Την περασμένη Τρίτη πέθανε σε ηλικία 88 ετών ένας σημαντικός για τις ΗΠΑ διανοούμενος, ο Τζόζεφ Νάι, ο οποίος ήταν πολιτικός επιστήμων, πανεπιστημιακός του Χάρβαρντ και μέλος του πολιτικού προσωπικού τριών κυβερνήσεων Δημοκρατικών (Κάρτερ, Κλίντον και Ομπάμα).

Ο Τζάνι Ριότα έγραψε στη Repubblica ένα πολιτικο-φιλολογικό κατευόδιο για το στερνό ταξίδι του Νάι, υμνώντας την πολιτική ευφυΐα του εκλιπόντος: «Ηταν ο άνθρωπος που επινόησε την ‘‘ήπια ισχύ’’ ως εργαλείο της μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, αφού πρώτος κατάλαβε ότι οι πόλεμοι διεξάγονται με ηθική πειθώ και όχι μόνο με όπλα και καταναγκασμό».

Αυτό σημαίνει ότι στο στρατηγικό οπλοστάσιο των ΗΠΑ εναντίον των δικτατοριών (εναντίον του κομμουνισμού δηλαδή, σοβιετικού, κινεζικού, κουβανικού, κ.λπ.) ο Νάι συμπεριέλαβε το Χόλιγουντ, την ποπ-ροκ κουλτούρα, τη μόδα κατά πάσα έννοια και όλους τους αμερικανικούς «μύθους» – όλα αυτά ήταν το λιπαντικό υλικό της μηχανής παραγωγής «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ιδιοκτησίας «ελεύθερου κόσμου», φυσικά.

Δεν τα πήγε και άσχημα αυτή η τακτική της «ήπιας» πολιτιστικής ισχύος, αν κρίνει κανείς από τη διάδοση του αμερικανικού πολιτισμού στην παγκόσμια νεολαία. Ο Ριότα θυμήθηκε, λόγου χάρη, ότι οι «οργισμένοι νεολαίοι» του Μάη του ’68 στη Γαλλία και στην Ιταλία φώναζαν αντιαμερικανικά συνθήματα, όμως «φορούσαν μπλουτζίν [σ.σ.: παρεμπιπτόντως, τα μπλουτζίν είναι εκ καταγωγής γενοβέζικα καραβόπανα 100%], τραγουδούσαν τραγούδια της Μπαέζ και του Ντίλαν και ονειρεύονταν την Καλιφόρνια».

Οπως έγραψε ο Ριότα, ο ίδιος ο Νάι είχε πει στον δημοσιογράφο, με κάποια υπερηφάνεια για το κατόρθωμά του, ότι «κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου οι πυρηνικές κεφαλές κρατούσαν μακριά την απειλή του Κρεμλίνου, όμως αυτό που μας έφερε συμπάθειες, πέρα ​​από το Τείχος του Βερολίνου, ήταν τα μακριά μαλλιά, η τζαζ και η ροκ, οι υποτροφίες Φουλμπράιτ, το κόμικ ‘‘Peanuts’’ με ήρωα τον Τσάρλι Μπράουν». Εν ολίγοις, η «αντισυμβατική» ποπ κουλτούρα.

Ο Ριότα έδωσε ένα περιεκτικό πολιτικό βιογραφικό του πατέρα της «ήπιας» ισχύος: «Ο Νάι υπήρξε υφυπουργός Εξωτερικών του Κάρτερ από το 1977 έως το 1979, επικεφαλής του Συμβουλίου Πληροφοριών και Κατασκοπείας και υφυπουργός Αμυνας του Κλίντον από το 1993 έως το 1995, σύμβουλος του Ομπάμα και του υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι το 2014. Ολη η Ουάσινγκτον, όλα τα think tanks, θυμήθηκαν το δόγμα του περί ήπιας ισχύος». Το δόγμα αυτό ο Νάι το ανέπτυξε στο δοκίμιο «Bound to Lead: The Changing Nature of American Power», το οποίο δημοσιεύθηκε το 1990, «με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου», όπως επισήμανε ο ιταλός δημοσιογράφος.

Εγραψε σχετικά ο Ριότα: «Σε αυτό το δοκίμιο ο Νάι υποστήριξε ότι οι πυρηνικές κεφαλές, ο τρομερός στρατιωτικός μηχανισμός του Πενταγώνου, τα δίκτυα των αμερικανών κατασκόπων, οι δορυφόροι που καλύπτουν όλη τη Γη και ενημερώνουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ με εικόνες από κάθε σημείο του κόσμου, όλα αυτά τα πολεμικά μέσα μετράνε μέχρι ενός σημείου. Για να διαιωνίσει την αμερικανική ηγεμονία που εδραιώθηκε μεταπολεμικά με τον ΟΗΕ, το Μπρέτον Γουντς, το Σχέδιο Μάρσαλ και το ΝΑΤΟ, ο Νάι προσδιόρισε συνολικά την ποπ κουλτούρα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα σχολεία και τις τάσεις της μόδας ως παγκόσμια δύναμη γοητείας».

Ενδέχεται, όμως, να μην υποκύψουν σε αυτά τα θέλγητρα οι δικτατορίες. Τότε τι γίνεται; «Οταν ένα κράτος [οι ΗΠΑ] καταφέρει να προσανατολίσει καταλλήλως τη βούληση άλλων κρατών, δηλαδή να επιθυμούν ό,τι επιθυμεί και αυτό, μπορούμε να μιλήσουμε για συνεργατική ισχύ ή για ήπια ισχύ, σε αντίθεση με την καταναγκαστική ισχύ που βασίζεται στην επιβολή». Πόλεμος γίνεται, λοιπόν, σε περίπτωση αποτυχίας της «ήπιας» ισχύος. Πόλεμος κανονικός. Τύπου Ουκρανίας, τύπου Κασμίρ, τύπου Τραμπ, όπως σχολίασε ο Ριότα: «Ο Τραμπ ακυρώνει την ήπια δύναμη του διεθνούς εμπορίου, για την ασύμφορη σταυροφορία των δασμών του. Η ήπια δύναμη ηττήθηκε από τη σκληρή δύναμη, τη μεγάλη και τρομερή δύναμη των όπλων.

»Ο Νάι αντιτάχθηκε μέχρι τέλους στην απομονωτική τάση του κινήματος MAGA, στη ρήξη με τους ιστορικούς συμμάχους των ΗΠΑ, στην εγκατάλειψη του Παγκόσμιου Νότου, στην ηγεμονία της Κίνας, στην εξωτερική πολιτική των τρολ. Στις 8 Μαρτίου έγραψε στους Financial Times ότι οι διεθνείς σχέσεις είναι ζήτημα πολιτικής ισχύος. Ωστόσο η εξουσία δεν βασίζεται μόνο σε βόμβες και σε οικονομικό καταναγκασμό. Η δύναμη είναι η ικανότητα να επηρεάζουμε τους άλλους για να επιτύχουμε τα επιθυμητά σε εμάς αποτελέσματα, κάτι που γίνεται εφικτό μέσω της γοητείας της βίας ή του χρήματος. Οι ηγέτες συνήθως βρίσκουν πιο ελκυστική τη σκληρή ισχύ, αλλά μακροπρόθεσμα, συχνά επικρατεί η ήπια ισχύς.

»Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν κτίστηκε μόνο από τις λεγεώνες της, αλλά και από τη γοητεία του ρωμαϊκού πολιτισμού. Το Τείχος του Βερολίνου δεν έπεσε από πυρά πυροβολικού, αλλά από τα σφυροκοπήματα ανθρώπων που έχασαν την πίστη τους στον κομμουνισμό επειδή είχαν γοητευθεί από τις αξίες της Δύσης. Αυτό ήταν το τελευταίο μανιφέστο του Νάι, που το απηύθυνε και στον Τραμπ και στους Δημοκρατικούς. Η απόλυτη κυριαρχία δεν είναι πλέον δυνατή, αλλά η εγκατάλειψη του αμερικανικού ονείρου των δικαιωμάτων και της δημοκρατικής ανάπτυξης δεν προδίδει μόνο τους ιδρυτές πατέρες [των ΗΠΑ], είναι επίσης και καταστροφή απέναντι στις αυταρχικές κυβερνήσεις».

Το κλείσιμο του Ριότα: «Ο Νάι ήταν ευγενικός, γενναιόδωρος, ανοικτός με τους μαθητές και τους συναδέλφους του. Υστερα από την επίθεση του Μπιν Λάντεν, το 2001, ο Μπους υιός είχε την αυταπάτη ότι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν θα έδινε λύση. Πείσμων ο Νάι, πρότεινε μια υβριδική ατζέντα πολιτισμού και άμυνας, καθώς ήταν ειδικός στα δίκτυα κατασκοπείας και στα πυρηνικά όπλα, γνωρίζοντας ότι χωρίς το Χόλιγουντ, χωρίς τα πανεπιστήμια στα οποία τώρα αντιτίθεται ο Τραμπ, χωρίς τους μύθους των ΗΠΑ, χωρίς τη σύγκρουση των πολιτισμών, οι δικτατορίες τελικά θα νικήσουν»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News