Πόσες φορές έχετε πάρει αγκαλιά το ταίρι σας, ενώ κάθεστε στην παραλία και απολαμβάνετε το ηλιοβασίλεμα; Ή έχετε πιαστεί χέρι χέρι, καθώς κάνετε περίπατο; Ή έχετε δώσει ένα πεταχτό φιλί την ώρα που αποχαιρετίζεστε; Καθημερινές, οικείες χειρονομίες που δείχνουν την τρυφερότητα και την αγάπη που νιώθετε ο ένας για τον άλλον. Φυσιολογικές. Για κάποιους όμως είναι απαγορευμένες. Επικίνδυνες.

Για τους γκέι άντρες και γυναίκες, το να εκδηλώνουν αγάπη και τρυφερότητα για το ταίρι τους δημόσια είναι δύσκολο και επικίνδυνο. Ωραία και τι έγινε, ίσως αντιτάξουν κάποιοι. Ας περιοριστούν στα σπίτια τους, είναι ανάγκη να προκαλούν δημόσια;

Το τι θεωρείται προκλητικό χωράει πολλή συζήτηση. Ας περιοριστούμε στην προφανή διαπίστωση πως το τι θεωρείται προκλητικό είναι πάντοτε μια αυθαίρετη σύμβαση, που καθορίζεται από την εκάστοτε κοινωνία και ιστορική περίοδο. Ένα ένδυμα ή μια συμπεριφορά που θεωρούνται προκλητικά σε έναν τόπο ή μια εποχή, κάπου αλλού ή άλλοτε θεωρούνται απολύτως αποδεκτά.

Οι γκέι γυναίκες και άντρες που δείχνουν τρυφερότητα μεταξύ τους δημοσίως δεν έχουν στόχο να προκαλέσουν – τους απασχολούν πολύ σοβαρότερα πράγματα. Στόχος τους είναι να ζουν μια ζωή ολόκληρη, χωρίς (αυτο)λογοκρισία. Το να μπορώ να χαϊδέψω το πρόσωπο του συντρόφου μου στο λεωφορείο ή στον δρόμο χωρίς να κινδυνεύω να υποστώ βία είναι μια πράξη που με κάνει ολόκληρο άνθρωπο.

Πρόσφατα, ήμουν στο Βερολίνο με τον σύντροφό μου, και για πρώτη φορά πιανόμασταν χέρι χέρι στον δρόμο, καθόμασταν αγκαλιά στο τραμ και γενικά φερόμασταν όπως κάθε φυσιολογικό ζευγάρι. Ήταν όμορφο· τρυφερό. Ήταν και βαθιά απελευθερωτικό, σαν να βγαίναμε από κάπου όπου ήμασταν κλεισμένοι, χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Όμως δεν μας ήταν αυτονόητο. Έχουμε και οι δύο ενσωματώσει την αστυνόμευση μέσα μας και, ειδικά στην αρχή, νιώθαμε ότι κάναμε κάτι παραβατικό, ότι ξεπερνούσαμε κάποια αόρατα όρια. Επίσης φοβόμασταν. Την περίοδο που ήμασταν στο Βερολίνο, ένα ζευγάρι αντρών ξυλοκοπήθηκε από μια παρέα χούλιγκαν μετά από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Ούτε στο Βερολίνο είναι απόλυτα ασφαλές να είσαι γκέι.

Το 2007, οργάνωσα ένα κοινωνικό πείραμα στην Αθήνα: Ένα ομόφυλο ζευγάρι κυκλοφορούσε σε διάφορες περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά και συμπεριφερόταν όπως κάθε άλλο ετεροφυλόφιλο ζευγάρι, δηλαδή πιανόταν χέρι χέρι, αγκαλιαζόταν, έδινε κάνα φιλί. Το ζευγάρι συνοδευόταν από απόσταση από άλλους γκέι άντρες και γυναίκες, για να παρατηρούν τις αντιδράσεις του κόσμου αλλά και για να παρέμβουν, αν χρειαστεί. Η δράση είχε δύο στόχους: πρώτον, να διαπιστώσουμε πόσο ανεκτική είναι η πόλη μας· μπορεί ένα ζευγάρι αντρών ή γυναικών να φιληθεί στον ηλεκτρικό; Δεύτερον, εκτός από τα όρια της κοινωνίας να δοκιμάσουμε και τα δικά μας· μας επιτρέπουμε εμείς οι ίδιοι οι γκέι να δείξουμε τρυφερότητα δημόσια;

Συνολικά έγιναν έξι δράσεις δρόμου, σε διάφορες γειτονιές, με σχεδόν μόνο θετικά αποτελέσματα. Οι Αθηναίοι είναι πιο ανεκτικοί απ’ ό,τι περιμέναμε. Επίσης, εμείς οι ίδιοι οι γκέι έχουμε περισσότερα κολλήματα απ’ όσα νομίζαμε. Μας είναι δύσκολο να αποτινάξουμε τις εσωτερικευμένες απαγορεύσεις. Είναι σαν να ανοίγεις το κλουβί με τα φυλακισμένα πουλιά κι αυτά να μη θέλουν να βγουν, γιατί φοβούνται να δοκιμάσουν τα όρια της ελευθερίας τους. Απολύτως αναμενόμενο, βέβαια, όταν έτσι έχεις γαλουχηθεί.

Ίσως οι άνθρωποι που μπορούν να καταλάβουν καλύτερα την ανελευθερία του να είσαι γκέι είναι οι γυναίκες, οι οποίες ξέρουν ότι δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν μόνες τους σε όποιο σημείο της πόλης θέλουν όποτε θέλουν, γιατί κινδυνεύουν απλά και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Έτσι λοιπόν, έχουν μάθει να αυτοπεριορίζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ή τουλάχιστον να διαπραγματεύονται τα όρια της ελευθερίας τους και των επιθυμιών τους. Με το ανάλογο κόστος.

Οι κοινωνικές διακρίσεις, όπως ο σεξισμός ή η ομοφοβία, έχουν απτές, αντικειμενικές συνέπειες πάνω στους καταπιεζόμενους: Βία, έλλειψη ευκαιριών, περιορισμούς, ανελευθερία, θάνατο. Έχουν όμως και λιγότερο εμφανείς επιπτώσεις, μέσα μας. Γινόμαστε εμείς εχθροί του εαυτού μας. Αυτολογοκρινόμαστε. Έχω ακούσει πολλούς γκέι άντρες να δηλώνουν: «Και στρέιτ να ήμουν, δεν θα φιλιόμουν με την κοπέλα μου στον δρόμο», μια γελοία, διόλου ρεαλιστική δήλωση, που δικαιολογεί την καταπίεση, εμπεδώνει την περιχαράκωση και μαρτυρεί την οδυνηρή ανάγκη για αυτοπροστασία.

Από τη δεκαετία του ’70, οι γυναίκες έχουν ξεκινήσει πρωτοβουλίες όπως το Take back the night ή το πιο πρόσφατο κίνημα Πορεία Τσουλιών, κάνοντας προσπάθειες να επεκτείνουν τα όρια της ελευθερίας τους και να κυκλοφορούν όπως και όπου θέλουν εκείνες χωρίς να κινδυνεύουν. Ωστόσο παράλληλα με τις εξωτερικές δράσεις, χρειάζεται να ψηλαφήσουμε και τα εσωτερικά μας εμπόδια, τους τρόπους που αυτοϋπονομευόμαστε και αυτοπεριοριζόμαστε. Τον φόβο που έχουμε μάθει να καμουφλάρουμε. Την καταπίεση που έχουμε μάθει να θεωρούμε απολύτως φυσιολογική.

Τα γκέι ζευγάρια μαθαίνουμε να επικοινωνούμε την αγάπη μας δημόσια με έμμεσους, λεπτοφυείς τρόπους: βλέμματα, φευγαλέα αγγίγματα. Κι εγώ πάντα έτσι έκανα. Στο Βερολίνο, όμως, απόλαυσα σαν μικρό παιδί τη χορταστική ελευθερία να μπορώ να αγκαλιάσω τον σύντροφό μου επειδή απλώς τον αγαπάω!

*Τον Σεπτέμβριο ξεκινά η 10η ομάδα αυτογνωσίας για γκέι άντρες του 10%, η οποία αγγίζει θέματα όπως τι σημαίνει να είσαι γκέι, τι σημαίνει να είσαι άντρας, πώς μας επηρεάζει η αρρενωπότητα, η θηλυπρέπεια και η ομοφοβία, γιατί να (μη) μιλήσουμε για τη σεξουαλική μας ταυτότητα σε άλλους κτλ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News