Πριν από την έναρξη της μεγαλειώδους, ομολογουμένως, στρατιωτικής παρέλασης για την Ημέρα της Νίκης στην Κόκκινη Πλατεία το πρωί της Παρασκευής, η Κίνα και η Ρωσία δεσμεύτηκαν (με κοινή δήλωσή τους) να εμβαθύνουν περαιτέρω την ήδη «δίχως όρια» συνεργασία τους, υπογραμμίζοντας τη σημασία διατήρησης της «σωστής θεώρησης» της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσαν πως «ορισμένες χώρες προσπαθούν να παραποιήσουν τα αποτελέσματα της νίκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». 

Στην ομιλία που εκφώνησε ενώπιον χιλιάδων στρατιωτικών και περισσότερων από 20 ξένων ηγετών, ο ρώσος πρόεδρος, προβαίνοντας για ακόμα μία φορά σε ιστορικούς παραλληλισμούς μεταξύ του Β’ ΠΠ και της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, εξήρε τη «γενναιότητα» των ρώσων στρατιωτών που εξακολουθούν να πολεμούν στην όμορη χώρα.

Το ότι ο επικεφαλής του Κρεμλίνου, 80 χρόνια μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας, υποστηρίζει ότι στην Ουκρανία οι δυνάμεις του πολεμούν εναντίον μιας άλλης, νέας «ναζιστικής» κυβέρνησης, καταδεικνύει «πόσο αποφασιστικά αντιτίθεται η Ρωσία στη Δύση», γράφει ο Economist, προειδοποιώντας πως αυτό θα πρέπει να ανησυχεί ολόκληρη την Ευρώπη.

«Καθώς ο αριθμός των νεκρών στην Ουκρανία αυξήθηκε, οι πολεμικοί στόχοι του Πούτιν διευρύνθηκαν, ώστε να δικαιολογούνται οι απώλειες. Αυτό που άρχισε ως μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση έχει αναχθεί σε υπαρξιακό αγώνα της Ρωσίας εναντίον μακρινών εχθρών. Αυτή είναι μια βαθιά αλλαγή. Σημαίνει ότι το μέλλον της Ουκρανίας εξαρτάται περισσότερο από τις φιλοδοξίες του Πούτιν παρά από τη θεατρική διπλωματία του Ντόναλντ Τραμπ. Σημαίνει επίσης ότι πολλοί Ευρωπαίοι είναι εφησυχασμένοι όσον αφορά τη ρωσική απειλή και παρερμηνεύουν το πώς μπορούν να την αποτρέψουν», γράφουν οι Βρετανοί.

Η Ρωσία μπορεί να μην προετοιμάζεται να εισβάλει σε άλλα κράτη της Ευρώπης, όμως ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι θα επιδιώξει να αυξήσει την ισχύ της, επιμένοντας δραστικά σε κυβερνοεπιθέσεις, επιχειρήσεις επιρροής της κοινής γνώμης, δολιοφθορές, ακόμη και σε δολοφονίες.

Πλέον, όμως, δεδομένης της αναταραχής και της αβεβαιότητας που επικρατεί –λόγω Τραμπ– στο Δυτικό στρατόπεδο, ο Πούτιν θα μπορούσε επίσης να επιδιώξει να διασπάσει το ΝΑΤΟ, καταλαμβάνοντας ένα μικρό κομμάτι εδάφους και προκαλώντας τα μέλη της Συμμαχίας να απαντήσουν. «Θα είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο σε δύο ως πέντε χρόνια, διάστημα που ίσως να φαίνεται μεγάλο, αλλά από την άποψη του στρατιωτικού σχεδιασμού είναι… ριπή οφθαλμού», αναφέρεται στο βρετανικό δημοσίευμα.

Πολλοί στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη εξακολουθούν να θεωρούν αυτούς τους ισχυρισμούς υπερβολικούς. Ορισμένοι, μάλιστα, όπως ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ, υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν είναι αξιόπιστος ή πως δεν θα τολμούσε να παραβιάσει μια ειρηνευτική συμφωνία του Τραμπ – με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι θα την υπέγραφε πρώτα.

Αλλοι, αν και αρκετά συνετοί ώστε να μην εμπιστεύονται έναν άνθρωπο που έχει διεξαγάγει πέντε πολέμους μέσα σε 25 χρόνια, υποστηρίζουν ότι η Ρωσία είναι πολύ αδύναμη για να αποτελεί μεγάλη απειλή. Επ’ αυτού σημειώνουν ότι, παρά τις τεράστιες απώλειες (περίπου ένα εκατομμύριο νεκροί και τραυματίες), μετά από περισσότερο από τρία χρόνια πολέμου, οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία κατέχουν ελάχιστα περισσότερα (1%) εδάφη από εκείνα που κατάφεραν να καταλάβουν στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.

Συγχρόνως, όμως, πολλοί στα κράτη της Βαλτικής, στην Πολωνία και στις σκανδιναβικές χώρες φτάνουν στο άλλο άκρο, υποστηρίζοντας ότι η απειλή είναι πολύ μεγαλύτερη και δεν περιορίζεται στις όποιες βλέψεις του Πούτιν, αφού ο ρωσικός ιμπεριαλισμός έχει βαθιές ρίζες.

Οι δημοσιογράφοι του Economist αναγνωρίζουν ότι, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία των συγκεκριμένων κρατών, ο φόβος τους είναι κατανοητός. Θεωρούν όμως πως δεν είναι ο σωστός τρόπος προσέγγισης της Ρωσίας, καταρχάς επειδή επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι το ΝΑΤΟ είναι θεμελιωδώς αντιρωσικό, αλλά και γιατί καθιστά πιο πιθανό το ενδεχόμενο να χάσει η Ευρώπη ευκαιρίες ύφεσης,

«Ο Πούτιν είναι πράγματι ένας επιτιθέμενος που πρέπει να αποτραπεί. Μια κακή ειρήνη που θα επιβληθεί στην Ουκρανία θα μπορούσε να γίνει εφαλτήριο για τον επόμενο πόλεμό του. Ταυτόχρονα, όμως, ο Πούτιν, αν και αδυσώπητος, είναι πια 72 ετών. Τώρα είναι η στιγμή να επηρεαστεί ό,τι θα ακολουθήσει μετά από εκείνον» γράφουν. «Η αποτροπή εξαρτάται από την κατανόηση της απειλής που θέτει ο Πούτιν. Μετά από τρία χρόνια μαχών, ο πόλεμος έχει γίνει ιδεολογία» προσθέτουν. Τι σημαίνει αυτό;

Πως ενώ στο παρελθόν το 60% των Ρώσων δήλωνε ότι προτεραιότητα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, σήμερα το σχετικό ποσοστό ανέρχεται μόλις στο 41%, ενώ το 55% δηλώνει ότι θέλει η Ρωσία να αντιμετωπίζεται με τον σεβασμό που αρμόζει σε μια από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι ο Πούτιν κατάφερε να θέσει σε πολεμική τροχιά όχι μόνο την οικονομία, άλλα και την κοινωνία της Ρωσίας. Η πολεμική βιομηχανία προσφέρει εργασία, ενώ οι γενναιόδωρες πληρωμές στους στρατιώτες και στις οικογένειές τους ανέρχονται πλέον στο 1,5% του ΑΕΠ. Επιπλέον, το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί τον πόλεμο ως δικαιολογία για την ολοένα πιο σκληρή καταστολή και την απομόνωση από τη Δύση.

Το να εφησυχάζουν οι Ευρωπαίοι με το σκεπτικό ότι οι ρωσικές δυνάμεις είναι είτε εξαντλημένες είτε ανίκανες, είναι επίσης λάθος. Το αξιόμαχο της Αεροπορίας και του Ναυτικού της Μόσχας είναι σχεδόν άθικτο, ενώ ο ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ προειδοποιεί πως η Μόσχα αναπληρώνει άνδρες, όπλα και πυρομαχικά με «άνευ προηγουμένου» ρυθμό, τόσο εντατικά που, εν τέλει, η Ρωσία θα μπορούσε να ενισχύσει τις δυνάμεις και τον εξοπλισμό της στο Δυτικό μέτωπο ακόμη και κατά 30-50%. Χάρη στον πόλεμο η Μόσχα έχει επίσης εμβαθύνει τους δεσμούς της με την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα.

Οσον αφορά τη συνέχεια, «οι ρωσικές τακτικές είναι πρόχειρες και δαπανηρές, αλλά μια ξαφνική, μικρή εισβολή σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ θα ανάγκαζε τη Συμμαχία να επιλέξει αν θα ανακτήσει το χαμένο έδαφος, διακινδυνεύοντας έναν πυρηνικό πόλεμο. Εάν δεν το έκανε, το ΝΑΤΟ θα διαλυόταν. Στο πλαίσιο μιας μεγαλύτερης σύγκρουσης, η Βορειοατλαντική Συμμαχία θα μπορούσε σίγουρα να αποκρούσει μια πρώτη ρωσική επίθεση, αλλά θα διέθετε τους πόρους για μια πέμπτη ή έκτη;

»Ο Πούτιν θα μπορούσε να κάνει λόγο για στρατηγική νίκη αν ο Τραμπ δεν αντιδρούσε, ακόμη και αν η Ρωσία απωθούνταν, καθώς η απουσία των ΗΠΑ στο πεδίο της μάχης θα εδραίωνε την ισχύ της Ρωσίας στην Ευρώπη», συνοψίζει ο Economist. Τι πρέπει να κάνουν, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι; «Η άμυνα εναντίον της Ρωσίας ξεκινάει στην Ουκρανία», απαντούν οι Βρετανοί. «Οσο περισσότερο δεν πετυχαίνει τους στόχους του ο Πούτιν εκεί, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να επιτεθεί στο NATO».

Αυτό, όμως, σημαίνει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσει να προμηθεύει την Ουκρανία με όπλα αλλά και με χρήματα, ώστε το Κίεβο να πληρώνει για τα όπλα που μπορεί να παράγει μόνο του πιο οικονομικά. Οσο για τον Τραμπ, πρέπει να αντιληφθεί και να αποδεχτεί ότι η χρηματοδότηση της Ουκρανίας εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα, έστω και μόνο γιατί ο πιο στενός «φίλος» της Ρωσίας είναι η Κίνα.

Ωστόσο, η υποστήριξη της Ουκρανίας δεν είναι αρκετή για την ασφάλεια ολόκληρης της ηπείρου, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ είναι απίθανο να προσφέρει μεγάλη βοήθεια. Επομένως, η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα, ενισχύοντας σημαντικά τις αμυντικές της ικανότητες, εδραιώνοντας την ενότητά της και θέτοντας τα θεμέλια για μια μετα-Πούτιν Ρωσία.

Τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν ήδη αρχίσει να αγοράζουν περισσότερα όπλα. Σύμφωνα με νέα στοιχεία του SIPRI, μιας σουηδικής δεξαμενής σκέψης, οι αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ, εξαιρουμένης της Αμερικής, αυξήθηκαν το 2022-2023 κατά 68 δισ. δολάρια (19%). Πρέπει να αυξηθούν περαιτέρω, βέβαια, οι δε ευρωπαίοι ηγέτες εξακολουθούν να αποφεύγουν να προετοιμάσουν τους πολίτες-ψηφοφόρους για τις θυσίες που τους περιμένουν. Προκύπτουν επίσης αδιανόητα –δεδομένης της κρισιμότητας της κατάστασης– ζητήματα, όπως το ενδεχόμενο να μην επιτραπεί στη Βρετανία να ενταχθεί σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την αγορά όπλων, εκτός αν επιτρέψει στα σκάφη της ΕΕ να αλιεύουν στα ύδατά της.

Πρέπει επίσης να καταβληθούν προσπάθειες για την ενίσχυση της ενότητας στους κόλπους του ΝΑΤΟ, ειδικά εάν η Αμερική δεν λειτουργεί πια ως συνδετικός κρίκος. Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι δεν πρόκειται ποτέ να νιώσουν ότι απειλούνται από τη Ρωσία όπως οι πολίτες των κρατών της Βαλτικής και της Πολωνίας. Αλλά απειλούνται οι υποδομές και η πολιτική τους. Επιπλέον, έχουν ζωτικό συμφέρον να αποτραπούν τα όποια προβλήματα θα προέκυπταν από μια ενδεχόμενη κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας προς τα ανατολικά μέλη της ΕΕ.

Υπάρχει, όμως, και κάτι ακόμα που πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να αποτρέψει τον Βλαντίμιρ Πούτιν από τα όποια σχέδιά του: να χαράξει μια πολιτική για τη Ρωσία, έχοντας το βλέμμα της στραμμένο πέρα ή, έστω, όχι μόνο στην Ουκρανία: «Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η Δύση έπεισε τους απλούς Ρώσους ότι ήταν με το μέρος τους και ότι αυτό που τους κρατούσε μακριά από την ελευθερία και την ευημερία ήταν το σοβιετικό καθεστώς. Υποστήριζε αντιφρονούντες και ενθάρρυνε τις επαφές. Σήμερα πάρα πολλοί Ευρωπαίοι είναι εχθρικοί προς όλους τους Ρώσους, και όχι μόνο προς τους πολεμοκάπηλους» αναφέρει ο Economist.

«Η Ευρώπη έχει τον πλούτο και τη βιομηχανική ισχύ για να αντισταθεί στον Πούτιν. Εχει τη δυνατότητα να καταλήξει σε μια διευθέτηση με τον διάδοχό του. Καθώς οι ρώσοι στρατιώτες παρήλαυναν στην Κόκκινη Πλατεία, το ερώτημα που τέθηκε ήταν αν η Ευρώπη μπορεί να ξεπεράσει τις διαιρέσεις της προκειμένου να σώσει την Ουκρανία και να προστατεύσει τον εαυτό της».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News