Η διαφορά μεταξύ μιας καλής και μιας κακής ζωής έγκειται στο πόσο καλά ξέρεις να περπατάς μέσα στη φωτιά, υποστήριξε ο Καρλ Γιουνγκ (1875-1961), όπου η φωτιά, σύμφωνα με τον μεγάλο ελβετό ψυχίατρο και ψυχαναλυτή, αντιπροσωπεύει το άγχος, τις απώλειες, τη θλίψη, την κρυμμένη συνείδηση και τις υπαρξιακές κρίσεις που απειλούν να μας καταστρέψουν.

Τι είναι, εν τέλει, η «καλή ζωή» και πώς μπορούμε να τη δημιουργήσουμε; Σαράντα και πλέον χρόνια έρευνας έχουν οδηγήσει σε δύο απαντήσεις, σημειώνει ο νευροεπιστήμονας Ρίτσαρντ Σίμα, ο οποίος υπογράφει τη στήλη Brain Matters στην εφημερίδα The Washington Post. Σύμφωνα με την πρώτη, «καλή ζωή» είναι μια ευτυχισμένη ζωή, μια ζωή που δημιουργείται με την αναζήτηση της άνεσης, της ικανοποίησης και περισσότερης χαράς από θλίψη. Και η δεύτερη λέει ότι «καλή ζωή» είναι μια ζωή με νόημα, μια ζωή που βασίζεται στον σκοπό, τις σχέσεις και τη βελτίωση του κόσμου.

Πρόσφατα ωστόσο, οι ερευνητές πρότειναν μια τρίτη απάντηση, επισημαίνει ο Σίμα: μια καλή ζωή είναι μια ψυχολογικά πλούσια ζωή, που χαρακτηρίζεται από νέες εμπειρίες, γνώσεις οι οποίες αλλάζουν την οπτική γωνία μας, πολυπλοκότητα, αλλά και περισσότερη δυσφορία και προκλήσεις από ό,τι έχει μια ευτυχισμένη ζωή ή μια ζωή με νόημα.

«Θέλαμε να αποτυπώσουμε πιο εξερευνητικούς, περιπετειώδεις, δημιουργικούς τύπους καλής ζωής», όπως αυτούς των καλλιτεχνών και των ποιητών, δήλωσε ο Σιγκεχίρο Οϊσι, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο οποίος πρώτος διατύπωσε την έννοια του ψυχολογικού πλούτου.

Η ευτυχία, υποστήριξε ο Οϊσι, μπορεί να θεωρηθεί ως ένας μέσος όρος: ανεβαίνει και κατεβαίνει με τις καλές και τις κακές εμπειρίες. Ο ψυχολογικός πλούτος, από την άλλη πλευρά, μοιάζει περισσότερο με τις κορυφαίες στιγμές της καριέρας μας, με το πόσες ενδιαφέρουσες ιστορίες και εμπειρίες έχουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτά τα σημαντικά γεγονότα μπορούν να προκύψουν από ταξίδια, συναντήσεις με ενδιαφέροντες ανθρώπους, ανάγνωση βιβλίων ή υπέρβαση δύσκολων καταστάσεων.

Ακόμη, μια ψυχολογικά πλούσια ζωή είναι μια ενδιαφέρουσα ζωή που μας ζητά να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας και να είμαστε ανοιχτοί στο να αλλάξουμε γνώμη, δήλωσε η Εριν Γουέστγκεϊτ, κοινωνική ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Είναι «γνωστικά και συναισθηματικά άβολο να συνειδητοποιώ ότι πίστευα πως ο κόσμος ήταν μονόδρομος και τώρα συνειδητοποιώ ότι είναι αλλιώς, ή πίστευα ότι ήμουν με έναν τρόπο και τώρα συνειδητοποιώ ότι δεν είμαι» είπε.

Με άλλα λόγια, κάθε μονοπάτι μπορεί να ακούγεται διαφορετικό όταν συνοψίζεται στο νεκροκρέβατο κάποιου, σχολιάζει ο Ρίτσαρντ Σίμα στην Washington Post και τα κωδικοποιεί ως εξής:

• Τα τελευταία λόγια ενός ατόμου που έζησε μια ευτυχισμένη ζωή μπορεί να είναι: «Ηταν διασκεδαστικά!»
• Κάποιος που έζησε μια ζωή με νόημα μπορεί να πει: «Εκανα τη διαφορά!»
• Και κάποιος που έζησε μια ψυχολογικά πλούσια ζωή; «Τι ταξίδι!»

Αναζητώντας ένα τρίτο μονοπάτι

Η έννοια μιας ψυχολογικά πλούσιας ζωής προέκυψε μέσα από μια κρίση μέσης ηλικίας.

Ο Οϊσι ερευνούσε την ευτυχία για 20 χρόνια όταν αναρωτήθηκε: «Είναι ευτυχισμένη η ζωή μου; Εχει νόημα η ζωή μου;» «Ναι», σκέφτηκε. Αλλά όταν αναρωτήθηκε: «Είναι αυτή μια ολοκληρωμένη ζωή; Είναι αυτή η πλήρης ζωή;» δεν μπορούσε να απαντήσει ναι.

Μέσα από την επακόλουθη εργασία τους για τον ψυχολογικό πλούτο, ο Οϊσι και οι συνεργάτες του αντιλήφθηκαν ότι η ερευνητική βιβλιογραφία για την ευημερία είχε ένα κενό. Οι ευτυχισμένες και ουσιαστικές ζωές έχουν μια τάση προς τη σταθερότητα και τη ρουτίνα. Η διαρκής ευτυχία βασίζεται σε μικρές, επαναλαμβανόμενες πράξεις καθημερινής χαράς και το νόημα στη ζωή βασίζεται σε επαναλαμβανόμενες προσπάθειες να κάνουμε τη διαφορά στον κόσμο.

Ο ψυχολογικός πλούτος, από την άλλη πλευρά, αποτυπώνει μια διάσταση καλής ζωής για ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες εμπειρίες που μπορεί να μην είναι πάντα απόλυτα ευχάριστες ή να έχουν έναν υψηλότερο σκοπό.

«Πιστεύω ότι η θεωρία του ψυχολογικού πλούτου είναι η πιο ενδιαφέρουσα κα συναρπαστική νέα θεωρία στην επιστήμη της ευημερίας», δήλωσε η Σόνια Λιουμπομίρσκι, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ρίβερσαϊντ, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα.

Αξίζει να έχει κανείς ψυχολογικό πλούτο

Οι τρεις δρόμοι δεν αποκλείουν απαραίτητα ο ένας τον άλλο. Μια καλή ζωή μπορεί να έχει πολλές διαστάσεις και μπορεί να ακολουθούμε διαφορετικές οδούς σε διαφορετικά σημεία της ζωής μας, σημειώνει ο Ρίτσαρντ Σίμα στην The Washington Post.

Σε μελέτη τους για τις νεκρολογίες, οι Οϊσι, Γουέστγκεϊτ και οι συνάδελφοί τους διαπίστωσαν ότι η ευτυχία και το νόημα τείνουν να μη συσχετίζονται.

Από την άλλη πλευρά, οι ψυχολογικά πλούσιες ζωές «είναι συχνά ζωές με νόημα, αλλά συνήθως δεν είναι και εξαιρετικά ευτυχισμένες ζωές», δήλωσε η Γουέστγκεϊτ, η οποία το 2025 συνέγραψε μαζί με τον Οϊσι μια ανασκόπηση για τον ψυχολογικό πλούτο. «Είναι λογικό: Κάθε καλή ιστορία περιλαμβάνει μια πρόκληση ή ένα πρόβλημα» αναφέρει.

Παρά ταύτα, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αξίζει να ζήσει κανείς μια ψυχολογικά πλούσια ζωή, ανακάλυψαν ο Οϊσι και οι συνεργάτες του στη μελέτη τους. Οι περισσότεροι θέλουν και τα τρία σε μια ιδανική ζωή, να είναι ευτυχισμένοι, να βρίσκουν νόημα και να έχουν ενδιαφέρουσες εμπειρίες.

Ωστόσο, στη ζωή, «υπάρχουν συμβιβασμοί. Συνήθως πρέπει να τους ιεραρχούμε μεταξύ τους», επισήμανε η Γουέστγκεϊτ.

Τέλος, όταν οι συμμετέχοντες στη μελέτη αναγκάστηκαν να επιλέξουν μόνο ένα μονοπάτι, η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ μιας ευτυχισμένης ζωής. Ωστόσο, το 6,7% – 16,8% των συμμετεχόντων επέλεξε μια ψυχολογικά πλούσια ζωή, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι εκτιμούν αυτού του είδους τις εμπειρίες, ακόμη και εις βάρος μιας ευτυχισμένης ή ζωής με νόημα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News