Τριακόσιες σαράντα αρχαιότητες από τις πλούσιες συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου σε συνδυασμό με σύγχρονα ψηφιακά μέσα συνθέτουν τη νέα περιοδική έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου», με κορυφαίο της έκθεμα το «Ρόδο της Αφροδίτης», ένα άρωμα της αρχαιότητας που αναβιώνει πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Η έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Οκτωβρίου είναι το τελευταίο μέρος μιας τριλογίας, που σχεδιάστηκε για να τιμήσει την επέτειο των 150 χρόνων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου από τη θεμελίωση του εμβληματικού κτιρίου που το στεγάζει.

Πηγή αστείρευτης έμπνευσης και αιτία βαθιάς αισθητικής συγκίνησης, το Ωραίο, αποτυπώνεται οπτικά στα αρχαία έργα τέχνης, συνιστώντας μια διαρκώς μεταβαλλόμενη εικόνα στην ιστορία της ανθρώπινης δημιουργίας.

Η Αφροδίτη δεν θα μπορούσε να λείπει από τις «Aμέτρητες όψεις του Ωραίου». Και ανάμεσα στα πανάρχαια μυστικά της θεάς που παρουσιάζονται στην έκθεση, ο κόσμος του αρώματος κατέχει ξεχωριστή θέση. Τι πιο ωραίο, άλλωστε από ένα άρωμα για να τιμηθεί μεταξύ άλλων σπουδαίων εκθεμάτων η ομορφιά; «Στο κάτω κάτω, η ομορφιά είναι μια λέξη που υπάρχει και στις 6.000 γλώσσες που μιλιούνται σε αυτόν τον πλανήτη» γράφει ο Guardian αναφερόμενος στην παρουσίαση της έκθεσης από τη διευθύντρια του μουσείου Μαρία Λαγογιάννη. «Είναι μια λέξη κατανοητή από όλους».

Σχεδιάζοντας την έκθεση, η κυρία Λαγογιάννη ήθελε να προχωρήσει πολύ πέρα από τα συνηθισμένα, έτσι ώστε οι επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου να μπορούν να εξερευνήσουν την ομορφιά με όλες τους τις αισθήσεις «όχι μόνο οπτικά, ακουστικά ή με άγγιγμα».

Και ανέθεσε το πρωτοποριακό εγχείρημα της αναβίωσης του αρχαίου αρώματος στον «Κορρέ», μια εταιρεία με μεγάλη εμπειρία στην παρασκευή φαρμακευτικών και καλλυντικών προϊόντων από φυσικές πρώτες ύλες και επιτυχημένη παρουσία σε 30 χώρες.

Οι επισκέπτες, λοιπόν, της έκθεσης που άνοιξε για το κοινό το περασμένο Σαββατοκύριακο έχουν τώρα την ευκαιρία να βιώσουν πρώτη φορά την ομορφιά της αρχαιότητας μυρίζοντας το «Ρόδο της Αφροδίτης» με τρόπο τελετουργικό.

Το άρωμα –για να μην διαχέεται παντού, πράγμα που ίσως θα άφηνε τελικά αδιάφορο το κοινό- έχει τοποθετηθεί σε έναν ιδιαίτερο χώρο πίσω από ένα άγαλμα της Αφροδίτης όπου μια μεγαλοπρεπής κουρτίνα λειτουργεί ως διαχωριστικό. Εκεί μπορεί κανείς να σκύψει σε μια «χρυσή» κόγχη και να μυρίσει το αιθέριο έλαιο του ρόδου από μια εργαστηριακή φιάλη που είναι τοποθετημένη στο εσωτερικό της, ενώ σε μια άλλη κόγχη στο πλάι βλέπει ένα άγαλμα του Ερωτα.

«Είναι λίγο σαν τριαντάφυλλο, αλλά περισσότερο σαν ορχιδέα» είπε στην ανταποκρίτρια του Guardian στην Αθήνα ο Ντιούρι, ένας Κροάτης σομελιέ, πλησιάζοντας τη μύτη του στη φιάλη, και η φίλη του Σόνια Μικ συμπλήρωσε: «Θα έλεγα ότι είναι πιο γήινο, θυμίζει λάσπη και πέτρα, μυρίζει λίγο σαν γρασίδι μετά τη βροχή, παλιό χόρτο, σαν τον σανό» λέει.

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα άρωμα σαγηνευτικό, που η φήμη του εξαπλώθηκε σχεδόν αμέσως, φέρνοντας στο μουσείο ένα πλήθος κόσμου καθημερινά.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα παρουσιαστούν ακόμη δύο αρχαία αρωματικά έλαια (φασκόμηλο και κορίανδρος), που παρασκευάστηκαν επίσης από τους χημικούς της εταιρείας «Κορρές» για να προσφέρουν μια πρώτη αισθητική εμπειρία της αρχαιότητας με βάση το άρωμα.

Για τη δημιουργία των τριών αρωμάτων απαιτήθηκαν 18 μήνες έρευνας, τόσο εντός όσο και εκτός του εργαστηρίου, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της εταιρείας «Κορρές», που ανέλαβε την αναβίωση των «αρχέγονων, μονοδιάστατων» αρωμάτων.

Θέλοντας να παραμείνουν πιστοί στα συστατικά και τις μεθόδους των αρχαίων δημιουργών τους, οι χημικοί μελέτησαν πινακίδες Γραμμικής Β’ γραφής -η παλαιότερη μορφή της γραπτής ελληνικής γλώσσας-, που τεκμηριώνουν τις συναλλαγές κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο, και μελέτες Ελλήνων και ξένων ερευνητών. Στενά μελετήθηκαν επίσης τα έργα του Θεόφραστου, που θεωρείται «πατέρας της βοτανικής», αλλά και του Διοσκουρίδη, ιατρού, βοτανολόγου και φαρμακολόγου της αρχαιότητας που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούσε και επεξεργαζόταν τα διάφορα βότανα.

«Υπάρχουν και σύγχρονοι επιστήμονες, που αποκάλυψαν μερικά από τα μυστικά των αρχαίων (αρωμάτων). Αλλά βασικά φτάσαμε εδώ ακολουθώντας τις αρχαίες πηγές και προσπαθώντας να τις μιμηθούμε βήμα προς βήμα. Ως Ελληνες επιστήμονες κάναμε ένα μαγικό ταξίδι δημιουργώντας τα αρώματα των προγόνων μας» δήλωσε η Λένα Κορρέ, επικεφαλής του τμήματος καινοτομίας της εταιρείας, εκφράζοντας επίσης τη συγκίνηση της ομάδας των επιστημόνων που συμμετείχαν στο «ταξίδι» αυτό.

Η επιλογή των αρωμάτων δεν έγινε τυχαία. Η ιδέα της Μαρίας Λαγογιάννη να τα αναβιώσει γεννήθηκε από το γεγονός ότι τα αρώματα είχαν σημαντικό ρόλο στην αρχαιότητα. Μάλιστα, η Αφροδίτη, σύμβολο της αιώνιας αγάπης και της ομορφιάς, λούστηκε σε γλυκά αρωματικά έλαια όταν αναδύθηκε από τη θάλασσα.

«Μας δίδαξε τα μυστικά της ομορφιάς και ένα από αυτά ήταν η σημασία των γλυκών αρωματικών ελαίων» είπε κατά την παρουσίαση της έκθεσης η διευθύντρια του μουσείου.

Ενα θεαματικό αφιέρωμα σε τρία μέρη 

Η τριλογία του αφιερώματος για τα 150 χρόνια από τη θεμελίωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου άνοιξε το 2015 με την έκθεση «Ενα όνειρο ανάμεσα σε υπέροχα ερείπια – Περίπατος στην Αθήνα των περιηγητών, 17ος-19ος αιώνας», όπου μεταξύ άλλων αναδείχθηκε το πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η ανάγκη για την ίδρυση του Εθνικού Μουσείου, και συνεχίστηκε με τις «Οδύσσειες», μια έκθεση που αποτύπωσε αφαιρετικά και συμβολικά τη διαχρονική προσπάθεια του ανθρώπου για δημιουργία και εξέλιξη.

Επικεντρωμένη στην πνευματικότερη και υψηλότερη στιγμή της ανθρώπινης δημιουργίας, η τρίτη στη σειρά έκθεση με τίτλο «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου» συνιστά τον ιδανικό επίλογο του αφιερώματος, αφού «η καλλιέργεια έρωτος προς τας καλάς τέχνας» ήταν θεμελιώδης ανάμεσα στους καταστατικούς σκοπούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΒΔ 31/7/1893), υποστηρίζοντας την αισθητική ενατένιση, ενώ ταυτόχρονα καλεί τους θεατές να διερευνήσουν την πνευματική βάση των αισθητικών επιλογών.

Η έκθεση αναδεικνύει τις διαφορετικές εκφράσεις αισθητικής σε ετερογενή κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα, από τη Νεολιθική Περίοδο μέχρι την Υστερη Αρχαιότητα, αξιοποιώντας το εξαιρετικά ευρύ χρονολογικό φάσμα που καλύπτουν οι συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Και αρθρώνεται σε τέσσερα μέρη.

Στην «Αιώνια αισθητική» παρουσιάζονται επιλεγμένα αντικείμενα της καθημερινότητας, που καταγράφουν τις συνεχείς εναλλαγές και τις διαφορετικές εκφράσεις αισθητικής στην ανθρώπινη διαχρονία. «Το ωραίο και το επιθυμητό» επιχειρεί μια ουσιαστική προσέγγιση στις αισθητικές προτιμήσεις των αρχαίων κοινωνιών με βάση όσα αποκαλύπτουν οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι για την ομορφιά και τα αρχαιολογικά ευρήματα που αφορούν την ένδυση, την κόμμωση, τα κοσμήματα και τον καλλωπισμό.

Το τρίτο μέρος με τίτλο «Προβάλλοντας το σώμα» παρακολουθεί την έκφραση του ωραίου στην εικαστική απόδοση του ανθρώπινου σώματος από τη νεολιθική περίοδο μέχρι τους ιστορικούς χρόνους. Και τέλος, «Η ατέρμονη αναζήτηση» αποσκοπεί στον αισθητικό στοχασμό ως προς τη σημασία του ωραίου και την αξία του για τον άνθρωπο.

Info

• Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πατησίων 44, Αθήνα.
• Εκθεση: «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου».
• Διάρκεια: 26 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου.
• Ωρες λειτουργίας: Δευτέρα 13:00-20:00, Τρίτη-Κυριακή 08:00-20:00.
• Μια ομότιτλη έκθεση, που ουσιαστικά λειτουργεί ως δορυφόρος της μεγάλης έκθεσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και σε συνεργασία με αυτό, περιοδεύει αυτή την εποχή στα μουσεία του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Η έκθεση παρουσιάζεται μέχρι τις 17 Ιουνίου στο Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα. Προηγήθηκε το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη και θα ακολουθήσει η παρουσίασή της στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News