Την ώρα που ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών –και επίδοξος διάδοχος προέδρου Ερντογάν– Χακάν Φιντάν απειλεί με στρατιωτικά μέτρα απέναντι στις συμμαχίες που βλέπει να διαμορφώνονται και να κυκλώνουν την Τουρκία, στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, το σίριαλ του πολύπαθου (ευρωπαϊκού) έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector / GSI) δείχνει να μην έχει τέλος. Και από όσα προκύπτουν μέχρι στιγμής τουλάχιστον, βαίνει, από επεισόδιο σε επεισόδιο, στις ελληνικές καλένδες.

Η αφορμή αυτή τη φορά δόθηκε με δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας «Φιλελεύθερος» που αποκάλυπτε πως ο ΑΔΜΗΕ ζήτησε από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) να ανατρέψει τον σχεδιασμό των πληρωμών, διεκδικώντας την άμεση καταβολή 82 εκατ. ευρώ ως μέρος του κόστους εργασιών και όχι τα 25 εκατ. που είχαν συμφωνηθεί τον Ιούλιο μεταξύ τους.

Υπενθυμίζεται ότι η ΡΑΕΚ με απόφασή της τον Ιούλιο είχε εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ για τον ΑΔΜΗΕ, με δικαίωμα είσπραξης 25 εκατ. για το διάστημα Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Ωστόσο, από κυπριακής πλευράς έχει τεθεί ως όρος για την εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, να προχωρήσει ο οδικός χάρτης ολοκλήρωσης του έργου, το οποίο επί της ουσίας βρίσκεται σε αναστολή εκτέλεσης.

Ακολούθησαν σκληρές δηλώσεις του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, για δεύτερη φορά από την αρχή της κρίσης, πυροδοτώντας νέα αρνητικά σενάρια ως προς τα περιθώρια συνέχισης του έργου.

«Αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ (Μανούσος Μανουσάκης) νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρίσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει. Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ και η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ», ήταν η ασυνήθιστα σκληρή σε ύφος δήλωση Χριστοδουλίδη που με τη σειρά της προκάλεσε συναγερμό στην Αθήνα, με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη με αντικείμενο το θέμα του GSI.

O πρόεδρος της Κύπρου έσπευσε να συμπληρώσει ότι για το ταλαίπωρο κατά τα άλλα έργο, υπάρχει πλήρης κατανόηση και συμφωνία-πλαίσιο ανάμεσα στην ελληνική και στην κυπριακή κυβέρνηση, επικαλούμενος μάλιστα τη συμφωνία με τον κ. Μητσοτάκη κατά την τελευταία συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη (στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ) «για το πώς προχωρούμε πολύ συγκεκριμένα» και, μάλιστα, υπενθύμισε, «εκδόθηκε και μια σχετική ανακοίνωση».

Με τη σειρά του, ο ΑΔΜΗΕ εξέδωσε ανακοίνωση διάψευσης του δημοσιεύματος του «Φιλελεύθερου», επιβεβαιώνοντας, πάντως, τη διάσταση απόψεων για τις μέχρι σήμερα δαπάνες.

Διευκρίνισε ειδικότερα, ότι «διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου (capex), και διαψεύδει την αυθαίρετη και αδιασταύρωτη πληροφορία του δημοσιεύματος περί άμεσης διεκδίκησης των 251 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί μέρος των €1,9 δισ., του έργου, και το οποίο θα ανακτηθεί στο βάθος χρόνου των 35 ετών απόσβεσης που έχει προσδιοριστεί ρυθμιστικά».

Ο λόγος που ο ΑΔΜΗΕ, με βάση το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμά του, αιτήθηκε αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025, σημειώνεται στην ανακοίνωση, «είναι ότι η ΡΑΕΚ με αυτή την απόφαση δεν αναγνώρισε τα έξοδα που έχει κάνει ο Διαχειριστής έως σήμερα, παρά τα στοιχεία που έχει λάβει και παρά το γεγονός ότι η Ελληνική Ρυθμιστική Αρχή τα αναγνωρίζει. Συγκεκριμένα η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο ποσό ύψους 82 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 251 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν βεβαιωμένες έως σήμερα επενδυτικές δαπάνες».

Απαντώντας, η κυπριακή εφημερίδα παρατήρησε πως δεν είναι κατανοητό γιατί να υποβληθεί ένσταση επί μιας απόφασης που ικανοποιεί το βασικό –και επείγον– αίτημα του ΑΔΜΗΕ για ανάκτηση των 25 εκατ. για τα έξοδα του 2025, με κίνδυνο αυτή να γίνει αποδεκτή και να χάσει ο ΑΔΜΗΕ και αυτό το ποσό.

Ο ΑΔΜΗΕ υποστηρίζει πως η ένσταση υποβλήθηκε γιατί η ΡΑΕΚ αναγνώρισε μόνο 82 εκατ. ως δικαιολογημένα έξοδα του φορέα υλοποίησης, ο οποίος υποστηρίζει πως τα έξοδά του ήταν 251 εκατ. Γνωρίζει όμως ο ΑΔΜΗΕ πως η διαδικασία δικαιολόγησης των εξόδων του είναι δυναμική, με την έννοια ότι εγκρίνονται έξοδα αναλόγως των δικαιολογητικών που καταθέτει ο ίδιος στη ρυθμιστική Αρχή, νοουμένου ότι αυτά ικανοποιούν τον ρυθμιστή. Και η ΡΑΕΚ έχει προ πολλού ενημερώσει τον ΑΔΜΗΕ ότι μόλις κατατεθούν πρόσθετα δικαιολογητικά (τιμολόγια) θα εγκρίνει και άλλα ανακτήσιμα έξοδα από τα 251 που δηλώνει ότι έκανε ο ΑΔΜΗΕ. Συνεπώς, καταλήγει η εφημερίδα, αν όντως ο ΑΔΜΗΕ δεν αμφισβητούσε την ανάκτηση μόνο 25 εκατ. για το 2025 (όπως προβλέπει το Πλαίσιο Κατανόησης των δύο κυβερνήσεων) αλλά «απλά» την καθυστέρηση της δικαιολόγησης και των 251 εκατ. που ζητά από τη ΡΑΕΚ, θα απέφευγε την ένσταση. Διότι με την ένσταση διακινδυνεύει την απώλεια και των 25 εκατ. που θεωρητικά έχει στο χέρι, χωρίς να εξασφαλίζει ούτε σεντ παραπάνω από τα 82 εκατ. που του ενέκρινε μέχρι στιγμής η ΡΑΕΚ.

Ερωτήματα τίθενται από κυπριακής πλευράς και για την έκτακτη σύσκεψη που συγκάλεσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με τη συμμετοχή του υπουργού Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου και εκπροσώπων του ΑΔΜΗΕ, εν αναμονή μάλιστα και κάποιου τελικού συμπεράσματος από τη σύσκεψη.

Οι δημοσιογράφοι –αναφέρεται– πληροφορήθηκαν ότι ο «ο Πρωθυπουργός ενημερώθηκε από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ για ζητήματα που αφορούν την ηλεκτρική διασύνδεση. Σύντομα θα υπάρξουν σχετικές τοποθετήσεις της κυβέρνησης».

Από την Αθήνα το μήνυμα που εστάλη στον απόηχο του νέου επεισοδίου στο σίριαλ του GSI, ήταν ότι «το έργο θα προχωρήσει εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές λεπτομέρειες», ενώ κυβερνητικές πηγές θέλησαν να επισημάνουν ότι «οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου παραμένουν αδιατάρακτες, ανεξάρτητα από την εξέλιξη του έργου» σε μια σαφή προσπάθεια να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις από τη δίχως άλλο δηκτική δήλωση Χριστοδουλίδη.

Στο ίδιο μήκος κύματος και σε μία προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι (που ίδιος ανέβασε), ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης θέλησε τη Δευτέρα να υπογραμμίσει ότι οι σχέσεις Λευκωσίας – Αθήνας και προσωπικά του ιδίου με τον Ελληνα Πρωθυπουργό «είναι ισχυρότερες από ποτέ».

Συγκεκριμένα, προσερχόμενος στο Συνέδριο «Ναυτιλιακή Κύπρος», στη Λεμεσό, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ερωτηθείς αν υπάρχει κάποια κρίση στις σχέσεις Κύπρου – Ελλάδας με αφορμή τον ΑΔΜΗΕ, τόνισε χαρακτηριστικά ότι «οι σχέσεις Λευκωσίας – Αθήνας, οι σχέσεις της κυπριακής κυβέρνησης με την ελληνική κυβέρνηση, η σχέση μου με τον Ελληνα Πρωθυπουργό είναι ισχυρότερες από ποτέ προηγουμένως. Και θέλω να στείλω ένα μήνυμα: Οσοι επενδύουν σε ρήξη των σχέσεων της ελληνικής κυβέρνησης με την κυπριακή κυβέρνηση, της σχέσης μου με τον Ελληνα Πρωθυπουργό, θα απογοητευτούν».

Η τοποθέτηση της Αθήνας ότι το έργο θα προχωρήσει «εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές λεπτομέρειες», μαρτυρά πάντως ότι υπάρχουν εκκρεμή ζητήματα και διαφορετική προσέγγιση επί αυτών ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Από την άλλη, ανεπίσημες πληροφορίες τις οποίες επικαλείται ο «Φιλελεύθερος», αναφέρουν πως εντείνονται οι πιέσεις προς τον κ. Μητσοτάκη για ανάληψη, από την κυβέρνησή του, ρόλου πρωταγωνιστή στο καυτό θέμα της διασύνδεσης και περιορισμό του ΑΔΜΗΕ (στον οποίο το κράτος έχει την πλειοψηφία των μετοχών) μόνο σε τεχνικά ζητήματα, λόγω της μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας που έχει το έργο και για τις δύο χώρες. Από την άλλη, από τον ΑΔΜΗΕ αναφέρεται πως υπάρχει έντονη δυσφορία από την κινεζική κρατική εταιρεία State Grid Corporation of China, που διατηρεί το 24% των μετοχών του, για την εξέλιξη του έργου και για το ρυθμιστικό πλαίσιο ανάκτησης των δαπανών στις οποίες υποβάλλεται ο ΑΔΜΗΕ.

Κατά τα άλλα, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας φέρεται να δέχθηκε με ικανοποίηση τη σαφή διευκρίνιση από πλευράς ΑΔΜΗΕ σήμερα ότι αναγνωρίζει το Πλαίσιο Συμφωνίας Κύπρου – Ελλάδος και τις πρόνοιές του για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, με τη Λευκωσία να παραπέμπει στην πρόσφατη κοινή δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη στις 23 Σεπτεμβρίου, με την οποία επανέλαβαν την προσήλωση των δύο κυβερνήσεων προς την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου στρατηγικής σημασίας.

Θέση την οποία οι δύο ηγέτες επαναβεβαίωσαν κατά τη συνάντηση που είχαν την περασμένη βδομάδα στην Κοπεγχάγη, στο περιθώριο του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Το ερώτημα βέβαια που παραμένει, είναι κατά πόσο γίνεται ο αντιληπτός από αμφότερες τις πλευρές, ο κίνδυνος να μείνει οριστικά στις ελληνικές καλένδες ένα τέτοιας ενεργειακής και κυρίως γεωπολιτικής σημασίας έργο, όπως του Great Sea Interconnector, στη σκιά μάλιστα της δήλωσης-προειδοποίησης Ερντογάν ότι «κανένα έργο δεν θα υλοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο αν αποκλείεται η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι, αλλά και των απειλών Φιντάν περί στρατιωτικής επέμβασης της Τουρκίας.

Γιατί στο «διά ταύτα», αν το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου δεν προχωρήσει, δημιουργείται ένα εξόχως αρνητικό προηγούμενο. Με άλλα λόγια, τυχόν ακύρωση του GSI θα έχει πολλαπλές συνέπειες, καθώς η Αγκυρα θα είναι σε θέση να κάνει το ίδιο «bullying» σε περίπτωση που η Αθήνα θελήσει να προχωρήσει σε πόντιση καλωδίων προς τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News