Το φινάλε του 2015 μόνο ως δραματικό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με την τρομοκρατία να αλλάζει τα δεδομένα σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ηνωμένες Πολιτείες και την κλιμάκωση των συγκρούσεων στη Συρία, να την ακολουθεί κατά πόδας. Η παγκόσμια οικονομία κινήθηκε με αργούς ρυθμούς, τα χρηματιστήρια παρέμειναν στάσιμα και οι τιμές των εμπορευμάτων διατηρήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα.

Η κατάσταση τους τελευταίους μήνες του 2015 δεν ήταν και πολύ διαφορετική του γενικότερου κλίματος, όσον αφορά στην αγορά της τέχνης. Η ανοδική πορεία που είχε σημειωθεί στις αρχές του έτους άρχισε να παίρνει την κατιούσα – και σύμφωνα με ορισμένους να έρχεται σε πιο φυσιολογικά επίπεδα – από τον Νοέμβριο, κάτι που φάνηκε σαφώς στις δημοπρασίες της Νέας Υόρκης, των οποίων ο τζίρος σε μεγάλο ποσοστό κινήθηκε χαμηλότερα των αρχικών εκτιμήσεων. Αδύναμες ήταν και οι δημοπρασίες του Δεκεμβρίου στο Λονδίνο ανεξαρτήτως αν τα προς πώληση έργα ήταν σύγχρονα ή παλαιότερα, ενώ πτώση παρατηρήθηκε και στο Χονγκ Κονγκ, γεγονός που επιβεβαίωσε την φθίνουσα πορεία και της κινεζικής αγοράς.

«Πιστεύω ότι η αγορά της τέχνης θα υποστεί περαιτέρω διορθώσεις μέσα στο 2016», εκτιμά η ειδική σε θέματα αγοράς τέχνης συντάκτρια της έγκυρης επιθεώρησης Art Newspaper, Tζορτζίνα Άνταμ. (http://theartnewspaper.com/market/art-market-news/five-predictions-for-the-art-market-in-2016/) Θεωρεί ότι η αυξανόμενη διεθνής ένταση, οι χαμηλές τιμές των εμπορευμάτων, η αύξηση των επιτοκίων στις κάρτες και η περιστασιακή εργασία θα είναι οι παράγοντες εκείνοι που θα επηρεάσουν την πτώση των τιμών στην αγορά της τέχνης.  Βάσει λοιπόν αυτών των παραμέτρων προχωρά σε πέντε προβλέψεις για όσα θα συμβούν μέσα στο 2016 στην οικονομία που κινείται γύρω από τον κόσμο της τέχνης.

Μείωση προσωπικού στους οίκους δημοπρασιών

Όλο και περισσότερο δυσκολεύονται να βρουν τα κέρδη τους κάθε φορά που κάνουν ταμείο οι οίκοι δημοπρασιών. Η πτώση του τζίρου σε συνδυασμοί με την πτώση της μετοχής του οίκου Sotheby’s κατά 30% ήταν οι λόγοι που ώθησαν τον διευθύνοντα σύμβουλό του, Tαντ Σμιθ, να προχωρήσει σε πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου, το οποίο ακολούθησε το 5% του προσωπικού. Ωστόσο χρειάζεται πολύς δρόμος ακόμη μέχρι την ανάκαμψη.

Τελειώνει η εποχή των εγγυήσεων

Ο αριθμός και ο όγκος των εγγυήσεων που προσφέρθηκαν από τους οίκους Sotheby΄s,  Christie’s και  Phillips προς τους πωλητές, ώστε να εξασφαλίσουν σπουδαία έργα και μεγάλες συλλογές στους καταλόγους τους για τις δημοπρασίες του περασμένου Νοεμβρίου, αυξήθηκε στο υπερβολικό ποσό του ενός δισ δολαρίων!

Παρά το γεγονός ότι η πώληση του έργου του Αμεντέο Μοντιλιάνι «Ανακεκλιμένο γυμνό» (Nu couche) προς 170,4 εκατ. δολάρια ήταν επικερδής για τους Christie’s, η εγγύηση είχε αγγίξει τα 100 εκατ. δολάρια. Σε άλλες περιπτώσεις τα ποσά μπορεί να είναι πιο χαμηλά. Ακόμη όμως κι αν τελικά οι τιμές πώλησης φτάσουν τις τιμές της εγγύησης, δεν απομένουν κέρδη για την εταιρεία καθώς τις περισσότερες φορές είναι τεράστιες οι δαπάνες του μάρκετινγκ.

«Εκτιμώ ότι η εποχή των εγγυήσεων έχει παρέλθει», λέει η Τζορτζίνα Άνταμ. Ο οίκος Sotheby’s δηλώνει ότι έχει απώλειες, ενώ προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και ο οίκος Phillips. Ο οίκος Christie’s  αν και δεν δημοσιοποιεί στοιχεία είναι ευρέως γνωστό ότι δεν βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση.

Αν και οι δυο μεγάλοι αντίπαλοι – Sotheby’s και Christie’s – θα βάλουν όπως φαίνεται φρένο στις εγγυήσεις, ο οίκος Phillips δεν αποκλείεται να αδράξει την ευκαιρία και να μην προχωρήσει σε περικοπές των εγγυήσεων, ώστε να καταφέρει να προσελκύσει μεγάλα ονόματα και συλλογές.

Οι ευρωπαϊκές φουάρ θα υποφέρουν

Ο αριθμός των φουάρ- των ολιγοήμερων εμπορικών εκθέσεων τέχνης – συνεχίζει να αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς και να «φυτρώνει» ακόμη και σε απροσδόκητα για ορισμένους σημεία, όπως το Μπαχρέιν.

Η τρομοκρατία που απειλεί την Ευρώπη, ωστόσο, εκτιμάται, ότι θα αποτρέψει πολλούς αμερικανούς να επισκεφθούν τις ευρωπαϊκές φουάρ, γεγονός που θα δώσει ώθηση στις αντίστοιχες αμερικανικές διοργανώσεις. Δύσκολες ώρες φαίνεται πως θα περάσει η Tefaf στο Μάαστριχτ – η οποία θεωρείται από τις κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο –  από την απουσία των αμερικανών επισκεπτών, ενώ δεν αποκλείεται μεγάλες ευρωπαϊκές φουάρ να αλλάξουν χέρια.

Η οικονομία των εμπειριών θα κυριεύσει

Το 2014 οι New York Times διοργάνωσαν  διεθνές συνέδριο για την πολυτέλεια στο Μαϊάμι (ταυτοχρόνως με μείζονος σημασίας εικαστικά γεγονότα όπως η Art Basel), με θέμα «Εκεί όπου η τέχνη, η τεχνολογία και η μόδα διασταυρώνονται». Το συνέδριο του 2015 που είχε προγραμματιστεί για το Νοέμβριο στις  Βερσαλλίες, αναβλήθηκε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Ωστόσο ο τίτλος του «Πέρα από το προϊόν» ήταν ενδεικτικός της τάσης που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια.

Η αγορά έργων τέχνης θα πρέπει να λαμβάνει πάντα υπόψη της όσα συμβαίνουν στους τομείς της μόδας και των ειδών πολυτελείας. Σήμερα, γκαλερί, εκθέσεις, δημοπρασίες και ακόμη καλλιτέχνες προσφέρουν στους πελάτες τους μια ολοκληρωμένη εμπειρία και όχι απλά ένα προϊόν.

Η «οικονομία των εμπειριών» δεν είναι κάτι καινούριο. Ο όρος  επινοήθηκε, σύμφωνα με την Μέλανι Τζέρλις, επίσης συντάκτρια της Art Newspaper, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 για να περιγράψει πώς οι εμπειρίες έχουν μετατραπεί σε προϊόντα. Οίκοι δημοπρασιών, φουάρ και οι έμποροι  έργων τέχνης μπορούν εκτός των άλλων να προσφέρουν πρόσβαση στα πιο δημοφιλή μέρη, σε  ιδιωτικές ξεναγήσεις και σε πάρτι εγκαινίων για λίγους κι εκλεκτούς.

Τέχνη σε κάθε εμπορικό κέντρο;

Μια νέα τάση είναι πιθανό να διογκωθεί μέσα στο 2016: η «επιστράτευση» της τέχνης για γίνουν πιο ελκυστικά τα εμπορικά κέντρα. Οι μεγαλύτεροι ίσως θα θυμούνται ότι στην Ιαπωνία στα τέλη της δεκαετίας του 1980, κάθε μεγάλη πολυκατάστημα είχε ένα «μουσείο» στον τελευταίο όροφο, όπου πωλούνταν έργα τέχνης με υπογραφές που μπορεί να ήταν ακόμη και του Πάμπλο Πικάσο. Στην Κίνα η φίρμα Κ11 διαθέτει σήμερα δύο καταστήματα λιανικής πώλησης τα οποία διαφημίζει ως «εμπορικά κέντρα τέχνης» και υπόσχεται 17 ακόμη κατά τα προσεχή έτη.

«Περιμένω την τάση που θέτει την τέχνη σε εμπορικά κέντρα να αναπτυχθεί κυρίως στην Κίνα. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια σημαντική τονωτική ένεση για την αγορά έργων τέχνης, αν και πόσο καλή είναι η τέχνη θα είναι αυτή, θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε», καταλήγει η Τζορτζίνα Άνταμ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News