Χθες ονειρεύτηκα. Η πανδημία είχε λήξει. Οι δρόμοι και οι πλατείες είχαν γεμίσει κόσμο χωρίς μάσκες. Ηταν, λέει, παραμονές Συνόδου Κορυφής και οι διάδρομοι στο Μπερλεμόντ των Βρυξελλών βούιζαν καθώς «ψηνόταν» ιστορική Συμφωνία για τη νέα Συνθήκη των (πραγματικά) Ηνωμένων Πολιτειών Ευρώπης. Η Κομισιόν ήταν στα καλύτερά της, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναβαθμισμένο, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σε ρόλο Treasury και (όλα) τα κράτη-μέλη ευθυγραμμισμένα σε έναν κοινό στόχο: τη διαχείριση του χρέους –και των χρεοκοπιών– που μοιραία φέρνει η πανδημία, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ακόμη και με διαγραφές χρεών για χιλιάδες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις προς όφελος της απασχόλησης, τη συμφωνία όλων για ενσωμάτωση συγκεκριμένων, ρεαλιστικών, δημοσιονομικών στόχων στο Σύνταγμα της κάθε χώρας και την υλοποίηση ενός αστρονομικού ποσού επενδύσεων, για τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη της Γηραιάς Ηπείρου σε ορίζοντα δεκαετιών.

Μιας ανάπτυξης-ασπίδας στις μεγάλες προκλήσεις της νέας εποχής, στους μεγάλους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, στον φόβο για τακτικότερα και ίσως φονικότερα πανδημικά επεισόδια στο μέλλον και της ραγδαίας ψηφιακής μεταμόρφωσης με την 5η Βιομηχανική Επανάσταση.

Μάλιστα, στην πανηγυρική φωτογράφιση που ακολούθησε της Συμφωνίας, η Ελληνίδα Πρωθυπουργός είχε την τιμητική της. Οχι γιατί ξαφνικά είχαμε αποικήσει στον Αρη, αλλά επειδή, λόγω της μεγάλης, ελληνικής, κρίσης χρέους στις αρχές του 21ου αιώνα, καταρρίφθηκαν πολλά ταμπού και τέθηκαν τα θεμέλια της αμοιβαιοποίησης του χρέους που ήταν πια μια λαμπερή πραγματικότητα στην ΕΕ. Αυτά στο όνειρο…

Μακριά πλέον από την αγκαλιά του Μορφέα, σιωπηρά στο παρασκήνιο και ενώ στο προσκήνιο η Ευρώπη βυθίζεται στο κόκκινο της Covid 19, τεχνοκράτες και διπλωμάτες πυρετωδώς επεξεργάζονται (και μεθοδεύουν) την ΕΕ των επόμενων 50 ετών.

Η πανδημία δρα καταλυτικά –δυστυχώς όταν αυξάνονται τα φέρετρα κάμπτονται και οι πολιτικές εμμονές– και μέχρι τώρα έχουν ήδη δρομολογηθεί γενναίες αποφάσεις με κεντρικούς πυλώνες το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, σε συνδυασμό πάντα με τα γρήγορα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, τους τελευταίους μήνες πληθαίνουν τα δημοσιεύματα και οι γκρίνιες γύρω από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (τον γνωστό μας ESM στον οποίο η Ελλάδα με τα τρία της μνημόνια είναι μοναδικός πελάτης). Παρότι η συμφωνία για τη χρηματοδότηση προβλέπει και πιστωτικές γραμμές μέσω του ESM, πρακτικά με «τσάμπα» χρήμα και χωρίς μνημόνια, στην ουρά για αυτό το χρήμα δεν είναι κανείς.

Ενας μεγάλος ελέφαντας φαίνεται να κρύβεται στο παλάτι του Ρέγκλινγκ…

Όπως εκτιμούν αναλυτές αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το χρήμα από τον ESM, όταν κάποιος μπορεί να δανειστεί με μηδενικό κόστος λόγω της ΕΚΤ ενώ μπορεί να πάρει και τις επιχορηγήσεις από την ΕΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, αντιμετωπίζεται από πολλούς ως «πολιτικά τοξικό» χρήμα. Χρήμα που είναι στιγματισμένο με τις μαύρες εποχές των ελληνικών μνημονίων και προξενεί φόβο στους πολιτικούς πως εάν το αξιοποιήσουν θα είναι σαν να βάζουν στα του οίκου τους τον Δούρειο Ίππο του Βερολίνου, των Αυστριακών, των Ολλανδών και πάει λέγοντας, που θα ζητήσουν, εν τέλει μόλις καταλαγιάσουν τα πράγματα, περικοπές συντάξεων και δαπανών, αύξηση φόρων κ.ο.κ.

Την ίδια ώρα η θερμή υποδοχή των ομολόγων της Κομισιόν από τις αγορές για την χρηματοδότηση του SURE και των υπολοίπων προγραμμάτων στήριξης και η κοινή αποδοχή του αναβαθμισμένου ρόλου των Βρυξελλών σε αυτή την διαδικασία φαίνεται να ανοίγει μια νέα κουβέντα: αντί να αφεθεί ένας Μηχανισμός όπως για παράδειγμα ο ESM να βυθιστεί στα αζήτητα, καλύτερα να απομακρυνθεί από τις φτερούγες του Eurogroup και να γλιστρήσει προς την αγκαλιά της Κομισιόν και η δραστηριότητα του να εποπτεύεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Θα μπορούσε να μεταλλαχθεί, και νομικά, από έναν απλό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Έκδοσης και Διαχείρισης του Ευρωπαϊκού Χρέους, το οποίο θα εκδοθεί σε τρελές ποσότητες τα επόμενα χρόνια για να χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά το σοκ της Covid-19.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε άρθρο του ο αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ζακ Ντελόρ, εάν ο ESM θέλει να παραμείνει σχετικός θα πρέπει να επανεφευρεθεί εντός της ΕΕ. Με τρόπο που θα αντανακλά την εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών-μελών και όχι την έλλειψη της η οποία «καταδικάζει» τελικά τέτοιους θεσμούς, σε φορείς-επόπτες που λαμβάνουν κάθε δυνατό μέτρο για να καλμάρουν τους πλούσιους της ΕΕ έναντι των δημοσιονομικών «παραβατών», όπως ήμασταν εμείς ή ακόμη χειρότερα η Ιταλία. Με αυτό το σκεπτικό θα μπορούσε ενδεχόμενη εξέλιξη ενός Οργανισμού όπως ο ESM να στείλει πολύτιμο μήνυμα συνοχής από την πλευρά της ΕΕ προς τον υπόλοιπο κόσμο και τις αγορές καθώς, ειδικά σε χαλεπούς καιρούς, η ισχύς είναι εν τη ενώσει.

Η οικονομική επιστήμη, βέβαια, σπανίως είναι ρομαντική. Στο τέλος της ημέρας, για τους οικονομολόγους και τους λογιστές όλα καταλήγουν στο «Follow the money». Ισως όμως αυτή τη φορά οι ρομαντικοί της ΕΕ δικαιωθούν. Με την πανδημία σαν τον μεγάλο καταλύτη – το όνειρο «των Ηνωμένων Πολιτειών Ευρώπης» και μιας νέας οικονομικής αρχιτεκτονικής μπορεί εν τέλει να αποδειχθεί μονόδρομος τα επόμενα 50-100 χρόνια, που ίσως, υπό το βάρος πρωτοφανών προκλήσεων, να μη θυμίζουν σε τίποτα τα πολύτιμα 75 χρόνια ειρήνης που έζησε η Ευρώπη μεταπολεμικά.

Είναι η ώρα που μάλλον όλα φωνάζουν για περισσότερη και όχι λιγότερη Ευρώπη. Πρωτίστως, φυσικά, για λόγους επιβίωσης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News