Η Μποσρά Μπελ Χάτζ Χμιντά πέρασε όλη της τη ζωή παλεύοντας τόσο για την ισότητα των φύλων όσο και για τη δημοκρατία στην Τυνησία, γιατί «το ένα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς το άλλο», όπως λέει σε συνέντευξή της στο BBC News Arabic.

Μετά την επανάσταση του 2011 –η Μπελ Χάτζ Χμιντά συμμετείχε στις μαζικές διαδηλώσεις που οδήγησαν στην ανατροπή του αυταρχικού προέδρου Μπεν Αλί- η Τυνησία ψήφισε νόμο για την ισότητα των φύλων, σύμφωνα με τον οποίο τα ψηφοδέλτια των πολιτικών κομμάτων οφείλουν να έχουν ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών υποψηφίων.

Περίπου τότε, η Μπελ Χάτζ Χμιντά εντάχθηκε στο Νιντάα Τουνές, το αντιισλαμιστικό κόμμα της Τυνησίας, το οποίο θα κέρδιζε τις βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2014 καταλαμβάνοντας 85 από τις 217 έδρες του κοινοβουλίου έναντι των 69 εδρών που κατέλαβε το Ενάχντα, το μέχρι πρότινος κυβερνών ισλαμιστικό κόμμα.

Αλλά το να είσαι γυναίκα, που ασχολείται με την πολιτική στην Τυνησία, -πόσο μάλλον γυναίκα που αγωνίζεται για ίσα δικαιώματα- δεν είναι εύκολο πράγμα, γράφει η Τζέσι Γουίλιαμς στο BBC: «Εχω βιώσει παρενόχληση, εκστρατείες συκοφαντικής δυσφήμισης, λιβέλους, απειλές θανάτου και καλέσματα για δολοφονία μου», λέει στη βρετανή δημοσιογράφο η Μποσρά, προσθέτοντας ότι από το 2012 βρίσκεται υπό κρατική προστασία.

Τώρα όμως, στην Τυνησία υφίσταται μια σημαντική αλλαγή στη στάση απέναντι στις γυναίκες σε θέσεις εξουσίας, περισσότερο από ό,τι σε άλλα μέρη του αραβικού κόσμου.

Μια νέα έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από το Arab Barometer για λογαριασμό του BBC News Arabic, διαπίστωσε ότι η Τυνησία έχει δει τη μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό των ανθρώπων, που λένε ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από τις γυναίκες.

Από το 2018 σημειώθηκε πτώση 16 ποσοστιαίων μονάδων -από 56% σε 40%- σε όσους συμφωνούν με τη δήλωση ότι «σε γενικές γραμμές, οι άνδρες είναι καλύτεροι στην πολιτική ηγεσία από τις γυναίκες».

Η έρευνα διεξήχθη περίπου την εποχή που η Τυνησία απέκτησε την πρώτη της γυναίκα πρωθυπουργό, τη γεωλόγο Νάιλα Μπουντέν, η οποία διορίστηκε από τον πρόεδρο Κάις Σάγιεντ τον Οκτώβριο του 2021.

Αλλά το να είσαι γυναίκα, που ασχολείται με την πολιτική στην Τυνησία, -πόσο μάλλον γυναίκα που αγωνίζεται για ίσα δικαιώματα- δεν είναι εύκολο πράγμα, γράφει η Τζέσι Γουίλιαμς στο BBC: «Εχω βιώσει παρενόχληση, εκστρατείες συκοφαντικής δυσφήμισης, λίβελους, απειλές θανάτου και εκκλήσεις για δολοφονία μου», λέει στη βρετανή δημοσιογράφο η Μποσρά Μπελ Χάτζ Χμιντά, προσθέτοντας ότι από το 2012 βρίσκεται υπό κρατική προστασία.

Τώρα όμως, στην Τυνησία υφίσταται μια σημαντική αλλαγή στη στάση απέναντι στις γυναίκες σε θέσεις εξουσίας, περισσότερο από ό,τι σε άλλα μέρη του αραβικού κόσμου.

Μια νέα έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από το Arab Barometer για λογαριασμό του BBC News Arabic, διαπίστωσε ότι η Τυνησία έχει δει τη μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό των ανθρώπων, που λένε ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από τις γυναίκες.

Από το 2018 σημειώθηκε πτώση 16 ποσοστιαίων μονάδων -από 56% σε 40%- σε όσους συμφωνούν με τη δήλωση ότι «σε γενικές γραμμές, οι άνδρες είναι καλύτεροι στην πολιτική ηγεσία από τις γυναίκες».

Η έρευνα διεξήχθη περίπου την εποχή που η Τυνησία απέκτησε την πρώτη της γυναίκα πρωθυπουργό, τη γεωλόγο Νάιλα Μπουντέν, η οποία διορίστηκε από τον πρόεδρο Κάις Σάγιεντ τον Οκτώβριο του 2021.

Αυτό δείχνει την επίδραση του προτύπου (role model effect), λέει στο BBC η Αμανί Τζαμάλ, συνιδρύτρια του Arab Barometer και κοσμήτορας της Σχολής Δημοσίων και Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου Πρίνστον στις ΗΠΑ: «Δεν είχαμε δει κάποια δραστική αλλαγή της κοινής γνώμης για τα δικαιώματα των γυναικών πριν από αυτόν τον διορισμό», παρατηρεί η κυρία Τζαμάλ, προσθέτοντας ότι «αυτό επέτρεψε στους ανθρώπους να πουν: “Μαντέψτε, οι γυναίκες μπορούν να είναι εξίσου αποτελεσματικές ως πολιτικοί ηγέτες με τους άνδρες ομολόγους τους”».

Ωστόσο, η κυρία Μπελ Χάτζ Χμιντά υποστηρίζει ότι ο διορισμός της Νάιλα Μπουντέν στον πρωθυπουργικό θώκο είναι «δίκοπο μαχαίρι». Συμβολικά, λέει, ήταν σημαντικός γιατί τερματίστηκε το «ανδρικό προνόμιο», αλλά «η πλήρης απουσία της δέσμευσής της στα δικαιώματα και την ισότητα των γυναικών θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αποτυχία των γυναικών στις δημόσιες υποθέσεις», τονίζει.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Κένζα Μπεν Αζούζ, ερευνήτρια της διεθνούς ΜΚΟ Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ( Human Rights Watch), λέει ότι οι τυνήσιες ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών, με τις οποίες έχει μιλήσει, δεν πιστεύουν ότι ο διορισμός της  Μπουντέν οδήγησε σε κάποιο «συγκεκριμένο επίτευγμα»: «Δεν υπήρξε καμία απολύτως προσθήκη όσον αφορά τα δικαιώματα, που κατοχυρώνονται για τις γυναίκες», λέει στο BBC.

Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση της Τυνησίας δεν απάντησε σε αίτημα του BBC για σχολιασμό.

Το 24μελές υπουργικό συμβούλιο που διόρισε ο πρόεδρος Σαγιέντ περιλαμβάνει -μαζί με την Μπουντέν- τον αριθμό ρεκόρ των 10 γυναικών. Ωστόσο οι ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών ανησυχούν ότι ο πρόεδρος χρησιμοποιεί απλώς την πρόσοψη της γυναικείας ενδυνάμωσης για να αμβλύνει το πλήγμα των αυταρχικών του ενεργειών, συμπεριλαμβανομένου του διατάγματος για τη διάλυση του κοινοβουλίου.

Ο τυνήσιος πρόεδρος, γνωστός για τις συντηρητικές του απόψεις για τα δικαιώματα των γυναικών, συνεχίζει να αντιτίθεται στην ισότητα των φύλων στα κληρονομικά δικαιώματα και οι τυνήσιοι άνδρες εξακολουθούν να αναγνωρίζονται νομικά ως αρχηγοί του νοικοκυριού. Η κληρονομιά στην Τυνησία ορίζεται από τον ισλαμικό νόμο της Σαρία, σύμφωνα με τον οποίο ο γιος δικαιούται γενικά διπλάσιο μερίδιο από αυτό της κόρης.

Ο τυνήσιος πρόεδρος προκάλεσε, μάλιστα, οργή τον περασμένο μήνα, όταν απέλυσε 57 δικαστές αφού τους κατηγόρησε για ένα ευρύ φάσμα αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένης της «οικονομικής και ηθικής διαφθοράς». Ανάμεσά τους ήταν και μια γυναίκα δικαστής, λεπτομέρειες για την ιδιωτική ζωή της οποίας διέρρευσαν στο Διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρισμών ότι είχε διαπράξει μοιχεία, η οποία είναι έγκλημα στην Τυνησία, και ότι αναγκάστηκε από την αστυνομία να κάνει τεστ παρθενίας…

Καταδικάζοντας την εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμισης, ο επίτιμος πρόεδρος της Ενωσης Τυνήσιων Δικαστών, Ράουντα αλ-Καραφί, φέρεται να είπε: «Ποιος θα αποκαταστήσει αυτή την κυρία εάν το υψηλότερο επίπεδο του κράτους έχει προσβάλει την αξιοπρέπειά της;»

Η έρευνα του Arab Barometer διαπίστωσε επίσης ότι η Τυνησία είχε το υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων (61%) που πιστεύουν ότι η βία κατά των γυναικών αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο παρά τη νομοθεσία για την καταπολέμησή της, η οποία ψηφίστηκε το 2017.

Θέλετε μια απόδειξη του πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η βία για τις γυναίκες; Πέρσι κατά τη διάρκεια μιας κοινοβουλευτικής συνεδρίασης δύο άνδρες βουλευτές χαστούκισαν και κλώτσησαν την δυναμική συνάδελφό τους Αμπίρ Μουσί, αρχηγό του κόμματος Αλ-Ντουστούρ αλ-Χουρ. Και στους δύο βουλευτές απαγορεύτηκε να λάβουν τον λόγο στη Βουλή για τρεις συνεχόμενες συνεδριάσεις.

Ωστόσο, η Κένζα Μπεν Αζούζ  θεωρεί το πόρισμα της έρευνας «αρκετά θετικό σημάδι», καθώς δείχνει μεγάλη ευαισθητοποίηση για τη βία κατά των γυναικών, η οποία, όπως πιστεύει η εκπρόσωπος του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εν μέρει οφείλεται στο κίνημα #EnaZeda (το #MeToo της Τυνησίας).

Το κίνημα ξεπήδησε το 2019 ως απάντηση στον φυλακισμένο πλέον βουλευτή Ζουχαΐρ Μακλούφ, που συνελήφθη να αυνανίζεται στο αυτοκίνητό του μπροστά σε έναν μαθητή λυκείου.

Η τυνήσια ασκούμενη δικηγόρος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και κατά του ρατσισμού, Κχάουλα Κσίκσι συμμετείχε στις διαδηλώσεις και έγινε συντονίστρια στη σελίδα του Facebook #EnaZeda, στην οποία όπως λέει, λάμβανε περισσότερες από 20 μαρτυρίες σεξουαλικής βίας την ημέρα.

Το 2017, το διαλυμένο πλέον κοινοβούλιο της Τυνησίας ψήφισε τον ιστορικό για την εποχή του Νόμο 58 για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, φέρνοντας την Τυνησία μπροστά από πολλούς γείτονές της. Επιτυχίες υπήρξαν -συμπεριλαμβανομένης της σύστασης εξειδικευμένων αστυνομικών μονάδων για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών- πολλοί υποστηρίζουν, όμως, ότι ο νόμος παρουσιάζει μεγάλες αδυναμίες στην εφαρμογή του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα  είναι η περίπτωση της 26χρονης Ρέφκα Τσέρνι, η οποία φέρεται να δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της, αξιωματικό της Εθνοφρουράς, τον Μάιο του 2021. Μόλις δύο ημέρες πριν η κοπέλα είχε πάει στην αστυνομία για να τον καταγγείλει για ενδοοικογενειακή κακοποίηση. Ο  δράστης συνελήφθη αλλά δεν έχει δικαστεί ακόμη ούτε έχει κάνει κάποιο σχόλιο.

Η περίπτωσή της Τσέρνι αντανακλά την «αποτυχία ολόκληρου του συστήματος», λέει στο BBC η Μπεν Αζούζ: από την αστυνομία που διαμεσολάβησε μεταξύ της Τσέρνι και του συζύγου της παρά το γεγονός ότι αυτό είχε απαγορευτεί – φέρεται ότι εκείνος χρησιμοποίησε αυτή την ευκαιρία για να την απειλήσει και την επόμενη μέρα η Τσέρνι απέσυρε την καταγγελία της-, μέχρι τον εισαγγελέα, ο οποίος δεν διέταξε κανένα μέτρο προστασίας της γυναίκας, και το νοσοκομείο, που καθυστέρησε να εκδώσει την ιατρική βεβαίωση που αποδείκνυε ότι είχε κακοποιηθεί: «Αν είχε λάβει το ιατρικό πιστοποιητικό νωρίτερα, ίσως θα μπορούσε να είχε υποβάλει την καταγγελία της και δεν θα είχε πεθάνει», τονίζει η Κένζα Μπεν Αζούζ.

Η έρευνα έδειξε, ακόμη, μείωση 11 ποσοστιαίων μονάδων -από 54% το 2018 σε 43%- στους πολίτες που λένε ότι οι άνδρες πρέπει να έχουν τον τελευταίο λόγο στις οικογενειακές αποφάσεις, ωστόσο το ποσοστό παραμένει υψηλό.

Καθώς, όμως, οι άνδρες παραμένουν οι αρχηγοί των νοικοκυριών τους σύμφωνα με την τυνησιακή νομοθεσία, η κοινωνική βοήθεια παρέχεται σε αυτούς και οι επιζώσες ενδοοικογενειακής κακοποίησης δεν μπορούν να λάβουν οικονομική υποστήριξη. Με απλά λόγια, όπως επισημαίνει η Μπεν Αζούζ, «η οικονομική δύναμη παραμένει στα χέρια του συζύγου».

Το στίγμα που ακολουθεί τα θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης αν αναζητήσουν στέγη σε καταφύγιο για κακοποιημένες γυναίκες, σε συνδυασμό με την έλλειψή τους -στην Τυνησία υπάρχουν μόνο πέντε καταφύγια, τέσσερα από τα οποία βρίσκονται στην πρωτεύουσα της χώρας, Τύνιδα- σημαίνει ότι πολλές επιζώσες, ιδιαίτερα οι φτωχές, αναγκάζονται να μείνουν στο σπίτι μαζί με τους άντρες που τις κακοποιούν.

Παρά την ανησυχητική εικόνα, ωστόσο, η Μπεν Αζούζ λέει στο BBC ότι είναι «πολύ αισιόδοξη», ιδιαίτερα λόγω του έργου των ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών και της «αύξησης της δημιουργικότητάς τους». Η Μποσρά Μπελ Xάτζ Χμιντά προσθέτει, τέλος. ότι πρέπει να συνεχιστεί η εκστρατεία για να γίνει η Τυνησία πιο «βιώσιμη, ελεύθερη και απελευθερωτική». Και ότ πρέπει να διεξάγεται η εκστρατεία αυτή «όχι από ένα άτομο, αλλά από όλους εκείνους που πιστεύουν ότι αυτή η χώρα αξίζει το καλύτερο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News