Ο Μίκης Θεοδωράκης, αυτή η απίστευτη πολυδιάστατη μουσική ιδιοφυία, άφησε το προσωπικό του στίγμα και στην Έβδομη Τέχνη. Ο τεράστιος απολογισμός τού έργου του κάνει ταμείο στο γκισέ πολλών σινεμά, στην Ελλάδα και, βασικά, στο εξωτερικό: 69 κινηματογραφικές ταινίες στις οποίες έγραψε τη μουσική, 38 soundtracks που φέρουν και τη δική του υπογραφή, πέντε ταινίες στις οποίες είχε τη μουσική επίβλεψη.

Ο σινεφίλ κατάλογος είναι πολύ μεγάλος. Όλα ξεκίνησαν το 1953 όταν ο Θεοδωράκης γράφει την πρώτη του κινηματογραφική μουσική για την ταινία της Μαρίας Πλυτά «Εύα». Ακολουθούν «Ο γολγοθάς μιας ορφανής» των Δαδήρα και Νικολαϊδη, το 1954. «Το ξυπόλητο τάγμα» του Τάλας, την ίδια χρονιά. «Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε» το 1956 και «Honeymoon» το 1958 – και οι δύο σε σκηνοθεσία Πάουελ. «Οι εραστές του Τερουέλ» του Ρουλό το 1959, «Μυρτιά» του Καραγιάννη το 1960, «Συνοικία το όνειρο» το 1961, «Το μπλόκο» του Άδωνι Κύρου το 1965. «Ηλέκτρα» το 1963, «Τα ψάρια βγήκαν στη στεριά» (1966), «Τρωάδες» το 1971 και «Ιφιγένεια» το 1976 – και οι τέσσερις σε σκηνοθεσία Κακογιάννη. «Φαίδρα» το 1961 και «Δοκιμή» το 1974, του Ζυλ Ντασσέν, «Η σκιά της γάτας» του Τζον Γκίλινγκ το 1961, «Ζ» (1969) και «Κατάσταση πολιορκίας» (1971) του Γαβρά, «Serpico» του Σίντνεϊ Λούμετ (1973). «Εδώ Πολυτεχνείο» του Μακρή (1974), «Στρατάρχης Τίτο» του Στιπ Ντέλιτς (1974), «Actas de Marucia» του Λίτιν το 1975.

Τι να θυμηθείς, τι να ξεχάσεις…

Ελάτε να κάνουμε ζουμ σε κάποιες από τις πιο σημαντικές ταινίες στις οποίες έδωσε τις μουσικές του, αλλά να εστιάσουμε και στις καταστάσεις που συνέβαιναν τις ίδιες χρονιές τόσο παγκοσμίως, όσο στην Ελλάδα. Και, βέβαια, στην προσωπική ζωή τού συνθέτη.

Φώτα, κάμερα, πάμε…

Το 1953, και ενώ ο Μίκης έχει ήδη ξεκινήσει να γράφει τραγούδια για ελληνικές ταινίες, δέχεται πρόταση για να επενδύσει μουσικά την ταινία του Γκρεκ Τάλας (Γρηγόρης Θαλασσινός) «Ξυπόλυτο Τάγμα». Όπως και έκανε, με την αρωγή τής Συμφωνικής Ορχήστρας Αθηνών. Έτσι, αρχίζει και διεθνώς η καριέρα του ως συνθέτη κινηματογραφικής μουσικής. Η ταινία είναι ένα αντιπολεμικό δράμα και θεωρείται «σταθμός» στον νεότερο ελληνικό Κινηματογράφο. Την περίοδο της κατοχής μια ομάδα ορφανών παιδιών από τη Θεσσαλονίκη συγκροτεί μια ηρωική συμμορία, γνωστή ως «Ξυπόλητο Τάγμα», που κλέβει τρόφιμα και φάρμακα από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες. Ήταν ένα από τα ελάχιστα δείγματα ελληνικού νεορεαλισμού και υποψήφιο για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας το 1954.

Εκείνη τη χρονιά, το 1953, στις 18/3, ο Μίκης παντρεύεται τη Μυρτώ Αλτίνογλου, η οποία -στο μεταξύ- έχει τελειώσει την Ιατρική. Τα συμφωνικά του έργα αρχίζουν, πλέον, να παίζονται συχνά από τις συμφωνικές ορχήστρες της Ελλάδας και γίνεται γνωστός ως συνθέτης συμφωνικής μουσικής, με καλές κριτικές από τους πλέον αναγνωρισμένους συνθέτες και μουσικολόγους της εποχής (Καλομοίρης, Βάρβογλης, Σκλάβος, Ανωγειανάκης κ.λπ.).

Το 1956, ο Θεοδωράκης γράφει τη μουσική για την ταινία «I’ll Met By Moonlight» («Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε») των Μάικλ Πάουελ και Πρέσμπουργκερ. Πρόκειται για αληθινή ιστορία. Ο υποστράτηγος Karl Heinrich Georg Ferdinand Kreipe, για τη Βέρμαχτ ήταν ένας ζωντανός θρύλος. Πολεμούσε από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Δεύτερο είχε διακριθεί και παρασημοφορηθεί για τις ικανότητες και το θάρρος του στο Ανατολικό μέτωπο. Η ταινία δείχνει πώς απήχθη από μια ντουζίνα ντόπιους Κρητικούς και άγγλους κομάντο.

Η επόμενη μεγάλη μουσική παρουσία του Μίκη γίνεται στην αλησμόνητη ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη, το 1961. Η «Συνοικία το όνειρο», με έντονες τις επιρροές από τον ιταλικό νεορεαλισμό, γεμίζει από τη μουσική του Θεοδωράκη που έχει ως κέντρο βάρους το τραγούδι «Βρέχει στη φτωχογειτονιά»: οι στίχοι του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη «παντρεύονται» με τη λαϊκή ερμηνεία του «σερ» Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Την ίδια χρονιά ο συνθέτης εγκαινιάζει τις «λαϊκές συναυλίες» με το συγκρότημά του, για πρώτη φορά σε ανοιχτούς χώρους, σε όλη την Ελλάδα. Στις συναυλίες αυτές συμμετέχουν και έρχονται σ’ επαφή με το κοινό πολλοί ποιητές απαγγέλλοντας τα ποιήματά τους. Ταυτόχρονα, ο Μίκης παίρνει το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού. Στις  29/10 ο Καραμανλής κερδίζει τις εκλογές – που χαρακτηρίστηκαν «εκλογές νοθείας».

Το 1962 ο Μιχάλης Κακογιάννης συναντά τον Μίκη στη μεταφορά στη μεγάλη οθόνη της τραγωδίας του Ευριπίδη «Ηλέκτρα» – μία από τις γνωστότερες παραγωγές της Φίνος Φιλμ. Η ταινία υπήρξε υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας την ίδια χρονιά, ενώ κέρδισε το βραβείο καλύτερης κινηματογραφικής μεταφοράς στο Φεστιβάλ των Καννών. Συνολικά, κέρδισε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία. Οι κριτικές τής ταινίας υπήρξαν ενθουσιώδεις και με θετικά σχόλια αναφέρθηκαν στο συγκεκριμένο έργο του Κακογιάννη οι New York Times, που θεωρούν την «Ηλέκτρα» «εκθαμβωτική εκμετάλλευση του κινηματογραφικού μέσου που μετουσιώνει το χρυσάφι της προφορικής ποίησης σε μια άλλη μορφή τέχνης». Για τη Le Monde το συνολικό έργο «ήταν ένα εκπληκτικό κατόρθωμα, μια ταινία συγκλονιστική, που βγάζει από τον καθένα μας ό,τι καλύτερο έχει μέσα του». Μεγάλη στιγμή, στη Θεσσαλονίκη, όταν ο Μίκης πήρε το Πρώτο Βραβείο στο ομώνυμο φεστιβάλ.

Πάντα το 1962, γράφει τη μουσική για την ταινία του Ντασέν «Φαίδρα», με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Άντονι Πέρκινς. Η ταινία βασίζεται στην τραγωδία του Ευριπίδη «Ιππόλυτος». Η γυναίκα ενός εφοπλιστή δημιουργεί σχέση με τον γιο τού συζύγου της από τον πρώτο του γάμο. Η ταινία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ο σκηνοθέτης μας συστήνει τα πρόσωπα του έργου και παίζει μαζί τους. Στο τέλος της πρώτης ώρας η Φαίδρα τον διατάζει: «Μην έλθεις στην Ελλάδα». Στο δεύτερο μέρος της ταινίας, ο Αλέξης την παρακούει και τη βρίσκει στην Υδρα. Εκεί θα γραφτεί και ο επίλογος…

Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς εκδηλώνεται στον Μίκη η φυματίωση. Περνά δύο μήνες στο σανατόριο Εδουάρδος VII στο Λονδίνο κι άλλους δύο σε ένα σανατόριο κοντά στην Αθήνα. Μετά το πέρας της νοσηλείας του ιδρύει τη Μικρή Ορχήστρα Αθηνών (ΜΟΑ). Με τη ΜΟΑ παρουσιάζει συμφωνικά έργα της προκλασικής περιόδου (έργα Μπαχ, Βιβάλντι, Χέντελ, Περγκολέζι κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα, σε μια προσπάθεια να εξοικειώσει το ευρύτερο ελληνικό κοινό με τη συμφωνική μουσική. Ανεβαίνει, επίσης, το θεατρικό έργο του «Το Τραγούδι τον Νεκρού Αδελφού», αφιερωμένο στην ενότητα του ελληνικού λαού, ενώ ακόμα είναι νωπές οι συνέπειες του εμφυλίου πολέμου. Είναι μια πρώτη προσπάθεια να δημιουργήσει μια μουσική τραγωδία βασισμένη στη λαϊκή μουσική. Ταυτόχρονα, ηχογραφεί με την Εντίθ Πιάφ για τους «Εραστές του Τερουέλ» (1962).

Για τον «Ζορμπά», του 1964, την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, ο Θεοδωράκης θα χρησιμοποιήσει ως βασικό θέμα έναν παλιό κρητικό χορό, που ο ίδιος είχε ανασυνθέσει το 1960: «Κάθε φορά που πάω να πλαντάξω, κάτι μου φωνάζει μέσα μου “χόρεψε και χορεύω”». Πρόκειται για τη βρετανική-ελληνική ταινία του 1964, με τους Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς, Ειρήνη Παππά και Σωτήρη Μουστάκα. Είναι βασισμένη στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Η ταινία απέσπασε τρία βραβεία Όσκαρ το 1964, με σημαντικότερο το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία τής Λίλα Κέντροβα, στον ρόλο της Μαντάμ Ορντάνς. Η μουσική του Μίκη έγινε παγκοσμίως γνωστή ως «Συρτάκι».

Πάντα το 1964, στις 16/2 η Ελλάδα είχε νέες βουλευτικές εκλογές. Ο Μίκης εκλέγεται βουλευτής ΕΔΑ στη Β’ εκλογική περιφέρεια Πειραιά. Η Ένωση Κέντρου κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση. Ο Θεοδωράκης εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, που σχηματίζεται από τη συγχώνευση της Νεολαίας ΕΔΑ και του ΔΚΝΓΛ. Aσχολείται τόσο με τα καλλιτεχνικά, όσο και με τα πολιτικά. Εκείνον τον Οκτώβριο έλαβε χώρα η πρώτη εκτέλεση του λαϊκού ορατόριου «Άξιον Εστί».

Το 1965, δίνει τις μουσικές του στο «Μπλόκο», μια ελληνική αντιστασιακή ταινία του Άδωνι Κύρου που αναφέρεται στο μπλόκο της Κοκκινιάς. Μια νύχτα του 1944 οι Γερμανοί συλλαμβάνουν έναν μαυραγορίτη στην Κοκκινιά και τον πιέζουν να καταδώσει τους αντιστασιακούς, αλλιώς θα τον εκτελέσουν. Πρωταγωνιστούν: Μάνος Κατράκης, Κώστας Καζάκος, Γιάννης Φέρτης, Αλεξάνδρα Λαδικού, Ζωρζ Σαρρή, Ξένια Καλογεροπούλου, Κούλα Αγαγιώτου, Κώστας Μπάκας.

Εκείνον τον χρόνο, στις 15/7, ξεσπά η συνταγματική κρίση, το παλατιανό πραξικόπημα. Παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Ξεκινούν τα Ιουλιανά. Στις 21/7, η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα από μία δακρυγόνο χειροβομβίδα γκαζιού που τον βρίσκει στο κεφάλι. Η αστυνομία σπεύδει να εξαφανίσει το πτώμα. Ο Μίκης γράφει το ομώνυμο τραγούδι.

Στον Μίκη απονέμεται το βραβείο Sibelius. Πρώτη δισκογραφική του συνεργασία με τη Μαρία Φαραντούρη στο «Mauthausen», του Ιάκωβου Καμπανέλλη.

Το 1967 ο Μίκης δίνει μουσική για την «The Day the Fish Came Out». Πρόκειται για μια αγγλοελληνική παραγωγή του 1967, που διηύθυνε, παρήγαγε και σκηνοθέτησε ο Μιχάλης Κακογιάννης. Ο Θεοδωράκης κινείται σε ηλεκτρικούς ρυθμούς – ίσως και στην ψυχεδέλεια. Τα «Stand by for the tourist boom» και «The sonic boom» τα έψαχναν πολλοί DJs για να κάνουν τα δικά τους samples. Το 1967, στις 21/4, στις 4 τα ξημερώματα, κηρύσσεται το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών. Ο Μίκης περνά στην παρανομία. Στις 6 το πρωί συντάσσει μια πρώτη έκκληση για αντίσταση. Στις 23/4 δημοσιεύει μια δεύτερη έκκληση για αντίσταση και γράφει τα πρώτα τραγούδια αντίστασης. Η μουσική του απαγορεύεται με ειδικό διάταγμα (διάταγμα 13/1.6.67) του Οδυσσέα Αγγελή. 28/4, Μεγάλη Παρασκευή, ο Μίκης συναντιέται με τους Λαμπράκηδες που ξέφυγαν των συλλήψεων. Αποφασίζουν να ιδρύσουν το Πατριωτικό Μέτωπο. O Μίκης ορίζεται Πρόεδρος του ΠΑΜ. 21/8 συλλαμβάνεται και οδηγείται στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών. 2/11 ξεκινά απεργία πείνας ως ένδειξη διαμαρτυρίας επειδή δεν προσάγεται στη δίκη των συλληφθέντων συντρόφων από το ΠΑΜ. Δέκα μέρες αργότερα οδηγείται στο νοσοκομείο των φυλακών Αβέρωφ. 15/11 αρχίζει -χωρίς τον Μίκη- η δίκη κατά των 31 κατηγορουμένων του ΠΑΜ ενώπιον του στρατοδικείου Αθηνών. Πρόκειται για τη δίκη του Θεοδωράκη, απουσία του Θεοδωράκη. 24/12, παραμονή Χριστουγέννων, και στις φυλακές Αβέρωφ γράφει το έργο «Επιφάνια Αβέρωφ».

«Ζ» είναι ο τίτλος ταινίας του Κώστα Γαβρά, παραγωγής 1969, με θέμα τη δολοφονία τού αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και την αναζήτηση των ενόχων από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη, μετέπειτα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα που έγραψε το 1966 ο Βασίλης Βασιλικός. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «Ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής – «Λαμπράκη, ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει». Πρωταγωνιστούν οι Ζαν Λουί Τρεντινιάν, Ιβ Μοντάν, Ειρήνη Παππά, Ζακ Περέν. Υπό τις νότες, φυσικά, του Μίκη. Η ταινία είναι συγκλονιστική και κάνει τον γύρο του κόσμου. Η μουσική τού «Ζ» γίνεται παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης και ξεσηκωμού στις φοιτητικές κινητοποιήσεις, αλλά και στους λαϊκούς αγώνες. Το 1970 θα τιμηθεί με Α’ Βραβείο μουσικής στα BAFTA AWARDS.

«Δυστυχώς, μετά την “Ηλέκτρα” και τον “Ζορμπά”, είχα μπει για καλά μέσα στους Λαμπράκηδες και δεν μπόρεσα να ασχοληθώ όσο ήθελα με αυτό το υπέροχο πράγμα που είναι ο κινηματογράφος. Ακόμα και το “Ζ” το έγραψα στη Ζάτουνα και φυσικά άλλος το ενορχήστρωσε. Μετά, όταν ηχογραφούσα τη μουσική για την “Κατάσταση Πολιορκίας” του Γαβρά στο Παρίσι, το μυαλό μου δεν ήταν εκεί, αλλά στις συνεδριάσεις για την αντίσταση. Η αντίσταση έφαγε όλη την καριέρα που θα μπορούσα να κάνω στον κινηματογράφο, όχι μόνο εμπορική, αλλά κυρίως μουσική. Γιατί είχα ιδέες, λάτρευα τον κινηματογράφο… Οι Αμερικανοί μού έδιναν όλα τα μέσα. Αυτό είναι το μείον της ζωής μου, το ομολογώ…», έχει πει ο ίδιος.

Ήταν 1969, λοιπόν, όταν στις 19/10 ο Μίκης μεταφέρεται από τη Ζάτουνα και φυλακίζεται στο στρατόπεδο Ωρωπού. Ιδρύεται διεθνής επιτροπή για την απελευθέρωσή του από τον Σοστακόβιτς. Συμμετέχουν οι Arthur Miller, Leonard Berstein, Edward Albee, Harry Belafonte κ.ά. Οι συνθέτες Hans Werner και Paul Dessau τού αφιερώνουν έργα τους.

Ερχόμαστε στο 1971, όταν ο Μίκης γράφει τη μουσική για μια ακόμα ταινία τού Μιχάλη Κακογιάννη, τις «Τρωάδες». Ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε το έργο τού Ευριπίδη (στην περίφημη μετάφραση της Έντιθ Χάμιλτον) ως βάση για το έργο του. Στο έργο πρωταγωνιστούσαν η αμερικανίδα ηθοποιός Κάθριν Χέπμπορν ως Εκάβη, οι Βρετανοί Βανέσα Ρεντγκρέιβ και Μπράιαν Μπλεσντ ως Ανδρομάχη και Ταλθύβιος, η γαλλοκαναδή ηθοποιός Ζενεβιέβ Μπιζολντ ως Κασσάνδρα, η ελληνίδα ηθοποιός Ειρήνη Παππά ως Ελένη και ο Πάτρικ Μαγκί, ηθοποιός γεννημένος στη Βόρεια Ιρλανδία, ως Μενέλαος.

Εκείνη τη χρονιά, τον Φεβρουάριο, ο Μίκης ιδρύει το Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο (ΕΑΣ) που στόχο του έχει να συνασπίσει όλες τις αντιδικτατορικές δυνάμεις. Στις 2/5 πραγματοποιείται η πρώτη εκδήλωση του ΕAΣ στο Ντίσελντορφ. Τον Αύγουστο, ο θάνατος του Γιώργου Σεφέρη -και η κηδεία του- γίνεται αφορμή για μια μαζική εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στο καθεστώς. Το πλήθος τραγουδά ποιήματα του εκλιπόντος, που έχει μελοποιήσει ο Μίκης.

Το 1972, η εποποιία του Κώστα Γαβρά στον κινηματογράφο συνεχίζεται με την παραγωγή του «Κατάσταση πολιορκίας» («Etat de siege»). Εξαιρετικό πολιτικό θρίλερ με θέμα την απαγωγή, ανάκριση και εκτέλεση του Νταν Μιτριόνε, εκπαιδευτή των λατινοαμερικανικών αστυνομιών στις σύγχρονες «τεχνικές ανάκρισης» της CIA, από τους αντάρτες πόλης Τουπαμάρος της Ουρουγουάης (1970) Πρόκειται για πραγματική ιστορία, με πρωταγωνιστή τον Ιβ Μοντάν στον ρόλο τού Φιλίπ Μίκαελ Σαντόρε, «κατά κόσμο» Νταν Μιτριόνε. Η μουσική της ταινίας, δια χειρός Μίκη, αποκτά υποψηφιότητα για Α΄ Βραβείο Μουσικής, το 1974, στα BAFTA AWARDS. Τα Χριστούγεννα του 1972 ηχογραφήθηκε η μουσική της ταινίας, με τον Θεοδωράκη, τον Γαβρά και τους μουσικούς κλεισμένους σε ένα στούντιο στο Παρίσι. Από τη συντροφιά δεν έλειπε ούτε ο Ιβ.

Στις 5/3 ο Θεοδωράκης αποχωρεί από το ΚΚΕ Εσωτερικού, με το οποίο είχε συνταχθεί μετά το σχίσμα του ΚΚΕ στις δύο παρατάξεις. Συνεχίζει τις περιοδείες του, που είναι ταυτόχρονα κάλεσμα στην αντίσταση και τον αγώνα. Αρχίζει τη σύνθεση του Canto General, σε ποίηση του Pablo Neruda μελοποιώντας, αρχικά, 7 μέρη. Επισκέπτεται το Ισραήλ δίνοντας συναυλίες. Συναντάται με τον τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλόν, που του ζητά να μεταφέρει μήνυμα στον Αραφάτ. Πραγματικά, αμέσως μετά συναντάται με τον Αραφάτ, στον οποίο επιδίδει το μήνυμα της ισραηλινής κυβέρνησης και προσπαθεί να τον πείσει να αρχίσει συζητήσεις με την άλλη πλευρά. Από τότε συνέβη πολλές φορές να παίξει τον ρόλο τού άτυπου πρεσβευτή μεταξύ των δύο πλευρών.

Φτάσαμε στο 1973 για τον «Σέρπικο», σε σκηνοθεσία Σίντνεϊ Λιούμετ με τους Αλ Πατσίνο και Τζον Ρόντολφ. Πρόκειται για αστυνομική ταινία με βαθιές κοινωνικές προεκτάσεις γύρω από τη δράση ενός αγνού αστυνομικού που αρνείται να συνεργαστεί με τους προστάτες τού οργανωμένου εγκλήματος. Το μουσικό θέμα για την ταινία γράφτηκε το 1973 και ήταν υποψήφιο για Grammy. Δύο χρόνια μετά, ο Θεοδωράκης πρόσθεσε σε αυτό τους στίχους από το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη, «Δρόμοι Παλιοί» και το συμπεριέλαβε στον δίσκο «Μπαλάντες», σε ερμηνεία Μαργαρίτας Ζορμπαλά.

Τότε, και ενώ ο Μίκης μελοποιεί τα 18 Λιανοτράγουδα της «Πικρής Πατρίδας» του Γιάννη Ρίτσου, στις 1/6, αξιωματικοί του Ναυτικού στασιάζουν κατά του καθεστώτος. Ο Παπαδόπουλος οργανώνει δημοψήφισμα και καταλύει τη μοναρχία. 29/8 και ο Παπαδόπουλος ορκίζεται «Πρόεδρος της Δημοκρατίας» και εξαγγέλλει αμνηστία. 11/9, πραξικόπημα στη Χιλή. Ο Σαλβατόρε Αλιέντε, ο εκλεγμένος πρόεδρος, δολοφονείται και ο Στρατηγός Πινοσέτ εγκαθιδρύει μια αιμοσταγή δικτατορία. 23/9, ο θάνατος του Πάμπλο Νερούδα. Ο Μίκης βρίσκεται εκείνη την εποχή στη Λατινική Αμερική, με σκοπό να παρουσιάσει το Canto General στη Χιλή. Η εκτέλεση του έργου θα πραγματοποιηθεί είκοσι χρόνια αργότερα. 17/11, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η βίαιη καταστολή του. 25/11 ο Ιωαννίδης ανατρέπει τον Παπαδόπουλο και τοποθετεί τον στρατηγό Γκιζίκη επικεφαλής του κράτους.

Το 1977 είναι ο επόμενος μεγάλος κινηματογραφικός σταθμός τού μεγάλου μας συνθέτη, πάλι με τον Μιχάλη Κακογιάννη, στην ταινία του «Ιφιγένεια» και μία πλειάδα εκλεκτών Ελλήνων ηθοποιών απαρτίζει το καστ: η μικρή τότε Τατιάνα Παπαμόσχου, η Ειρήνη Παπά και ακόμη οι Μάνος Κατράκης, Αλέκα Κατσέλη, Νότης Περγιάλης, Κώστας Καζάκος, Κώστας Καρράς, Πάνος Μιχαλόπουλος, Γιάννης Φέρτης, Τάκης Εμμανουήλ. Η ταινία προβάλλεται στο φεστιβάλ των Καννών και αποσπά εξαιρετικές κριτικές και πολλά βραβεία, καθώς και μία ακόμη υποψηφιότητα για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Εκείνο το καλοκαίρι ο Μίκης διοργανώνει στα Χανιά το «Συμπόσιο για τον Σοσιαλισμό και τον Πολιτισμό», στο οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων και ο Φρανσουά Μιτεράν. Τον Αύγουστο ξεκινά το Φεστιβάλ Θεοδωράκη στον Λυκαβηττό, όπου παρουσιάζονται όλα τα μεγάλα του έργα, από το 1960 έως το 1977, σε 28 συναυλίες. Στις 10/11 θα γίνουν βουλευτικές εκλογές στις οποίες η Νέα Δημοκρατία θα αναδειχθεί πρώτο κόμμα.

«Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» είναι ελληνική δραματική, ιστορική, βιογραφική κινηματογραφική ταινία, του 1980. Τη σκηνοθεσία την υπέγραψε ο Νίκος Τζίμας, ενώ ο ίδιος έγραψε και το σενάριο, που είναι βασισμένο στις τελευταίες μέρες του Νίκου Μπελογιάννη. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Φοίβος Γκικόπουλος, Πέτρος Φυσσούν, Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Κώστας Καζάκος, Αντώνης Αντωνίου, Μάνος Κατράκης, Αλέκος Αλεξανδράκης και άλλοι γνωστοί έλληνες ηθοποιοί. Τη μουσική τη συνέθεσε, φυσικά, ο Μίκης Θεοδωράκης, ενώ ερμηνευτές ήταν ο Μαργαρίτα Ζορμπαλά, αλλά και η χορωδία Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην ταινία ακούγεται και το γνωστό τραγούδι «Εμπρός της γης οι κολασμένοι». Μάλιστα, κυκλοφόρησε και το soundtrack της ταινίας από τη δισκογραφική Λύρα. Οι στίχοι είναι του Γιάννη Θεοδωράκη.

Τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς, και ενώ ο Καραμανλής εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας και πρωθυπουργός ο Ράλλης, ο Μίκης αυτοεξορίζεται στο Παρίσι και στρέφεται πάλι -για πρώτη φορά από το 1960- στη συμφωνική μουσική. Αρχίζουν να παρουσιάζονται συμφωνικά του έργα στην Ανατολική Γερμανία, με σπουδαίες ορχήστρες (Φιλαρμονική της Δρέσδης, Ορχήστρα της Komische Oper, Ορχήστρα και Χορωδία της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου κ.ά.).

Το 2000 βρίσκει τον Θεοδωράκη να γράφει τη μουσική στην ταινία «Φοβού τους Έλληνες», του John Tatoulis, με τους Λάκη Λαζόπουλο, Ζωή Καρύδη, Νόνη Ιωαννίδου, Τζον Μπλούθαλ, Τάσο Παλαντζίδη, Τασσώ Καββαδία. Ένας φιλήσυχος κρητικός δάσκαλος πηγαίνει, παρά τη θέλησή του, στην Αυστραλία για να φέρει σε πέρας μια οικογενειακή βεντέτα. Τον ακολουθεί, όμως, κρυφά και ο δίδυμος αδελφός του, που είναι γέννημα και θρέμμα των νταήδων της Κρήτης.

Τον Φεβρουάριο εκείνης της χρονιάς, οι βουλευτικές εκλογές κατέγραψαν νίκη του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη. Στις 11/6, πρεμιέρα της «Ηλέκτρας» στην Αμερική, στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. 23/10, το μπαλέτο «Ζορμπάς» παρουσιάζεται στο «Cairo Opera House» του Καΐρου.

Σε μια λαμπρή τελετή στο Mέγαρο Mουσικής, στις 7 Nοεμβρίου 2000, απονεμήθηκαν από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Kωστή Στεφανόπουλο, τα Διεθνή Bραβεία Ωνάση. Ο Μίκης τιμήθηκε με το «βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισμό».

«Για μένα ο κινηματογράφος», λέει ο Θεοδωράκης, «είναι μία σύγχρονη τέχνη στην οποία ενώνονται όλα: ιστορία, σκηνοθεσία, φωτογραφία, μουσική, τα πάντα». Το 2011, η κορυφαία σελίδα του κινηματογράφου IMDB, κατέταξε στο Νο3 τον Μίκη Θεοδωράκη, στη λίστα με τους 55 κορυφαίους συνθέτες στην Ιστορία του σινεμά. Τις κινηματογραφικές μουσικές του μπορείτε να τις ακούσετε εδώ.

«Έχω μέσα στον νου μου ένα εκατομμύριο νότες που πρέπει να τιθασεύσω…», έχει πει πάλι ο ίδιος.

Η κινηματογραφική μουσική του κατάφερνε πάντα να στολίζει, να βάζει τα λόγια και να τιθασεύει την εικόνα, ενώ η μελωδία του μπορούσε να σταθεί και ως αυτόνομη. Μπορούσες να ακούσεις τις νότες του και να μην έχεις δει ποτέ καμία ταινία για την οποία είχε γραφτεί το όποιο τραγούδι. Ο Μίκης κατάφερνε να φτιάχνει έναν μουσικό κόσμο που διέθετε υπέροχες εναλλαγές στο πεντάγραμμο, ενώ έντυσε με τις χροιές του αμέτρητα καρέ στο παγκόσμιο σινεμά.

Ακόμα και τώρα που τα φώτα έσβησαν, που οι κάμερες να σταμάτησαν να γράφουν, η μουσική του Μίκη δεν θα σταματήσει να με εκπλήσσει ποτέ…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News