Οι αρκούδες του μελιού, γνωστές και ως «βραδύποδες» ή «νωθρές αρκούδες» –πήραν το όνομά τους από τα μακριά νύχια και δόντια τους, που υποτίθεται ότι μοιάζουν με εκείνα του βραδύποδα– ζουν στην Ινδία, στο Νεπάλ και στη Σρι Λάνκα και συγκαταλέγονται στα πιο επιθετικά ζώα της ινδικής υποηπείρου. Μάλιστα, έχουν καταγραφεί περιστατικά όπου κυριολεκτικά επιχειρούσαν να ξεσκίσουν τίγρεις, ενώ έχουν επιτεθεί και σε ανθρώπους.

Μια μελέτη που καταμέτρησε τις επιθέσεις μεγάλων σαρκοφάγων σε ανθρώπους σε παγκόσμια κλίμακα μεταξύ 1950-2019 διαπίστωσε ότι οι επιθέσεις από βραδύποδες αρκούδες ξεπερνούσαν σε αριθμό όλα τα άλλα είδη – ανάμεσά τους τίγρεις, λιοντάρια, λύκοι και άλλες αρκούδες. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου καταγράφηκαν 1.337 επιθέσεις αρκούδων του μελιού, σε σύγκριση με 1.047 από τίγρεις, 414 από λύκους και μόλις 23 από πολικές αρκούδες.

Ωστόσο, οι συγκεκριμένες αρκούδες αντιμετωπίζουν και οι ίδιες πολλές απειλές – από την υποβάθμιση των οικοτόπων τους έως τα ανθρώπινα αντίποινα, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του BBC από την Ινδία. Ο πληθυσμός τους μειώνεται και έχουν χαρακτηριστεί ως ευάλωτο είδος, με τον παγκόσμιο πληθυσμό τους να εκτιμάται σε λιγότερες από 20.000.

Αυτό δεν συνιστά πρόβλημα μόνο για τις ίδιες: οι αρκούδες του μελιού προσφέρουν σημαντικά οφέλη ως μηχανικοί οικοσυστημάτων που διασπείρουν σπόρους φρούτων και ελέγχουν τους πληθυσμούς τερμιτών. Ωστόσο έρευνες δείχνουν ότι οι γνώσεις σχετικά με τη συμπεριφορά τους, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου που αντιδρούν σε αντιληπτές απειλές, ίσως βοηθήσουν στη διατήρηση της ασφάλειας τόσο των ανθρώπων όσο και των ιδίων.

Η αγριότητα των βραδύποδων αρκούδων μπορεί να προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι τρέφονται με φρούτα, τερμίτες και μυρμήγκια και δεν θηρεύουν θηλαστικά. Ωστόσο το συγκεκριμένο είδος μάλλον έχει αναπτύξει μια εκρηκτική συμπεριφορά προκειμένου να επιβιώσει ζώντας ανάμεσα σε σαρκοφάγα είδη, όπως οι τίγρεις, σύμφωνα με μια μελέτη του 2024. Οι συγκρούσεις τους με τα άγρια αιλουροειδή καταλήγουν σε εκατέρωθεν πληγές.

Για τους ανθρώπους, το αποτέλεσμα μιας αντίστοιχης σύγκρουσης μπορεί να είναι πολύ χειρότερο. Σε αντίθεση με τις τίγρεις, οι άνθρωποι δεν είναι αρκετά γρήγοροι για να ξεφύγουν από τις αρκούδες του μελιού, ενώ οι ίδιες οι επιθέσεις καταλήγουν ιδιαίτερα επιζήμιες για τους ανθρώπους, καθώς οι αρκούδες επιτίθενται κυρίως στο κεφάλι: με τα αιχμηρά, μακριά νύχια τους μπορούν να ξεριζώνουν πρόσωπα και να βγάζουν μάτια.

Οι συναντήσεις μεταξύ νωθρών αρκούδων και ανθρώπων αυξάνονται λόγω της απώλειας και της υποβάθμισης των οικοτόπων τους. Ωστόσο τέτοιες συγκρούσεις μπορούν να αποφευχθούν με βάση τις γνώσεις για το πώς, το γιατί και το πότε επιτίθενται οι αρκούδες του μελιού. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ζώα δεν είναι φύσει επιθετικά και δεν έχουν πρόθεση να σκοτώσουν.

Αντιθέτως, η θανατηφόρα συμπεριφορά τους απέναντι σε ανθρώπους ίσως είναι ακούσια συνέπεια μιας αμυντικής στρατηγικής που έχει ως κύριο στόχο να τρομάξει τον εχθρό – για παράδειγμα, όταν μια θηλυκή αρκούδα που κουβαλά τα μωρά της αισθάνεται απειλούμενη. Τότε στέκεται στα πίσω πόδια της και επιτίθεται με τα μπροστινά, που είναι εξοπλισμένα με γαμψά νύχια που τη βοηθούν να σκάβει για μυρμήγκια, τα οποία αποτελούν μέρος της διατροφής της.

Σε μάχες με τίγρεις, η «ορθοστασία» μπορεί να δώσει στις αρκούδες ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Βίντεο από τις συγκρούσεις δείχνουν ότι τα ζώα μπορεί να χάσουν τη ζωή τους αν δεν σταθούν στα πίσω πόδια τους την ώρα που τους επιτίθεται ένα άγριο αιλουροειδές. Τα χτυπήματά τους συνήθως οδηγούν τις τίγρεις, που είναι γρηγορότερες, μακριά από τις αρκούδες.

Για τους ανθρώπους, όμως, η διαφυγή από μια αρκούδα του μελιού συνήθως δεν συνιστά βιώσιμη επιλογή – και όχι μόνο επειδή είναι πιο αργοί από τις τίγρεις: αναφορές από επιζώντες επιθέσεων υποδηλώνουν ότι οι αρκούδες ορμούν σε ανθρώπους… από το πουθενά, προτού δηλαδή γίνουν αντιληπτές. Τα χτυπήματά τους, δε, τραυματίζουν το πιο ευάλωτο σημείο του ανθρώπινου σώματος – το πρόσωπο.

Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας επίθεσης μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικούς τραυματισμούς. Το 2020, ένας 50χρονος άνδρας στη Σρι Λάνκα έκανε βόλτα σε δάσος όταν δέχτηκε επίθεση από μια βραδύποδη αρκούδα, η οποία του ξέσκισε το πρόσωπο. Σε αντίστοιχη επίθεση το 2023, ένας 43χρονος βοσκός που φρόντιζε τα βοοειδή του στη Σρι Λάνκα τραυματίστηκε επίσης στο πρόσωπο. Και οι δύο άνδρες έχασαν την όρασή τους.

Στην Οντίσα, της ανατολικής Ινδίας, άνδρας δέχτηκε τόσο άσχημη επίθεση από αρκούδα του μελιού, που τμήμα εγκεφαλικής ουσίας πετάχθηκε από το τραυματισμένο κρανίο του! Μετά από επείγουσα χειρουργική επέμβαση, τελικά σώθηκε η ζωή του. Οι επιθέσεις είναι τόσο εκρηκτικές που οι επιζώντες αφηγούνται ότι δεν είχαν χρόνο να αντιδράσουν.

Σε δασικές περιοχές της Ινδίας όπως το κεντρικό Γκουτζαράτ, οι φυλετικές κοινότητες διατρέχουν ιδιαίτερα κίνδυνο από τέτοιες ακούσιες συγκρούσεις. Οι συναντήσεις ανθρώπων με αρκούδες γίνονται συνήθως νωρίς το πρωί, όταν οι κάτοικοι του δάσους συλλέγουν ένα συγκεκριμένο φαρμακευτικής χρήσης λουλούδι, ενώ οι νωθρές αρκούδες ψάχνουν την πρωινή τροφή τους.

Μια τρέχουσα έρευνα που διενεργείται στην περιοχή επιχειρεί να αλλάξει τις εκατέρωθεν συμπεριφορές. Ερευνητές του πανεπιστημιακού Ιδρύματος Ερευνών WCB του Γκουτζαράτ παίρνουν συνεντεύξεις από επιζώντες για να κατανοήσουν τα αίτια και στη συνέχεια χρησιμοποιούν τις πληροφορίες για να βοηθήσουν τους ντόπιους να αποφεύγουν τις αρκούδες.

Εκπαιδεύουν τους ντόπιους στα μέτρα ασφάλειας απέναντι στις αρκούδες του μελιού, όπως η πρόκληση θορύβου κατά το περπάτημα, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες ξαφνικών συναντήσεων με αυτές. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης την απομάκρυνση πυκνών θάμνων από τις άκρες των χωραφιών και των δρόμων, ώστε να διευκολύνεται η εκατέρωθεν ανίχνευση ανθρώπων και αρκούδων, καθώς και την κατασκευή τουαλετών κοντά σε οικισμούς, ώστε να αποφεύγεται η περιπλάνηση στο δάσος.

Επιπλέον, οι ερευνητές έχουν σχεδιάσει ένα ειδικό ραβδί για την απώθηση των νωθρών αρκούδων, εξοπλισμένο με κουδούνια και αμβλεία καρφιά. Το επονομαζόμενο «ξυλοκούδουνο» τρομάζει τις αρκούδες και αποτρέπει πιθανές συγκρούσεις. Περίπου 500 τέτοια ραβδιά έχουν διανεμηθεί σε φυλετικές κοινότητες και στο προσωπικό του τμήματος δασών που περιπολεί τα τοπικά δάση όπου ζουν οι νωθρές αρκούδες.

Οι ερευνητές του WCB  ελπίζουν ότι, καθώς οι άνθρωποι θα μαθαίνουν περισσότερα για την αρκούδα του μελιού και πώς να ζουν με μεγαλύτερη ασφάλεια μαζί της, θα την αντιμετωπίζουν ως ένα ζώο που αξίζει να προστατεύεται. Ηδη, το προσωπικό του δάσους έχει αρχίσει να βλέπει το ζώο πιο θετικά, σε σύγκριση με τους απλούς χωρικούς. Κατανοούν ότι είναι πολύ σημαντικό για το τοπικό οικοσύστημα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News