Οσο η Ευρώπη καθυστερεί τις αποφάσεις για την ενεργειακή κρίση και το φυσικό αέριο, τόσο ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παίζει το παιχνίδι του. Την Τετάρτη, παραμονή της συνάντησής του με τον τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν στην Αστάνα του Καζακστάν, ο Πούτιν ζήτησε ουσιαστικά από τους Ευρωπαίους, αν θέλουν φυσικό αέριο, να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο εκδοχές που η μία είναι χειρότερη από την άλλη:

Η πρώτη εκδοχή είναι αυτή που πολιτικά δεν μπορεί να δεχτεί η Γερμανία, δηλαδή η λειτουργία του τμήματος του Nord Stream 2 που παραμένει ανέπαφο. «Η μπάλα είναι στο γήπεδο της Ευρώπης. Αν το θέλουν το μόνο που απαιτείται είναι να ανοίξουν τη στρόφιγγα» δήλωσε την Τετάρτη ο Πούτιν. Το Βερολίνο, μέσω της κυβερνητικής εκπροσώπου Κριστιάν Χόφμαν, απάντησε ξερά «όχι» εξηγώντας σύμφωνα με την Deutsche Welle πώς ανεξάρτητα από το «πιθανό σαμποτάζ στους δύο αγωγούς έχουμε δει ότι η Ρωσία έχει πάψει να αποτελεί αξιόπιστο ενεργειακό προμηθευτή». Υπενθυμίζεται ότι από τις αρχές Σεπτεμβρίου η Ρωσία διέκοψε την παροχή αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, επικαλούμενη τεχνικά προβλήματα, ενώ τον Φεβρουάριο ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς «πάγωσε» την πιστοποίηση του αγωγού Nord Stream 2 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η δεύτερη εκδοχή στο «παιχνίδι» του Πούτιν, σύμφωνα με τις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη, είναι… ο Ταγίπ Ερντογάν! Ο ρώσος Πρόεδρος είπε ότι το φυσικό αέριο μπορεί να φτάσει στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Ανέφερε ότι «θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε τις χαμένες ποσότητες από τους αγωγούς Nord Stream μέσω του πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας (σ.σ.: όπου υπάρχει ο αγωγός Turkstream που συνδέει τα ρωσικά παράλια με την Τουρκία στην Ανατολική Θράκη) για την προμήθεια του φυσικού μας αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, δημιουργώντας στην Τουρκία τον μεγαλύτερο κόμβο φυσικού αερίου της Ευρώπης».

Για την κατανόηση των διαδρομών των αγωγών, ο παρακάτω χάρτης που έδωσε στην δημοσιότητα τον Μάρτιο ο ΔΕΣΦΑ, ο διαχειριστής του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου, απεικονίζει τη διαδρομή του Turkstream από τη Ρωσία στην Ανατολική Θράκη.

Δύο ημέρες πριν από τις δηλώσεις του Πούτιν, και μιλώντας για έναν άλλον αγωγό που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την Ελλάδα και την Ιταλία (ΤΑΝΑP – TAP), ο εθνικιστής εταίρος του Ερντογάν και πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, απείλησε ότι η Τουρκία θα διακόψει την παροχή φυσικού αερίου προς την Ελλάδα. Αλλο ένα πυροτέχνημα, αυτή τη φορά από την πλευρά των Τούρκων.

Στο παρακάτω γράφημα απεικονίζεται ο αγωγός στον οποίο αναφέρθηκε ο Μπαχτσελί και μεταφέρει αζέρικο αέριο στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία από την Κασπία Θάλασσα. Το φυσικό αέριο από την Κασπία διέρχεται από τον αγωγό Trans Anatolian Pipeline (TANAP) έως τους Κήπους, στα ελληνοτουρκικά σύνορα, και διασχίζει μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline (TAP) την Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, προτού ο αγωγός αυτός εξέλθει στην ξηρά στη Νότια Ιταλία.

Βρυχηθμοί και αγωνία

Σε ό,τι αφορά τον ενεργειακό εκβιασμό του Πούτιν προς την Ευρώπη, ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ δήλωσε την Τετάρτη στο Russia Energy Week στη Μόσχα ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να παγώσει ακόμη και με γεμάτες τις αποθήκες φυσικού αερίου. «Αν για μία εβδομάδα ή ακόμα και για πέντε μέρες υπάρξει ψύχος, είναι πιθανό ολόκληρες πόλεις και εδάφη, να παγώσουν» απείλησε ο Μίλερ, που ως υπάλληλος του Πούτιν εκφράζει τη γραμμή του. Οι βρυχηθμοί από την πλευρά του Κρεμλίνου κρύβουν όμως και κάποια αγωνία, καθώς σύμφωνα με τους δυτικούς αναλυτές η Μόσχα φοβάται ότι το παράθυρο του εκβιασμού προς την ΕΕ θα κλείσει αν περάσει χωρίς μεγάλα προβλήματα ο χειμώνας. Αλλωστε η Γερμανία δηλώνει ότι έχει εξασφαλίσει το 95% των αποθεμάτων που χρειάζεται χάρη και στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που είναι μεν ακριβότερο αλλά προσφέρει λύσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες -και στην Ελλάδα. Ο Μίλερ ανέφερε πάντως ότι «τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου είναι σήμερα στο 91%» και πως «οι πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι εγκαταστάσεις θα είναι στο 5% τον Μάρτιο», δείχνοντας σαφώς ότι ποντάρει στο σενάριο η Ευρώπη να «παγώσει» προς το τέλος του χειμώνα.

Το ευρύτερο πλαίσιο

Η «έμπνευση» του Πούτιν να πετάξει το πυροτέχνημα ότι μπορεί να μετατρέψει την Τουρκία στο μεγαλύτερο κόμβο φυσικού αερίου της Ευρώπης εντάσσεται στο ευρύτερο παιχνίδι των απειλών και του γεωπολιτικού μπρα ντε φερ με τη Δύση, με τον Ερντογάν στο ρόλο του «μπαλαντέρ». Διότι η Τουρκία, που ανήκει στο ΝΑΤΟ, επιθυμεί παράλληλα να παίζει τον ρόλο του μεσολαβητή για τον πόλεμο στην Ουκρανία: Από τη μια πλευρά ο Ερντογάν είναι συνομιλητής του ουκρανού προέδρου Ζελένσκι (παρέχοντας και τουρκικά drones στην Ουκρανία), αλλά παράλληλα δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις της Δύσης για τον Πούτιν, ενώ η σύσφιξη των οικονομικών σχέσεων του με τον ρώσο πρόεδρο, ειδικά μετά τη συνάντησή τους στο Σότσι τον Αύγουστο, έχει προκαλέσει την αντίδραση των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Economist, η σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν ενισχύεται όλο και περισσότερο. «Για χρόνια η Τουρκία ήταν ο πιο αξιόπιστος εταίρος της Ρωσίας στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ. Τώρα ο πόλεμος έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο τη σημασία της. Για τη Ρωσία, που θεωρείται πλέον κράτος-παρίας για μεγάλο μέρος της Δύσης, η Τουρκία έχει μετατραπεί σε ασφαλές λιμάνι, η μόνη χώρα στην Ευρώπη που υποδέχεται τις ρωσικές επιχειρήσεις και τον δικτάτορα της Ρωσίας με ανοιχτές αγκάλες. Και για την Τουρκία, η Ρωσία έχει γίνει πολύτιμος εμπορικός εταίρος και πηγή μετρητών. Ο Πούτιν χρειάζεται τη βοήθεια της Τουρκίας για να σώσει ό,τι έχει απομείνει από το απόθεμα εμπιστοσύνης στη διεθνή σκηνή. Ο Ερντογάν, ο οποίος οδεύει σε εκλογές το επόμενο έτος, μπορεί να χρειαστεί τη βοήθεια της Ρωσίας για να παραμείνει στην εξουσία» επισήμανε σε ανάλυσή του περιοδικό.

«Ο Μπάιντεν στηρίζει την Ελλάδα»

Στη Δύση όμως πιστεύουν άραγε ακόμη ότι η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, μπορεί να παίξει τον ρόλο του αξιόπιστου μεσολαβητή προς τον Πούτιν για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι ΗΠΑ και ΕΕ τηρούν μεν στάση αναμονής αλλά η υπομονή τους για την επαμφοτερίζουσα στάση του Ερντογάν εξαντλείται. Από την άλλη πλευρά, ο Ερντογάν, με διαρκείς ελιγμούς προσπαθεί να κερδίσει πόντους στο εξωτερικό, προβάλλοντας τον εαυτό του ως έναν παράγοντα που θα μπορούσε να συμβάλει σε μια διπλωματική λύση στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Στον γερμανικό Τύπο πάντως, η βερολινέζικη εφημερίδα Tageszeitung (TAZ) ανέφερε ότι υπάρχουν εμφανή σημάδια ρήξης μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης σημειώνοντας ότι «υπό τον Πρόεδρο Μπάιντεν οι ΗΠΑ στηρίζονται πλέον εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα και ο αμερικανικός στρατός επεκτείνει τις βάσεις του στην Ελλάδα ή δημιουργεί νέες».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News