Κι ενόσω εμείς εδώ ολοένα τραβιόμαστε με τις δημοσιονομικού τύπου- λέμε τώρα- μεταρρυθμίσεις- που μεταρρυθμίσεις μόνο δεν είναι, παρά βάναυσες απανωτές καρατομήσεις των μισθωτών, των συνταξιούχων κι όλων των άλλων κακότυχων συμπατριωτών μας- ας δούμε τι είδους αλλαγές στη νομοθεσία και στους θεσμούς προωθούνται σε φίλες/εταιρικές χώρες.

Στην Μεγάλη Βρετανία, σύμφωνα με το προχθεσινό πρωτοσέλιδο της Guardian, o συνομοσπονδιακός οργανισμός που διαχειρίζεται το εκεί εθνικό σύστημα υγείας (ΝHS Confederation), ύστερα από επισταμένη έρευνα, εισηγείται πως παράλληλα με τα «τυπικά προσόντα» (πτυχίο, ειδικότητα, προϋπηρεσία κλπ.) βασικό κριτήριο για την πρόσληψη σε σταθμούς ευγηρίας και σε άλλα εξειδικευμένα κέντρα πρόνοιας και περίθαλψης  πρέπει να είναι ο βαθμός αλληλεγγύης –  «συμπόνιας» (compassion), επί λέξει- που μπορούν να επιδείξουν οι υποψήφιοι γιατροί, νοσηλευτές και διοικητικοί υπάλληλοι.

Ο Sir Keith Pearson, βασικός εισηγητής του σχεδίου, μιλά για ένα «σάλπισμα στα όπλα προς όλο το σύστημα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας». Δε χρειαζόμαστε πια μόνο στελέχη με επαρκή τεχνική κατάρτιση. Θέλουμε καλούς επαγγελματίες αλλά και, πρωτίστως ίσως, θέλουμε συμπονετικούς συναδέλφους. Περίσσεψε η άσπλαχνη τεχνοκρατική συμπεριφορά απέναντι σε άτομα με ειδικές ανάγκες, φανερούς αλλά κι ανομολόγητους καϋμούς και πόνους. Ως εδώ και μη παρέκει πλέον με τις αυταρχικές μεθόδους διαταγής και ελέγχου (command- and- control). Το πρόγραμμα που προωθούμε αποσκοπεί σε “θεμελιώδεις αλλαγές στην κουλτούρα, την ηγεσία, τη διοίκηση, την ανάπτυξη των στελεχών μας, τις κλινικές πρακτικές και την παροχή υπηρεσιών.” Όλα αυτά με την προαγωγή και αξιολόγηση κατά προτεραιότητα των αισθημάτων συμπάθειας και αλληλοκατανόησης. Και με τη μεταφορά  της ευθύνης για τις νοσηλευτικές και άλλες φροντίδες στη βάση, στο κάθε ένα από τα στελέχη- υψηλόβαθμα όσο και χαμηλόβαθμα- των Υπηρεσιών μας.

Υπάρχει ένας όρος της ψυχολογικής επιστήμης που καλύπτει τα προαναφερθέντα, την ικανότητα, συγκεκριμμένα, να συμμετέχει κανείς στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στα προβλήματα του άλλου. Οι Αγγλοσάξονες που τον εισήγαγαν, τον καθιέρωσαν ως empathy. Eίναι προφανώς δάνεια λέξη από τη γλώσσα μας. Αποδίδοντάς τον ωστόσο στα Ελληνικά που μιλάμε σήμερα είναι επίσης φανερό πως δε γινόταν να τον χρησιμοποιήσουμε αυτούσιο, ως αντιδάνειο πλέον. Λέγοντας εμπάθεια, αλλού φυσικά πάει ο νους μας, στην αντίθετη σχεδόν κατάσταση από αυτήν που ο ξένος επιστημονικός όρος επιχειρεί να περιγράψει. Εφεύραμε, λοιπόν, κάτι ακαταλαβίστικες, επιστημονικοφανείς ονομασίες, όπως «ενσυνείδηση», «ενσυναίσθηση» και δε συμμαζεύεται. Κρίμα, γιατί υπάρχει μια ζουμερή ελληνοπρεπέστατη λέξη που λέει συνοπτικά και με ακρίβεια όλα όσα προείπαμε: Μέθεξη. Δήλωνε, παλαιότερα βέβαια, κατά την Αριστοτέλεια εκδοχή της, την πρόθυμη συμμετοχή μας, με φόβο πάντως και έλεος, σε μια δραματική αφήγηση των παθημάτων τρίτων προσώπων, συμμετοχή από την οποία προσδοκούσαμε όμως κι εμείς τη δική μας κάθαρση. Προεκτείνοντας εντελώς φυσιολογικά τη χρήση της λέξης στα σύγχρονα πράγματα, έχουμε την ευχέρεια να αποδώσουμε με συνέπεια και σε στρωτά Ελληνικά- απ’ όλους μας κατανοητά- την ικανότητά μας να ενστερνιζόμαστε τις αλλότριες εμπειρίες και τα πάθη.

Στη λογικοκρατούμενη Δύση δεν ήταν εύκολος ο δρόμος που διανύθηκε για να φτάσουμε από την μονολιθική και αγέρωχη έλλογη νοημοσύνη- περήφανο χαρακτηριστικό γνώρισμα του είδους μας- στη δαιδαλώδη και σαφώς πιο καταδεχτική συναισθηματική νοημοσύνη. Η πρώτη, μεταξύ των άλλων, στηριζόταν και στην πεποίθηση πως τα προνομιούχα ανθρώπινα όντα έχουν σε κάθε περίσταση πλήρη επίγνωση του προσωπικού τους συμφέροντος, που αποτελεί και τον αποκλειστικό γνώμονα της συμπεριφοράς τους. Ενώ η δεύτερη αφήνει ορθάνοιχτα τα παράθυρα στην αβεβαιότητα και κατά συνέπεια στην ανάγκη της μοιρασιάς των προβλημάτων μας με τους άλλους. Ευφυής, έτσι, δεν είναι ο εγωκεντρικός άνθρωπος, οπλισμένος με την ατράνταχτη δήθεν λογική του, παρά το αλλοκεντρικό άτομο, πρόθυμο να κατανοήσει και να συμμεριστεί τις μύχιες διαθέσεις και τις ιδιαιτερότητες του διπλανού του.

Η υστέρηση σε ικανότητα μέθεξης έχει έτσι πλέον αναχθεί σε μείζον πρόβλημα προς διερεύνηση από τους σύγχρονους μελετητές. Μεταξύ αυτών ανεπιφύλακτα ξεχωρίζω τον Βρετανό εξελικτικό ψυχολόγο Simon Baron- Cohen. Σε παλαιότερες εργασίες του είχε καταπιαστεί με την τραγική ανικανότητα των αυτιστικών ατόμων (νευρο-φυσιολογικής προέλευσης) να «διαβάσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων». Σ’ ένα πολύ πρόσφατο συνθετικό δοκίμιό του, καταλήγει να προτείνει μια «Νέα θεωρία για την ανθρώπινη βαναυσότητα», οφειλόμενη στις μετρήσιμες «Μηδενικές ικανότητες μέθεξης» (Ζero degrees of Empathy).Το συνιστώ ενθέρμως ως ανάγνωσμα. Δεν ξέρω αν το έχουν υπόψη τους οι δικοί μας πολιτευτές που με τα άθλια μπακαλοτεύτερα των περικοπών τους στο χέρι επιμένουν να προβάλλονται ως “μεταρρυθμιστές” . Σίγουρα όμως θα πρέπει να το μελέτησε προσεχτικά και να να το λογάριασε πολύ σοβαρά η ομάδα του Βρετανικού NHS που ως προαπαιτούμενο για την πρόσληψη νέων συνεργατών θέτει, πέραν των διαφόρων τεχνικών/ γνωστικών εφοδίων τους, την ικανότητά τους να συμμετέχουν στις δοκιμασίες των συνανθρώπων τους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News