Η Γη θα είναι καταδικασμένη στην υπέρβαση του συμβολικού ορίου αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε μόλις τρία χρόνια, σύμφωνα με τα τρέχοντα επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αυτή είναι η αυστηρή προειδοποίηση μελέτης τουλάχιστον 60 κορυφαίων επιστημόνων του κλίματος από όλον τον κόσμο, στην πιο ενημερωμένη αξιολόγηση της κατάστασης της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Σχεδόν 200 χώρες είχαν συμφωνήσει να προσπαθήσουν να περιορίσουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα επίπεδα των τελών του 1800 στη συμφωνία-ορόσημο του 2015, με στόχο την αποφυγή ορισμένων από τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει δημοσίευμα του BBC, η ανθρωπότητα συνεχίζει να καίει σε ποσότητες-ρεκόρ διοξείδιο του άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά και να καταστρέφει δάση που αποθηκεύουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα, θέτοντας έτσι τον παγκόσμιο στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού σε κίνδυνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να αποσύρουν τη συμμετοχή τους στη Συμφωνία τον Ιανουάριο του 2026.

Οικολόγοι και κλιματικοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα πράγματα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση, με τη θέρμανση του πλανήτη να αυξάνεται και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας να επιταχύνεται. Στις αρχές του 2020 οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι περιορίζοντας τον ρυθμό αύξησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα η ανθρωπότητα είχε 50% πιθανότητα να διατηρήσει την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Ωστόσο, μέχρι τις αρχές του 2025 ο στόχος της εκπομπής μάξιμουμ 500 δισ. περισσότερων τόνων διοξειδίου του άνθρακα έχει μειωθεί στα 130 δισ. τόνους, σύμφωνα με τη νέα μελέτη. Η μείωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις συνεχιζόμενες εκπομπές-ρεκόρ διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν τη θέρμανση του πλανήτη, όπως το μεθάνιο – αλλά και σε βελτιώσεις των επιστημονικών εκτιμήσεων.

Εάν οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα παραμείνουν στα τρέχοντα υψηλά επίπεδα των 40 δισ. τόνων ετησίως, τα επιπλέον 130 δισ. τόνων προσφέρουν περιθώριο περίπου τριών ετών ώστε να παραμείνει η αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου – και να μην παραβιαστεί ο στόχος που έθεσε η Συμφωνία. Διαφορετικά, η περαιτέρω αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας πιθανότατα θα συμβεί λίγα χρόνια αργότερα, όπως αναφέρουν οι ειδικοί.

Παρότι τα ρεκόρ ζέστης που καταγράφηκαν το 2024 δεν θεωρούνται παραβίαση της Συμφωνίας του Παρισιού (καθώς ενισχύθηκαν από ασύμμετρα φυσικά φαινόμενα), η ανθρωπογενής θέρμανση ήταν μακράν η κύρια αιτία για τις υψηλές θερμοκρασίες του περασμένου έτους – οδηγώντας την παγκόσμια θερμοκρασία 1,36 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, όπως εκτιμούν οι κλιματολόγοι.

Αυτός ο τρέχων ρυθμός θέρμανσης αντιστοιχεί σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά περίπου 0,27 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία –την υψηλότερη που έχει καταγραφεί–, και αν οι εκπομπές αερίων παραμείνουν υψηλές ο πλανήτης θα αγγίξει την αύξηση των 1,5 βαθμών Κελσίου κοντά στο 2030. Από αυτό το σημείο και ύστερα, η μακροπρόθεσμη θέρμανση θα μπορούσε, θεωρητικά, να μειωθεί, απορροφώντας μεγάλες ποσότητες άνθρακα πίσω στην ατμόσφαιρα.

Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης συνιστούν προσοχή όσον αφορά την αξιοποίηση των νέων φιλόδοξων τεχνολογιών που υποτίθεται ότι εξυπηρετούν τους στόχους της Συμφωνίας. Η μελλοντική χρήση τους θεωρείται απίθανο να αντιστρέψει πλήρως την υπερθέρμανση που προκαλείται από τις σημερινές εκπομπές.

Η μελέτη είναι γεμάτη με εντυπωσιακά στατιστικά στοιχεία που υπογραμμίζουν το μέγεθος της κλιματικής αλλαγής που έχει ήδη καταγραφεί. Ισως το πιο αξιοσημείωτο όλων είναι ο ρυθμός με τον οποίο συσσωρεύεται επιπλέον θερμότητα στο κλιματικό σύστημα της Γης – γνωστό ως «ενεργειακή ανισορροπία της Γης» στην επιστημονική ορολογία.

Την τελευταία δεκαετία αυτός ο ρυθμός θέρμανσης ήταν υπερδιπλάσιος από εκείνον των δεκαετιών του 1970 και του 1980 – ενώ εκτιμάται ότι είναι 25% υψηλότερος σήμερα από ό,τι ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στη δεκαετία του 2010. Το ποσοστό αύξησης θεωρείται άκρως ανησυχητικό για τόσο περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Η πρόσφατη θερμοκρασιακή άνοδος οφείλεται κυρίως στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και η μείωση του φαινομένου ψύξης από μικρά σωματίδια –που ονομάζονται «αερολύματα»– έχει επίσης παίξει κάποιο ρόλο. Ο συνδυασμός των δύο φαινομένων οδηγεί στην αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα και στο λιώσιμο των πάγων, αλλά το 90% της πλεονάζουσας θερμότητας απορροφάται από τους ωκεανούς.

Αυτό το γεγονός δεν διαταράσσει μόνο τη θαλάσσια ζωή, αλλά και υψηλότερα επίπεδα της θάλασσας. Τα θερμότερα νερά των ωκεανών καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο, πέραν του επιπλέον νερού που τους προσθέτουν οι παγετώνες όταν λιώνουν. Ο ρυθμός ανόδου της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας έχει διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990, αυξάνοντας τους κινδύνους πλημμυρών για εκατομμύρια κατοίκους παράκτιων περιοχών στον πλανήτη.

Παρότι όλα αυτά σκιαγραφούν μια ζοφερή εικόνα, οι συγγραφείς της μελέτης σημειώνουν με σχετική αισιοδοξία ότι ο ρυθμός αύξησης των εκπομπών αερίων φαίνεται να επιβραδύνεται με την εισαγωγή καθαρών τεχνολογιών. Υποστηρίζουν ότι οι «ταχείες και αυστηρές» μέθοδοι περικοπής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα «είναι πιο σημαντικές από ποτέ».

Ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού βασίζεται σε πολύ ισχυρά επιστημονικά στοιχεία, που δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι πολύ πιο ζοφερές αν η παγκόσμια θερμοκρασία ανέβει κατά 2 βαθμούς Κελσίου, από ό,τι αν ανέβει κατά 1,5. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι κάθε επιπλέον ποσοστό θέρμανση αυξάνει την επικινδυνότητα πολλών ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ επιδεινώνει το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Η μελέτη επισημαίνει ότι κάθε απόπειρα μείωσης των εκπομπών αερίων εντός της προσεχούς δεκαετίας μπορεί να αλλάξει σημαντικά τον ρυθμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ακόμα και ένα μικρό κλάσμα επιπλέον θέρμανσης που μπορεί να αποφευχθεί θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη βλάβη και λιγότερα βάσανα για τους ιδιαίτερα φτωχούς και ευάλωτους πληθυσμούς – και λιγότερες προκλήσεις για τις διεθνείς κοινωνίες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News