Αν η Ελλάδα είχε πρόσωπο, θα έπρεπε να είναι κατακόκκινο – από τη ντροπή. Για την εξευτελιστική μεταχείριση που επεφύλαξε μια χώρα η οποία θέλει να ανήκει στον δυτικό κόσμο σε ανθρώπους που χειμάζονται, τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο, τους εγκλωβισμένους σε ελληνικά νησιά.

Αυτούς που παρακολουθούσαμε μήνες τώρα να παγώνουν τις νύχτες στο χιόνι, να «φεύγουν» από αναθυμιάσεις στην προσπάθεια να ζεσταθούν, να γίνονται θύματα σεξουαλικών επιθέσεων σε δομές χωρίς ασφάλεια.

Το δύσκολο έργο να πει τα πράγματα με το όνομα τους ανέλαβε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Αλληλεγγύη – Solidarity Now, με αναφορά της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εικόνα αθλιότητας που επικρατεί στις δομές φιλοξενίας.

Η Solidarity θυμίζει τα μεγάλα λόγια της κυβέρνησης το καλοκαίρι του 2016, όταν διαβεβαίωνε ότι ήταν σε θέση να διαχειρισθεί το «τσουνάμι» και να προσφέρει στους ανθρώπους αυτούς αξιοπρεπή φιλοξενία. Και τις αθετημένες υποσχέσεις της, ακόμη και σήμερα, έναν χρόνο μετά∙ με τη χώρα να μην έχει καταφέρει να ενσωματώσει καν τη σχετική Οδηγία Υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο στο εθνικό δίκαιο, κινδυνεύοντας με κυρώσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Πού πήγαν τα λεφτά;

Η ΜΚΟ δεν περιορίζεται στο ανθρωπιστικό κομμάτι του προβλήματος. Ρωτάει «πού πήγαν τα λεφτά» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κάνει λόγο για κατασπατάληση χρήματος από την ελληνική κυβέρνηση, μιλάει ανοιχτά για διαφθορά. Πώς αλλιώς να χωνέψει κανείς ότι για μια δομή φιλοξενίας στη Θεσσαλονίκη, κοστολογημένη με 2,5 εκατομμύρια ευρώ από γερμανική ΜΚΟ, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής επέμεινε να ξοδέψει τρεις φορές περισσότερα, περί τα 8, 5 εκατομμύρια δηλαδή, ευνοώντας κατά τα καταγγελλόμενα τοπική κατασκευαστική εταιρεία;

Ανάλογο έργο είχε κοστολογηθεί έξι φορές πιο κάτω, 1,5 εκατ. ευρώ, αυτή τη φορά από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, καταγγέλλει η Αλληλεγγύη – Solidarity Now, θυμίζοντας ότι κάπως έτσι παραιτήθηκε ο τέως γενικός γραμματέας Υποδοχής Βουδούρης.

Τα λεφτά που διέθεσε η ΕΕ στην Ελλάδα για τη διαχείριση του Προσφυγικού, δεν τα λες και λίγα: περισσότερα από ένα δις ευρώ!

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλείται τώρα να ερευνήσει γιατί με αυτό το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό, η χώρα δεν έχει διαμορφώσει συνθήκες διαβίωσης ικανές να προστατεύσουν ούτε κατ’ ελάχιστο την ευημερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καλείται να επιβάλει διοικητικές και οικονομικές κυρώσεις στην Ελλάδα για τα χάλια της.

Ασύλληπτες συνθήκες διαβίωσης

Το Solidarity Now δεν μασάει τα λόγια του, παραθέτοντας αναλυτικά στην αναφορά πόσο υποφέρουν παιδιά, νέοι και γέροι, άτομα ευάλωτα, άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Μιλάει για γυναίκες που γυρνούν στη σκηνή καταυλισμού μια μέρα μετά τον τοκετό. Που δεν πηγαίνουν τη νύχτα τουαλέτα γιατί φοβούνται μην τους επιτεθούν. Που τρέμουν μήπως το παιδιά τους μολυνθούν, γιατί παραδίπλα τους χοροπηδούν ποντίκια.

Και όταν δεν τηρούνται ούτε τα στοιχειώδη, όταν υπάρχουν πρόσφυγες που δεν έχουν καν πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό, πώς περιμένει κανείς «πολυτέλειες», του να προστατευθούν δεόντως πρόσωπα ευάλωτα, όπως ορίζει νόμος;

Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε άλλωστε «αξιολόγηση» από κάποιον που ξέρει να διακρίνει το πρόβλημα στον άνθρωπο που έχει απέναντί του. Οι περισσότεροι από τους αρμόδιους υπαλλήλους δεν έχουν καμία εξειδίκευση στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς έχουν λάβει υποτυπώδη κατάρτιση. Πολλοί δεν είναι καν επαγγελματίες Υγείας, επομένως αρκετά προβλήματα δεν μπορούν να διαγνωσθούν εύκολα, πόσο μάλλον εκείνα που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, όπως τα βασανιστήρια. Και οι συνεντεύξεις γίνονται σχεδόν πάντα σε χώρους χωρίς καμία ιδιωτικότητα. Σε κοινή θέα.

Υπάρχουν φορές που η γραφειοκρατία νικά ακόμη και τον ίδιο τον νόμο. Μπορεί αυτοί που ζητούν άσυλο να δικαιούνται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε δημόσια νοσοκομεία, η πρόσβαση ωστόσο μοιάζει ουτοπική. Γιατί ο ενδιαφερόμενος χρειάζεται ΑΦΜ και ΑΜΚΑ, γιατί για να τρέξει να τα βρει πρέπει να ξέρει ελληνικά, γιατί κι αν κατορθώσει να τα βρει, οι γιατροί κι οι νοσοκόμοι δεν μιλούν τη γλώσσα του, και πού να τρέχεις να βρεις διερμηνείς…

Η ΜΚΟ δεν διστάζει να καταγγείλει ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αρχές αρνούνται σκόπιμα να παρέχουν τα συγκεκριμένα έγγραφα, βάζουν τρικλοποδιά ζητώντας νομική τεκμηρίωση που ένας αιτών διεθνούς προστασίας είναι απίθανο να κατέχει, ή μόνιμη διεύθυνση, μάλλον δύσκολο για κάποιον που διαμένει σε δομή φιλοξενίας.

Οι συνθήκες διαβίωσης είναι τέτοιες που όχι μόνο δεν λύνουν, αλλά και προκαλούν προβλήματα. Οι Γιατροί χωρίς Σύνορα έχουν διαπιστώσει ότι είναι πολλοί πλέον αυτοί που πάσχουν από άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, ως συνέπεια της παραμονής τους στην Ελλάδα και της αβεβαιότητας που σκεπάζει τα πάντα.

Κενά και ελλείψεις στο σύστημα υποδοχής έχουν επιδεινώσει και τις εντάσεις με τις τοπικές κοινωνίες, ρίχνοντας νερό στον μύλο της ακροδεξιάς ρητορικής σε βάρος των προσφύγων. Και όχι μόνο: ποιος δεν θυμάται τον περασμένο Νοέμβριο μέλη ακροδεξιών οργανώσεων να πετούν ογκόλιθους σε σκηνές του hot spot της Χίου; Ένας αιτών άσυλο έπαθε κάταγμα στο κρανίο, άλλοι ξυλοκοπήθηκαν, μια έγκυος απέβαλε από την ένταση ∙ και γύρω – γύρω σκηνικό πολέμου, με πυρκαγιά που ξέσπασε μετά τη ρίψη μολότοφ.

Το φιάσκο του ασύλου

Η αναφορά στο κεφάλαιο «άσυλο» ξύνει κι άλλες πληγές. Η διαδικασία της χορήγησής του είναι τόσο κατακερματισμένη και δύσκαμπτη που δημιουργεί δεκάδες προσκόμματα. Η συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας πριν από ένα χρόνο, οδήγησε σε νόμο, ο οποίος προβλέπει εξαιρετικά προβληματικό σύστημα διαδικασιών στα σύνορα.

Στην ουσία, όσοι έχουν μπει στη χώρα μετά τις 20 Μαρτίου του 2016 κρατούνται στα hot spots σε πέντε ελληνικά νησιά. Πολλοί κρατούμενοι βρίσκονται σε νομικό κενό, χωρίς να γνωρίζουν γιατί κρατούνται, πότε θα αφεθούν ελεύθεροι ή πότε θα εξεταστεί η αίτησή τους. Και χωρίς κανένα μηχανισμό που να τους παρέχει πληροφορίες για όλα αυτά τα ζητήματα, γιατί πολύ απλά δεν το προβλέπει ο νόμος.

Αποτέλεσμα είναι να μην κρατούνται μόνο 28 ημέρες, το διάστημα δηλαδή που προβλέπει η ελληνική δικαιϊκή τάξη, αλλά να παραμένουν έτσι επί μήνες ολόκληρους, όμηροι της νέας πραγματικότητας. Πολλοί δε από τους ιδιότυπους αυτούς ομήρους είναι παιδιά, ασυνόδευτοι ανήλικοι, δίνοντας στην ιστορία αυτή αληθινά δραματικές διαστάσεις. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι κάτω των 14 ετών δεν έχουν άλλωστε καν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτημα διεθνούς προστασίας… Η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου έχει καλέσει τα κράτη – μέλη να δώσουν διέξοδο στο πρόβλημα, αλλά η Ελλάδα περί άλλα τυρβάζει.

Οι αριθμοί που σοκάρουν

Κι επειδή τα στοιχεία μιλούν πολλές φορές από μόνα τους, αξίζει τον κόπο να ρίξει μια ματιά κανείς:
-Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης, ο αριθμός του ευάλωτου πληθυσμού και των προσώπων που χρήζουν βοηθείας και διαμένουν στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στις 63.000 (παρότι ο αριθμός αυτός τελεί υπό αμφισβήτηση).
-Τα νησιά φιλοξενούν περισσότερους από 14.000 ανθρώπους, παρά τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι η χωρητικότητά αγγίζει τους 8.000 ανθρώπους. Το hot spot της Χίου φιλοξενεί τον τριπλάσιο αριθμό ατόμων από την επίσημη χωρητικότητά του, ενώ τα hot spots της Σάμου και της Κω, τον διπλάσιο. Εξαιτίας του συνωστισμού σε αυτά τα κέντρα υποδοχής, αρκετοί άνθρωποι αναγκάζονται να διαμένουν σε αυτοσχέδια μορφές στέγασης, έξω δηλαδή από τα hot spots, και να κοιμούνται είτε σε σκηνές, είτε απροστάτευτοι στο έδαφος.
-Από τον Δεκέμβριο του 2016, 1.314 παιδιά βρίσκονται σε λίστα αναμονής για ασφαλή διαμονή, καθώς και οι 1.256 θέσεις σε ειδικούς χώρους φιλοξενίας ήταν ήδη κατειλημμένες. Αρκετά ανήλικα που περιμένουν μια θέση στις δομές αυτές, βρίσκονται σε κέντρα κράτησης ή αστυνομικά τμήματα, ενίοτε χωρίς πρόσβαση σε εξωτερικό χώρο για εβδομάδες, ενώ συχνά κρατούνται στους ίδιους χώρου με ενήλικες, πρακτική που εκθέτει τα ασυνόδευτα ανήλικα σε κίνδυνο σεξουαλικής και άλλης μορφής κακοποίηση.

Αδιαφάνεια και αδειανές ιστοσελίδες

Η αναφορά προς το Ευρωκοινοβούλιο είναι πολύ προσεκτική στο θέμα της διάθεσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, με τη Solidarity Now να έχει κάνει αγώνα να βρει άκρη ακόμη και στο Διαδίκτυο. Υποτίθεται ότι θα καθιστούσαν το οικονομικό τοπίο διάφανο ιστοσελίδες που έχουν κατασκευαστεί για τον σκοπό αυτό. Αλλά φευ!

Παρά τις απαιτήσεις των ταμείων, και τις διαβεβαιώσεις της Ελλάδας, καμία δεν περιέχει το εύρος των πληροφοριών που απαιτούνται. Υπάρχει μάλιστα και νεότευκτο site που δεν πληροί καν τη βασικότερη απαίτηση, τη δημοσιοποίηση των ελληνικών εθνικών προγραμμάτων. Κι αν τύχει και «πατήσει» κανείς σε υπερσυνδέσμους, τον «πετάει» σε σελίδες αδειανές, ή στην κεντρική σελίδα.

Η αναφορά της ΜΚΟ εντοπίζει και μία «ενοχλητική τάση»: η Ελλάδα επιλέγει ένα ιδιότυπο μοντέλο δαπανών: προτιμά να ρίχνει κάθε τόσο λεφτά σε δράσεις που σχετίζονται με την αστυνόμευση και τη φύλαξη των συνόρων, παρά σε δράσεις που θα εξασφάλιζαν ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής. Σαν να είναι όλα λυμένα δηλαδή.

Είναι από τις φορές που θα ευχόταν κανείς, αυτό το γράμμα προς την Ευρώπη να περάσει από ένα μαγικό ταχυδρομείο, όπως αυτό στο παιδικό έργο του Αντώνη Παπαθεοδούλου «Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο». Ενα ταχυδρομείο που να επεμβαίνει στο γράμμα, αντιστρέφοντας το περιεχόμενο του, να μπορεί να εξαλείψει τη ντροπή και να μοιράσει αξιοπρέπεια. Ιδίως στη χώρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News