Οι μουσικές καρέκλες είναι ένα αγαπημένο παιδικό παιχνίδι, η ιστορία του οποίου χάνεται στους αιώνες. Η παλαιότερη εκδοχή του είναι μάλλον η γερμανική, που έχει τίτλο «Reise Nach Jerusalem» (Ταξίδι στα Ιεροσόλυμα) και εικάζεται ότι σχετίζεται με τις μεγάλες απώλειες των Σταυροφόρων στον δρόμο για την κατάκτηση της Ιερής Πόλης.

Αυτή τη φορά, το παιχνίδι παίχτηκε σε διπλωματικό επίπεδο με προορισμό την Αγκυρα, που αποτελεί για πολλούς ακόμα, στις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, έναν σημαντικό προορισμό επιδίωξης πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων. Και σε αυτή την εκδοχή του «παιχνιδιού» υπάρχει γερμανική ρίζα, όχι μόνο από την εθνικότητα της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όσο και από αυτή του πρεσβευτή της ΕΕ στην τουρκική πρωτεύουσα, του γερμανού διπλωμάτη Νίκολαους Μάγερ Λάντρουτ, ο οποίος επικρίνεται σφοδρά για την πλημμελή προετοιμασία και την αποτυχία της επίσκεψης.

Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει γίνει σαφές ποιος φέρει την ευθύνη για αυτήν την υψηλού συμβολισμού στιγμή αμηχανίας, που αποδείχθηκε άκρως αποκαλυπτική στιγμή διπλωματικής πανωλεθρίας, αλλά και πολιτικής αδυναμίας.

Ηταν θέμα του τουρκικού πρωτοκόλλου, όπως είπε ο Μισέλ, θέμα του ευρωπαϊκού, όπως είπε ο Τσαβούσογλου ή απλώς «η κακιά η ώρα», όπως λένε κάποιοι για να σπρώξουν το ζήτημα κάτω από το χαλί; Βεβαίως, ακόμα και αν το πρωτόκολλο ερμηνεύεται ως η τυποποίηση ενός τελετουργικού, στην πραγματικότητα έχει μεγάλη ουσία σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά και πολιτικές αναφορές που δεν μπορούν να αγνοηθούν.

Κι αν στο παιδικό παιχνίδι χάνει όποιος δεν καταφέρνει να καθίσει, στη συγκεκριμένη περίπτωση μεγάλος χαμένος αναδεικνύεται ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος, καθήμενος, δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Μάλιστα, η απολογητική ανακοίνωσή του επιβεβαιώνει την αδυναμία του, παρά δικαιολογεί τη στάση του. Εξάλλου είναι γνωστή η κακή χημεία μεταξύ των ενοίκων των δύο απέναντι κτιρίων στην πλατεία Σουμάν: του Μπερλεμόν (Berlaymont) όπου εδρεύει η Επιτροπή και του κτιρίου Europa όπου εδρεύει το Συμβούλιο.

Η στιγμή του αμήχανου «εμμμ» περικλείει όλες τις διαστάσεις της αγένειας, του σεξισμού, της οθωμανικού τύπου διπλωματίας, αλλά και της θεσμικής σύγχυσης της ΕΕ, της διπλωματικής αδυναμίας της Ευρώπης καθώς και της αποτυχίας της πολιτικής του κατευνασμού.

Ακόμα και ευρισκόμενος σε δεινή οικονομικά, διπλωματικά και πολιτικά θέση, ο Ερντογάν δεν παίρνει σοβαρά την Ευρώπη και το δείχνει. Ανεξάρτητα από το εάν κάνει λάθος ή όχι, αυτό είναι δεδομένο που δεν μπορεί να μη ληφθεί υπ’ όψιν στην υπό διαμόρφωση νέα σχέση ΕΕ- Τουρκίας.

Το #sofagate θα μπορούσε να είναι η αρχή του τέλους των ψευδαισθήσεων ορισμένων στην Ευρώπη σχετικά με την Τουρκία. Παρότι δεν μπορεί να αγνοηθεί η σημαντική οικονομική και γεωπολιτική σημασία της, αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα της τηλεοπτικής μετάδοσης έχουν κάνει σαφή την εικόνα που επί χρόνια πολλοί προσπαθούν μάταια να εξηγήσουν στις Βρυξέλλες.

Οι μουσικές καρέκλες έχουν πολύ ευρηματικά αξιοποιηθεί στο μιούζικαλ «Εβίτα» του Αντριου Λόιντ Γουέμπερ στη περιβόητη σκηνή «Η τέχνη του εφικτού», όπου οι στρατιωτικοί παίζουν με σοβαροφάνεια το παιχνίδι, προσπαθώντας να αφανίσουν τους αντιπάλους τους και να ανέλθουν στην εξουσία, μια μάχη που κερδίζει τελικά ο Χουάν Περόν. Εκείνη η σκηνή συμβολίζει την επιτομή ενός power game, ακριβώς όπως αυτό που είδαμε τώρα στην Άγκυρα. Γι’ αυτό και η συγκεκριμένη «θεατρικοπολιτική» σκηνή στην Αγκυρα θα μπορούσε να γίνει το εφαλτήριο μιας πιο ουσιαστικής και ρεαλιστικής συζήτησης για τη στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία. Κυρίως όμως για το εάν η Ευρώπη θα αποφασίσει να καθίσει επιτέλους συντεταγμένα στην καρέκλα του γεωπολιτικού παιχνιδιού ή αν θα παρακολουθεί τις εξελίξεις από τον καναπέ.

* Ο Παναγιώτης Κακολύρης είναι μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικών Ιδρυμάτων με έδρα τις Βρυξέλλες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News