Εννέα μήνες μετά τη σχεδόν κινηματογραφική πτώση του καθεστώτος Ασαντ, η Συρία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο: το καθεστώς που για δεκαετίες καταπίεζε και ταυτόχρονα προστάτευε τις μειονότητες κατέρρευσε, αλλά η ειρήνη δεν έχει ακόμη εδραιωθεί. Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν η χώρα μπορεί να ξανασταθεί στα πόδια της, αλλά αν μπορεί να παραμείνει ενωμένη, χωρίς να βυθιστεί ξανά σε έναν φαύλο κύκλο εκδίκησης, εθνοτικών εκκαθαρίσεων και αποσχίσεων. Καθώς η σουνιτική πλειοψηφία αναλαμβάνει τα ηνία για πρώτη φορά μετά από μισό αιώνα, η ελπίδα της συμφιλίωσης συγκρούεται με τη δυσπιστία, τις παλιές πληγές και τις εύθραυστες ισορροπίες που απειλούνται καθημερινά.

Επί αιώνες, προσκυνητές από όλη τη Μέση Ανατολή ταξίδευαν στη Δαμασκό για να προσκυνήσουν ένα λείψανο που πίστευαν ότι ανήκε στον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο οποίος αποκεφαλίστηκε ως ανταμοιβή της Σαλώμης  για τον αισθησιακό χορό της μπροστά στον Ηρώδη Αντίπα.

Η τοποθεσία, κάτω από το ιστορικό Τζαμί των Ουμαγιαδών, ενσάρκωνε ανέκαθεν την πνευματική συνύπαρξη στη Συρία: κορινθιακές κολώνες, βυζαντινά ψηφιδωτά και ισλαμικές αψίδες συνυπάρχουν σε έναν χώρο που υπήρξε ρωμαϊκός ναός και χριστιανική εκκλησία. Ελάχιστα τέτοια μνημεία πάντρεψαν επί αιώνες διαφορετικές κοινότητες σε όλον τον κόσμο.

Ομως σήμερα η αρμονία υπονομεύεται, γράφει η βρετανική Telegraph. Τον Ιούνιο, ένας ισλαμιστής δολοφόνησε 25 πιστούς σε ορθόδοξη εκκλησία στη Δαμασκό και μετά ανατινάχθηκε μέσα στη λειτουργία. Εναν μήνα αργότερα, ένοπλοι της νέας συριακής «εθνικής» στρατιωτικής δύναμης εισέβαλαν στο σπίτι του πάστορα Χαλίντ Μεζέρ, στη νότια περιφέρεια της Σουέιντα, και σκότωσαν ολόκληρη την οικογένειά του: τον ίδιον, τους γονείς, τα αδέρφια, τα μικρά παιδιά του, ακόμη και το σκυλάκι τους. Οι επιθέσεις δεν αφορούσαν τόσο τη θρησκεία όσο το μίσος κατά της μειονότητας των Δρούζων, εκατοντάδες εκ των οποίων σφαγιάστηκαν πρόσφατα από σουνίτες Βεδουίνους.

Ο προσωρινός πρόεδρος της Συρίας, ο Αχμέντ αλ Σάρα που κάποτε ήταν ο τζιχαντιστής Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζολάνι, αντέδρασε στέλνοντας κυβερνητικά στρατεύματα στις περιοχές των Δρούζων, αλλά κάποιες μονάδες κατηγορήθηκαν ότι αντί να προστατεύουν τους Δρούζους, τους συγκέντρωναν και τους εκτελούσαν. Δεν ήταν η πρώτη φορά: τον περασμένο Μάρτιο, σουνιτικές ομάδες εξαπέλυσαν μαζικές, εκδικητικές επιθέσεις εναντίον Δρούζων και Αλαουιτών στην παράκτια ζώνη της χώρας.

Αρχικά, σημειώνει η Telegraph, η πτώση του καθεστώτος Ασαντ δημιούργησε ευφορία και ελπίδα στη χώρα, της οποίας οι επιμέρους κοινότητες είχαν ενωθεί σε ένα κοινό μέτωπο εναντίον του. Ομως σήμερα, οι μειονότητες, Αλαουίτες, Δρούζοι, Κούρδοι, Χριστιανοί, Ισμαηλίτες, Σιίτες, αμφιβάλλουν αν μια σουνιτική πλειοψηφία μπορεί να συγκρατήσει ενωμένη τη Συρία. Ζητούν από τον Αλ-Σάρα να εγκαταλείψει το τζιχαντιστικό παρελθόν του (ως πρώην ηγέτης της HTS) και να λειτουργήσει ως εθνικός ηγέτης, όχι ως στρατιωτικός αρχηγός της φυλής του.

«Μετά τα γεγονότα του Μαρτίου, κάθε Αλαουίτης φοβάται», λέει στην Telegraph ο Ζάκι, τεχνικός IT στην Ταρτούς, πόλη Αλαουιτών. «Δεν ξέρουμε πότε θα μας ξανασφάξουν και δεν εμπιστευόμαστε τον Αλ-Σάρα για να μας προστατέψει».

Το καθεστώς Ασαντ, υπεύθυνο για περίπου 200.000 θανάτους και εκατοντάδες χιλιάδες βασανισμούς πολιτών, έχει τελειώσει και η Συρία δεν βρίσκεται πλέον σε πόλεμο. Προσωρινά. Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες προχωρούν σε σταδιακή άρση των οικονομικών κυρώσεων· χώρες του Κόλπου αποπληρώνουν δάνεια και επενδύουν· η Τουρκία βοηθά στην ανοικοδόμηση. Εκπρόσωποι των μειονοτήτων κατέχουν θέσεις υπουργών στην μεταβατική κυβέρνηση και υπάρχει μια προσωρινή συνταγματική διακήρυξη πέντε ετών που υπόσχεται πλήρη ένταξη των μειονοτήτων.

Ομως, επισημαίνει η Telegraph, καθώς η σουνιτική πλειοψηφία αναλαμβάνει την εξουσία για πρώτη φορά μετά από μισό αιώνα, οι κοινοτικές εντάσεις απειλούν αυτές τις εύθραυστες ισορροπίες. Ολοι αναρωτιούνται αν μια σουνιτική Συρία μπορεί να είναι δημοκρατική και πολυπολιτισμική, προστατεύοντας τους «άλλους» αντί να τους υποτάσσει.

Η Συρία από καταβολής της υπήρξε ένα κράτος με συχνές ανατροπές: από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη συμφωνία Σάικς-Πικό του 1916 (που δημιούργησε στη Μέση Ανατολή τεχνητά σύνορα), έως την ανεξαρτησία του 1946, με 16 προέδρους και 10 στρατιωτικά πραξικοπήματα έως το 1970, κατέληξε στον Χάφεζ αλ Ασαντ.

Υπό τον Χάφεζ και τον γιο του, Μπασάρ, αποκαταστάθηκε η τάξη, αλλά με ασφυκτική καταστολή, με ωφελημένες κυρίως τις μειονότητες στις οποίες στηριζόταν το καθεστώς. Η κομματική τεχνοκρατία των Ασαντ άφησε τις μειονότητες εξαρτημένες και τη χώρα βαθιά διχασμένη.

Τώρα, χωρίς τον Ασαντ, οι διενέξεις ξεσπούν ξανά: μετά από 14 χρόνια πολέμου και μια εύθραυστη μετάβαση, η δυσπιστία διατρέχει κάθε φυλή, θρησκευτική ομάδα και πολιτικό στρατόπεδο στη χώρα.

Οι συγκρούσεις που ακολούθησαν ήταν αναμενόμενες, γράφει η Telegraph. Τον Μάρτιο, χιλιάδες σουνίτες μαχητές κινητοποιήθηκαν ενάντια σε Αλαουίτες. Βίντεο δείχνουν θύματα να αναγκάζονται να γαβγίζουν σαν σκυλιά πριν εκτελεστούν. Χιλιάδες Αλαουίτες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους σε κατεστραμμένες πόλεις, ενώ πάνω από 1.400 σκοτώθηκαν.

Αρχικά, ο Αλ Σάρα εγκωμίασε τους μαχητές, σημειώνει η Telegraph· αργότερα κάλεσε σε ειρήνη και ταυτοχρόνως έδωσε υπουργικές θέσεις  στους Αλαουίτες, αλλά πολλοί δεν εμπιστεύονται την αλλαγή της στάσης του. Δεν είχαν άδικο. Στην περιφέρεια Σουέιντα ξαναξέσπασε σφαγή Δρούζων, με 1.400 νεκρούς, 176.000 εκτοπισμένους, απαγωγές και ακρωτηριασμούς, αλλά και ισχυρή ξένη παρέμβαση, καθώς το Ισραήλ βομβάρδισε κυβερνητικές δυνάμεις.

Ο Ααρόν Ζελίν του Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον τονίζει στην Telegraph ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να ελέγξει όλους τους ένοπλους στη χώρα και έτσι είναι αναπόφευκτο οι κρίσεις να κλιμακώνονται.Ο ι πρώην πολιτοφυλακές παραμένουν σχεδόν ανεξέλεγκτες.

Το προσωρινό σύνταγμα που ψηφίστηκε τον Μάρτιο, ενώ επαγγέλλεται προστασία μειονοτήτων, απαιτεί ο Πρόεδρος της χώρας να είναι μουσουλμάνος και καθιστά τη Σαρία κύρια πηγή νομοθεσίας, κάτι που τρομάζει τις μειονότητες, οι οποίοι το θεωρούν εργαλείο αποκλεισμού και πατερναλισμού.

Οι Κούρδοι εξέφρασαν έντονα την αντίθεσή τους, κατηγορώντας ότι το κείμενο είναι αυταρχικό, αγνοεί την εθνική ποικιλία και επιβάλλει την πολιτική της Αραβικής Δημοκρατίας. Οι Γραφείς Γιαζίντι απέρριψαν πλήρως την αναθεώρηση καταγγέλλοντας παράβαση των διεθνών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από την πλευρά τους, οι Δρούζοι θρησκευτικοί ηγέτες απέρριψαν κάθε συνεννόηση με το καθεστώς, χαρακτηρίζοντάς το «ριζοσπαστικό» και «καταζητούμενο από διεθνή δικαστήρια».

Μέσα σε όλα αυτά, σημειώνει η Telegraph, το Ισραήλ προέβη σε αεροπορικά χτυπήματα για να «υπερασπιστεί» τους Δρούζους, γεγονός που οδήγησε σε νέα πολυεπίπεδη πολιτική ένταση και αύξησε την καχυποψία σε τοπικό επίπεδο.

Στο μεταξύ, υπογραφές συμφωνιών όπως αυτή στις 10ης Μαρτίου, μεταξύ κυβέρνησης και του κουρδικού SDF, προσπαθούν να ενσωματώσουν τους Κούρδους σε κρατικές δομές, με την υπόσχεση να μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους οι πρόσφυγες και κοινή διαχείριση πηγών.

Παρά τα βήματα οικοδόμησης συναίνεσης, η επισφαλής ειρήνη διαταράχθηκε, όμως, από νέες συγκρούσεις στο βορρά και το νότο. Οι διαπραγματεύσεις κρατούν, αλλά η εμπιστοσύνη έχει πληγεί σημαντικά, γράφει η Telegraph.

Ο Αλ Σάρα έχει μπροστά του δυο δρόμους: να συνεχίσει την παράδοση της αυταρχικής καταστολής ή να επιχειρήσει κάτι άγνωστο στη σύγχρονη Συρία, μια ειλικρινή εθνική ταυτότητα που θα επισκιάζει φυλή, θρήσκευμα και την κληρονομιά της βίας.

Κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Αλ Σάρα μάλλον θα επιλέξει την υποταγή των μειονοτήτων. Αλλοι θεωρούν ότι τα θεμέλια για εθνική επανένωση υπάρχουν: η μεταβατική διοίκηση προσπαθεί να εντάξει μειονότητες και το διεθνές περιβάλλον, με εξαίρεση το Ισραήλ, στηρίζει την ενότητα της Συρίας.

Τελικά, καταλήγει η Telegraph, η τύχη της Συρίας συναρτάται με την ικανότητα του Αχμέντ αλ Σάρα να μετατρέψει μια χώρα που έχει ποτιστεί από αίμα και θρήνο σε έναν τόπο όπου μουσουλμάνοι και χριστιανοί θα γονατίζουν μαζί μπροστά σε ένα αρχαίο κρανίο και θα πιστεύουν ότι η Συρία είναι η κοινή τους πατρίδα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News