάλες αποχρώσεις και ένα ερμηνευτικό λαβύρινθο το «Μακεδονικό», που απαιτεί σοβαρές γνώσεις από όποιον επιχειρεί να τον διαβεί, από αποκλειστικότητα του ΥΠΕΞ ώς το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αφέθηκε στη διάθεση της ανιστόρητης όσο και ενθουσιώδους κοινής γνώμης.
  
Η εμπλοκή της ελληνικής κοινής γνώμης στο ζήτημα της ονομασίας δημιούργησε νέα στερεότυπα για το μακεδονικό ζήτημα, που έτειναν να αντικαταστήσουν την επίσημη πολιτική.
  
Η δημοσίευση των Απομνημονευμάτων του Κίρο Γκλιγκόροφ (Αθήνα, Κούριερ, 2000) έριξε περισσότερο φως στις αντιλήψεις και τις προθέσεις της σλαβομακεδονικής ηγεσίας. Ο Γκλιγκόροφ κατανόησε εγκαίρως τις μεταψυχροπολεμικές προτεραιότητες των δυτικών χωρών, που επιθυμούσαν τη σταθεροποίηση και όχι τις εθνικές διευθετήσεις ανάμεσα στους λαούς των Βαλκανίων. Φρόντισε συνεπώς να προβάλει με επιτυχία τις φιλειρηνικές προθέσεις της χώρας του και να αφήσει τους Δυτικούς να ερμηνεύσουν την ελληνική διεκδίκηση του ονόματος της Μακεδονίας σαν εδαφική διεκδίκηση.
  
Έκρυψε επίσης με επιμέλεια τις αλυτρωτικές φιλοδοξίες της ΠΓΔΜ έναντι των γειτόνων της. Στα σχολικά, ωστόσο, βιβλία της χώρας του εξακολούθησε να φιγουράρει ένας χάρτης με τις τρεις Μακεδονίες (γιουγκοσλαβική, βουλγαρική και ελληνική) ως έδαφος της ΠΓΔΜ. Ο ίδιος ο Γκλιγκόροφ σημειώνει στα απομνημονεύματά του τη θέση του για την «ενωμένη» Μακεδονία. «Όμως μόνο του ενός τρίτου του λαού – των Μακεδόνων που μένουν στο κομμάτι του Βαρντάρ, εξασφαλίστηκε η ελευθερία. Τι θα γίνει όμως με τα αδέλφια μας στα άλλα τμήματα της μοιρασμένης Μακεδονίας; Και από εδώ προέκυψε η θέση, για την οποία ακόμα και τώρα επιμένω ότι είναι πρωταρχικής σημασίας… ο μερικώς απελευθερωμένος λαός δεν είναι ελεύθερος…» (σ. 42).
  
Στο Βουκουρέστι η Ελλάδα κατάφερε να αναβάλει την είσοδο της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ πριν από την οριστική διευθέτηση του ονόματος. Τώρα βρισκόμαστε στην επαύριο της απόφασης της Χάγης που θέτει νομικό εμπόδιο στην άσκηση ελληνικού βέτο αν η ΠΓΔΜ θελήσει να γίνει μέλος διεθνούς οργανισμού.
  
Στην εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ στις 10 Ιανουαρίου για το Μακεδονικό Σήμερα, ο πρέσβης επί τιμή Αλέξανδρος Μαλλιάς και ο σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ Ευάγγελος Κωφός, συμφώνησαν ότι είναι σκόπιμο η Ελλάδα να καταγγείλει την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 ώστε να απαλλαγεί από τις δεσμεύσεις που αυτή επιβάλλει στις διαπραγματεύσεις με την ΠΓΔΜ.
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News